Sau khi Tổng thống Donald Trump công bố kế hoạch thuế quan đối ứng vào đầu tháng 4 năm nay, những dự báo ban đầu từ các nhà kinh tế đã vẽ nên một bức tranh u ám về nền kinh tế lớn nhất thế giới, với lạm phát gia tăng và nguy cơ suy thoái...
Tuy nhiên, thực tế đã chứng minh rằng những lo ngại này có phần bị thổi phồng.
Lạm phát ở Mỹ đang ở mức khoảng 3%, cao hơn gấp rưỡi so với mục tiêu 2% của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), nhưng thấp hơn so với dự báo, và nền kinh tế Mỹ vẫn tiếp tục tăng trưởng bất chấp mức thuế cao nhất trong gần một thế kỷ.
Theo báo cáo được Bộ Thương mại Mỹ công bố hồi cuối tháng 9, tốc độ tăng trưởng theo kỳ 1 năm sau khi đã điều chỉnh theo các yếu tố mùa vụ của nền kinh tế Mỹ đạt 3,8% trong quý 2.
Một trong những yếu tố quan trọng giúp giảm bớt tác động của thuế quan là thuế suất thực tế mà các công ty phải trả thấp hơn nhiều so với con số công bố. Mức thuế quan thấp hơn thực tế được thể hiện qua việc số tiền thuế quan thu được thấp hơn dự kiến.
Theo ước tính của công ty Pantheon Macroeconomics, Bộ Tài chính Mỹ thu được 34 tỷ USD tiền thuế quan trong tháng 10, và nếu xu hướng này tiếp tục, con số cả năm sẽ đạt khoảng 400 tỷ USD, thấp hơn nhiều so với dự báo thu thuế quan cả năm đạt 500 tỷ USD đến 1 nghìn tỷ USD mà Bộ trưởng Bộ Tài chính Scott Bessent từng đưa ra.
Số tiền thu được từ thuế quan như vậy phản ánh thuế suất bình quân chỉ là 12,5%, thấp hơn nhiều so với con số 17% như một số phân tích đưa ra - theo báo cáo của Pantheon.
Theo tờ báo Wall Street Journal, các công ty Mỹ cũng đã tìm cách giảm thiểu chi phí thuế quan bằng cách chuyển sản xuất từ các quốc gia chịu thuế cao hơn như Trung Quốc sang các nước có mức thuế thấp hơn như Việt Nam, Mexico và Thổ Nhĩ Kỳ. Sự dịch chuyển sản xuất không chỉ giúp giảm mức thuế thực tế mà còn cho thấy sự linh hoạt trong chiến lược kinh doanh của các doanh nghiệp Mỹ. Ngoài ra, nhiều công ty đã tăng cường dự trữ hàng hóa trước khi thuế quan có hiệu lực, giúp họ tránh được chi phí tăng cao.
Một ví dụ điển hình là Signet Jewelers, một công ty trang sức thường nhập khẩu một nửa lượng hàng từ Ấn Độ, đã sử dụng các kho ngoại quan để lưu trữ hàng hóa miễn thuế trong một thời gian và chuyển sản xuất sang các quốc gia khác để giảm thiểu chi phí thuế quan. Tương tự, công ty logistics GXO đã nhận thấy nhu cầu tăng cao đối với các khu vực thương mại tự do, nơi hàng hóa có thể được lưu trữ mà không phải nộp thuế quan ngay lập tức.
Mặc dù các công ty phải chịu một phần chi phí thuế quan, họ chỉ chuyển một phần nhỏ chi phí này sang người tiêu dùng. Ngân hàng Bank of America ước tính rằng người tiêu dùng Mỹ phải chịu từ 50% đến 70% chi phí thuế quan, phần còn lại do các công ty gánh. Doanh nghiệp hấp thụ được một phần thuế quan mà không phải tăng giá bán hàng hóa là do họ đã có biên lợi nhuận cao hơn sau đại dịch.
Ngành công nghiệp ô tô là một ví dụ điển hình, khi giá xe trung bình tại Mỹ chỉ tăng khoảng 1,1% trong thời gian từ tháng 3 đến tháng 9 năm nay, dù nhiều quốc gia xuất khẩu xe sang Mỹ phải chịu mức thuế trên 15%. Theo phân tích của ngân hàng JPMorgan Chase, các nhà sản xuất ô tô đã hấp thụ khoảng 80% chi phí thuế quan, chỉ chuyển 20% về phía khách hàng.
Thương hiệu thời trang Aritzia đang phải chịu mức thuế quan đối ứng hai con số đối với hàng nhập khẩu từ Việt Nam và Campuchia, và việc Chính phủ Mỹ chấm dứt chế độ miễn thuế quan “de-minimis” đối với các lô hàng nhỏ với việc nhiều sản phẩm của họ không còn có thể tránh thuế. Tuy nhiên, công ty vẫn có đủ lợi nhuận để vượt qua được cú sốc thuế quan này.
Nếu không có thuế quan, biên lợi nhuận điều chỉnh của công ty trước lãi vay, thuế, khấu hao và khấu hao sẽ nằm trong khoảng 18-19% trong năm tài chính này, công ty cho biết. Sau khi tính đến thuế quan, công ty hiện đang dự báo biên lợi nhuận vẫn ở mức dễ chịu từ 15,5-16,5%.
Khi thuế quan mới được công bố, các nhà kinh tế cũng lo ngại rằng thuế quan có thể làm giảm tiêu dùng - lĩnh vực chiếm gần 70% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Mỹ. Tuy nhiên, bất chấp sự sụt giảm niềm tin tiêu dùng vào tháng 4, người Mỹ vẫn tiếp tục chi tiêu, một phần nhờ vào thị trường chứng khoán đạt mức cao kỷ lục và tỷ lệ thất nghiệp thấp.
Nhưng các nhà kinh tế vẫn cảnh báo rằng còn quá sớm để ăn mừng. Họ cho rằng chi phí và sự không chắc chắn liên quan đến thuế quan đã khiến một số công ty do dự trong việc tuyển dụng, có thể góp phần vào sự suy yếu của thị trường lao động của Mỹ. Ngoài ra, các công ty có thể dần dần chuyển nhiều chi phí thuế quan hơn sang người tiêu dùng, khiến tác động của thuế quan lên lạm phát có thể kéo dài đến năm sau.
-An Huy
