Sau khi Tổng thống Donald Trump công bố kế hoạch thuế quan đối ứng vào đầu tháng 4, các dự báo về kinh tế Mỹ rất trái ngược: một bên là sự lạc quan của ông Trump và một bên là sự bi quan của giới chuyên gia kinh tế...
Hôm 3/4, ông chủ Nhà Trắng nói: “Thị trường sẽ bùng nổ, chứng khoán sẽ bùng nổ, nền kinh tế đất nước sẽ bùng nổ”.
Trong khi đó, các nhà kinh tế và lãnh đạo doanh nghiệp dự báo kinh tế Mỹ sẽ rơi vào suy thoái.
CEO Larry Fink của công ty quản lý đầu tư BlackRock nói: “Phần lớn các CEO mà tôi có trao đổi đều nói rằng có lẽ chúng ta đang ở trong một cuộc suy thoái rồi”. Các nhà phân tích của ngân hàng JPMorgan Chase thậm chí dự báo kinh tế toàn cầu cũng suy thoái chứ không riêng gì Mỹ.
8 tháng sau khi kế hoạch thuế quan gây chấn động được công bố, các dự báo trên đều không trở thành hiện thực: kinh tế Mỹ không bùng nổ và cũng không suy sụp. Gần đây, nền kinh tế lớn nhất thế giới có một số dấu hiệu suy yếu, nhưng khả năng xảy ra một cuộc suy thoái trong vòng 12 tháng tới đã giảm dưới mức 25%.
Dưới đây là 6 dự báo sai về kinh tế Mỹ được đưa ra sau khi ông Trump áp thuế đối ứng, do tờ báo Wall Street Journal điểm lại:
VIỆC LÀM
Báo cáo việc làm từ Cục Thống kê lao động (BLS) ngày 16/12 cho thấy Mỹ có thêm 64.000 công việc trong khu vực phi nông nghiệp trong tháng 11, nhiều hơn con số dự báo 45.000 công việc mới mà các nhà kinh tế đưa ra trong một cuộc khảo sát của hãng tin Dow Jones.
Tuy nhiên, báo cáo cũng cho thấy Mỹ mất 105.000 việc làm phi nông nghiệp trong tháng 10, và tỷ lệ thất nghiệp tháng 11 đã tăng lên mức 4,6%, cao nhất 4 năm, từ mức 4,4% trước đó.
Những số liệu này cho thấy một thị trường lao động đang suy yếu, trái với dự báo của ông Trump rằng thuế quan sẽ giúp phục hồi nền sản xuất của Mỹ và tạo ra nhiều công ăn việc làm hơn cho người Mỹ.
Giới chuyên gia kinh tế cũng không loại trừ khả năng thuế quan sẽ giúp có nhiều việc làm hơn, nhưng trên thực tế, trong 8 tháng đầu tiên sau khi ông Trump bắt đầu nhiệm kỳ này, lĩnh vực sản xuất của Mỹ đã mất 54.000 việc làm.
LẠM PHÁT
Thuế quan đã làm tăng giá hàng hóa tiêu dùng ở Mỹ, nhưng lạm phát không tăng mạnh như dự báo. Tốc độ lạm phát hàng năm ở nước này đã duy trì ở mức khoảng 3%, cao hơn mục tiêu 2% của Cục Dự trữ Liên bang (Fed), nhưng vẫn thấp hơn so với kỳ vọng của nhiều nhà kinh tế sau khi thuế quan đối ứng được công bố.
Giá nhà ở và xăng dầu dịu đi đã giúp kiềm chế lạm phát tổng thể, và việc ông Trump liên tục thay đổi chính sách thuế quan cũng khiến nhiều công ty chờ đợi trước khi điều chỉnh giá bán hàng hóa đến tay người tiêu dùng.
THU THUẾ QUAN
Ông Trump đã tuyên bố rằng thu ngân sách từ thuế quan có thể thay thế thu từ thuế thu nhập. Tuy nhiên, thực tế cho thấy rằng thu thuế quan không đủ để thay thế thuế thu nhập.
Theo số liệu được cơ quan Hải quan và Bảo vệ biên giới Mỹ (CBP) công bố ngày 15/12, các chính sách thuế quan mà ông Trump mới áp trong năm nay đã mang về cho quốc khố Mỹ hơn 200 tỷ USD. Trong khi đó, thu thuế thu nhập cá nhân của Mỹ năm 2024 đạt 2,4 nghìn tỷ USD, chiếm khoảng một nửa tổng thu ngân sách liên bang.
Trong trường hợp Tòa án Tối cao Mỹ bác bỏ kế hoạch thuế quan đối ứng của ông Trump, số tiền thu thuế quan hàng tháng có thể giảm hơn một nửa. Chưa kể số tiền thuế quan hơn 100 tỷ USD đã thu có thể phải được hoàn trả cho các nhà nhập khẩu.
TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ
Tổng sản phẩm trong nước (GDP) quý 2 của Mỹ tăng trưởng mạnh nhất trong gần hai năm, với mức tăng hàng năm điều chỉnh theo mùa và lạm phát là 3,8%, nhưng sự tăng trưởng này phần lớn nhờ vào sự bùng nổ đầu tư vào trí tuệ nhân tạo (AI). Ngân hàng Barclays ước tính chi tiêu liên quan đến AI trong nửa đầu năm đã giúp tăng GDP của Mỹ tăng 0,8%, chiếm khoảng một nửa tăng trưởng trong giai đoạn này.
Sự tăng trưởng này không phải là kết quả trực tiếp từ chính sách thuế quan của ông Trump.
LĨNH VỰC SẢN XUẤT
Hoạt động sản xuất của Mỹ đã suy giảm trong 9 tháng liên tiếp, với chỉ số nhà quản trị mua hàng (PMI) lĩnh vực sản xuất của Viện Quản lý nguồn cung (ISM) chỉ đạt 48,2 điểm trong tháng 11, thấp hơn nhiều mức 50 điểm phân chia giữa hai trạng thái tăng trưởng và suy giảm.
Nhiều nhà sản xuất cho rằng sự thay đổi liên tục của chính sách thuế quan khiến họ không thể lên kế hoạch trước hoặc tiến hành các quyết định đầu tư lớn.
Nhà Trắng nhấn mạnh việc một loạt các công ty lớn có kế hoạch đầu tư nhiều tỷ USD để tăng cường sản xuất ở Mỹ Mỹ, bao gồm Apple, Toyota, Nvidia và TSMC. Tuy nhiên, một số kế hoạch đó vẫn có thể được tiến hành dù có thuế quan hay không. Chưa kể, các dự án lớn có thể sẽ mất nhiều năm để triển khai, và trong thời gian đó, chính sách của Mỹ có thể lại thay đổi.
Theo giới chuyên gia, để thuế quan đưa sản xuất trở về Mỹ, mức thuế cần phải đủ cao để làm cho sản xuất các sản phẩm đó của Mỹ cạnh tranh được. Nhưng mức thuế cao như vậy cũng có thể gây tổn hại cho các doanh nghiệp sản xuất trong ngắn hạn, bởi nhiều nguồn cung và các nguyên liệu đầu vào khác cần thiết cho hoạt động sản xuất ở Mỹ hiện chỉ có thể mua được từ nước ngoài.
CÁN CÂN THƯƠNG MẠI
Ông Trump cho rằng thuế quan sẽ giúp giảm thâm hụt thương mại của Mỹ, nhưng thực tế cho thấy cán cân thương mại của nước này vẫn biến động mạnh.
Thâm hụt thương mại hàng hóa của nước này đã giảm xuống còn 79 tỷ USD trong tháng 9 từ mức 86,1 tỷ USD của tháng 8, mức thấp nhất trong khoảng 5 năm trở lại đây, nhưng chủ yếu do xuất khẩu vàng tăng. Nếu tính từ đầu năm đến nay, thâm hụt hàng hóa của Mỹ vẫn cao hơn so với cùng kỳ năm trước.
Ông Trump coi thâm hụt thương mại là có hại và cho rằng chương trình thuế quan của ông là giải pháp. Tuy nhiên, nhiều nhà kinh tế cho rằng thâm hụt thương mại không phải lúc nào cũng là dấu hiệu xấu cho nền kinh tế, mà có thể là một tín hiệu tích cực vì thâm hụt đó cung cấp nguồn vốn USD cho nhà đầu tư nước ngoài, và nguồn vốn đó thường được tái đầu tư vào tài sản Mỹ. Dòng chảy vốn đều đặn đó được xem là một trụ cột lâu nay cho sức mạnh kinh tế Mỹ.
-An Huy
