Ấn Độ đang đẩy mạnh nhập khẩu năng lượng từ Mỹ nhằm giảm thặng dư thương mại với Mỹ - một yêu cầu chủ chốt của chính quyền Tổng thống Donald Trump trong đàm phán thương mại với New Delhi...
Bộ trưởng Bộ Dầu mỏ và Khí đốt Ấn Độ Hardeep Singh Puri ngày 17/11 công bố một thỏa thuận với Mỹ mà theo đó Mỹ sẽ cung cấp 10% lượng khí dầu mỏ hóa lỏng (LPG) mà Ấn Độ nhập khẩu.
Trong một bài đăng trên mạng xã hội X, ông Puri cho biết các công ty dầu khí quốc doanh của Ấn Độ đã ký thỏa thuận có thời hạn 1 năm để nhập khẩu 2,2 triệu tấn LPG từ vùng Bờ Vịnh của Mỹ. Ông gọi đây là “một thỏa thuận ban đầu và mang tính lịch sử”.
Trao đổi với hãng tin CNBC, nhà phân tích Bineet Banka của ngân hàng Nomura nhận định thỏa thuận trên nhằm hai mục đích của Ấn Độ, một là đa dạng hóa nguồn nhập khẩu LPG của nước này - hiện đang tập trung vào các nhà cung ứng ở Trung Đông - và hai là giảm thặng dư thương mại với Mỹ.
Tổng nhập khẩu LPG của Ấn Độ hàng năm đạt khoảng 20-21 triệu tấn, và nếu 10% số này được mua từ Mỹ ở mức giá hiện tại, điều đó đồng nghĩa Ấn Độ sẽ chi thêm 1 tỷ USD để mua LPG từ Mỹ trong vòng 1 năm. Dù vậy, ông Bank nói thêm rằng con số mua thêm này là không nhiều nếu so với thặng dư thương mại của Ấn Độ với Mỹ là 40 tỷ USD mỗi năm.
Từ tháng 8, mối quan hệ giữa Mỹ và Ấn Độ đã xấu đi do Mỹ áp thuế quan 50% lên hàng hóa nhập khẩu từ Ấn Độ. Mức thuế này gồm thuế đối ứng 25% và thuế trừng phạt 25% vì Ấn Độ mua dầu Nga. Vào tháng 9, Tổng thống Trump gia tăng sự chỉ trích đối với Ấn Độ, nói rằng quan hệ thương mại của Mỹ với nước này “hoàn toàn là một thảm họa một chiều”.
Cũng trong tháng đó, Bộ trưởng Bộ Công Thương Ấn Độ Piyush Goyal tuyên bố nước này sẽ tăng nhập khẩu năng lượng Mỹ trong những năm sắp tới. “Ấn Độ và Mỹ là bạn bè và đối tác thân cận của nhau, nên các mục tiêu an ninh năng lượng của chúng tôi sẽ có sự tham gia rất cao của Mỹ”, ông Goyal nói khi đó.
Kể từ sau tuyên bố này, hai bên đã giảm bớt căng thẳng. Đầu tháng này, ông Trump nhắc lại những kỷ niệm về chuyến thăm Ấn Độ gần nhất của ông hồi năm 2020 và gọi Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi là “bạn tôi” và một “người tuyệt vời”. Ông Trump cũng nói Ấn Độ “về cơ bản đã dừng mua dầu Nga”, dù tuyên bố này của ông chưa được chứng minh bằng số liệu thực tế.
Theo dữ liệu của Kpler - một công ty chuyên theo dõi tàu chở dầu, tại thời điểm ngày 17/11, mức nhập khẩu dầu Nga của Ấn Độ vẫn còn ở mức tương đối cao, đạt 1,85 triệu thùng/ngày, so với mức 1,6 triệu thùng/ngày hồi tháng 10.
“Do khách mua được Mỹ cho thời hạn đến ngày 21/11 để giảm dần tiến tới ngừng giao dịch với Rosneft và Lukoil, Các nhà máy lọc dầu của Ấn Độ có thể tranh thủ để mua dầu Nga nhiều nhất có thể trong mấy ngày tới”, chuyên gia Muyu Xu của Kpler nhận xét. Rosneft và Lukoil là hai công ty dầu lửa lớn nhất của Nga và mới đây đã bị chính quyền ông Trump áp biện pháp trừng phạt.
Tuy nhiên, bà Xu nói thêm rằng nhập khẩu dầu của Ấn Độ từ Mỹ đã “tăng mạnh trong tháng 10 đạt 568.000 thùng/ngày, mức cao nhất từ tháng 2/2021”.
Theo dữ liệu từ Nomura, Ấn Độ nhập khẩu khoảng 5 triệu thùng dầu thô mỗi ngày. Ngân hàng Nhật Bản này ước tính việc tăng nhập khẩu dầu Mỹ sẽ khiến chi phí nhập khẩu dầu của Ấn Độ tăng thêm 1,1 tỷ USD trong 1 năm, trên cơ sở dự báo rằng tỷ trọng dầu Nga trong nhập khẩu dầu thô của Ấn Độ sẽ giảm từ 35% trong năm nay xuống còn 15% và thực tế giá dầu Nga rẻ hơn bình quân 3 USD/thùng so với dầu Mỹ.
Giới chuyên gia có quan điểm không đồng nhất về việc cơ cấu nhập khẩu năng lượng thay đổi sẽ ảnh hưởng như thế nào đến nền kinh tế Ấn Độ.
Một báo cáo của Nomura cho rằng kinh tế Ấn Độ sẽ ổn nếu việc dịch chuyển khỏi năng lượng Nga giúp mang lại một thỏa thuận thương mại với Mỹ và Ấn Độ được Mỹ giảm thuế quan. Nomura dự báo rằng sau tháng 11, Mỹ sẽ dỡ thuế quan trừng phạt 25% đối với Ấn Độ, còn mức thuế đối ứng 25% sẽ duy trì cho tới hết tài khóa 2026.
Trong khi đó, chuyên gia Pankaj Srivastava của công ty Rystad Energy cảnh báo chi phí nhập khẩu năng lượng của Ấn Độ sẽ tăng nhiều. “Với sự tan băng của quan hệ Mỹ - Ấn, thuế quan giảm, và sự mở rộng của các nhà máy lọc dầu và hóa dầu của Ấn Độ trong năm 2026-2027, hóa đơn nhập khẩu năng lượng sẽ tăng trừ phi Ấn Độ tăng mạnh được sản lượng dầu trong nước”, ông Srivastava nói với CNBC.
Phát biểu trước báo giới ở New Delhi ngày 17/11, Vụ trưởng Thương mại thuộc Bộ Công Thương Ấn Độ, ông Rajesh Agrawal nói nước này và Mỹ đang tiến gần tới đạt thỏa thuận giai đoạn 1 trong một thỏa thuận thương mại gồm nhiều giai đoạn.
“Ấn Độ đang làm việc với phía Mỹ thường xuyên”, ông Agrawal cho biết và tiết lộ rằng giai đoạn 1 của thỏa thuận sẽ tập trung vào thuế quan đối ứng và “ít nhiều sắp hoàn tất”.
-Điệp Vũ
