Châu Âu đang lên kế hoạch thắt chặt quy định về đầu tư nước ngoài, đặc biệt là từ Trung Quốc, để đảm bảo rằng các công ty nước ngoài không thể tận dụng thị trường mở của khối mà không mang lại lợi ích cho người lao động địa phương và chia sẻ công nghệ...
Những quy định sửa đổi này - hiện vẫn đang trong quá trình thảo luận - là một phần của loạt đề xuất mà Ủy ban châu Âu (EC) sẽ đưa ra vào tháng tới nhằm củng cố nền sản xuất công nghiệp đang suy yếu và tốc độ tăng trưởng kinh tế đang ì ạch của khu vực.
Làn sóng hàng hóa giá rẻ từ Trung Quốc tràn ngập thị trường Liên minh châu Âu (EU) - một phần do tác động từ chính sách thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump - đang tạo thêm áp lực lên các ngành công nghiệp, bao gồm thép và hóa chất, của châu Âu. Đây là những lĩnh vực vốn đã phải đối mặt với giá năng lượng cao và các quy định môi trường phức tạp.
Ngoài ra, một số lượng lớn các dự án công nghiệp của Trung Quốc tại châu Âu cũng dẫn tới lo ngại rằng Bắc Kinh đang làm gia tăng sự phụ thuộc của châu Âu vào sản xuất công nghệ cao của Trung Quốc. Sản xuất tại châu Âu cũng có thể là một cách để các công ty Trung Quốc né tránh bất kỳ biện pháp thuế quan nào của EU đối với hàng hóa Trung Quốc trong tương lai.
Ủy viên công nghiệp của EU, ông Stephane Sejourne, nói với tờ báo Financial Times rằng các tiêu chí về đầu tư nước ngoài vào khối cần phải "đảm bảo rằng các dự án không chỉ tạo ra linh kiện để phục vụ cho hoạt động lắp ráp ở nước ngoài" mà phải đóng góp vào "hoạt động của toàn bộ chuỗi giá trị châu Âu". Ông cho biết các quy định sửa đổi có thể sẽ quy định nhà đầu tư nước ngoài phải tuyển dụng lao động địa phương và phải chuyển giao kiến thức công nghệ trong "một số ngành như pin”.
Ông Sejourne cho biết ông có "cùng một chương trình nghị sự" với Tổng thống Trump về tái công nghiệp hóa, đồng thời nói thêm rằng "điều duy nhất khác biệt là chúng tôi sẽ sử dụng các công cụ khác nhau cho chính sách công nghiệp thay vì thuế quan. Chúng tôi đang bảo vệ thị trường của mình nhưng tôi thích sử dụng các điều kiện về đầu tư trực tiếp nước ngoài để có thể sản xuất tại châu Âu”.
Dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) từ Trung Quốc vào EU đã tăng 80% so với mức của năm 2023 lên 9,4 tỷ euro trong năm 2024 - theo dữ liệu từ EC.
Công ty Trung Quốc CATL, một nhà sản xuất pin với công nghệ tiên tiến hơn bất kỳ đối thủ châu Âu nào, đã thu hút sự quan tâm đặc biệt. Sau khi mở một nhà máy sản xuất pin xe điện tại Đức, công ty này hiện đang xây dựng một nhà máy trị giá 7 tỷ euro tại Hungary và một cơ sở trị giá 4 tỷ euro tại Tây Ban Nha. Vào tháng 1 năm nay, CATL bị đưa vào danh sách đen của Bộ Quốc phòng Mỹ về các công ty được cho là có liên hệ với quân đội Trung Quốc, mặc dù công ty này đã phủ nhận bất kỳ mối liên hệ nào như vậy.
Để xây dựng cơ sở tại Tây Ban Nha - một phần của liên doanh giữa CATL với hãng xe Stellantis - CATL muốn đưa 2.000 công nhân Trung Quốc đến khu vực Zaragoza. Theo dự kiến, nhà máy sẽ sử dụng 3.000 công nhân chủ yếu là người Tây Ban Nha, nhưng một số thủ lĩnh công đoàn nhận định nhà máy sẽ không sẵn sàng chia sẻ những bí mật công nghệ có giá trị nhất của phía Trung Quốc.
Một quan chức chính phủ Tây Ban Nha cho biết Madrid rất ủng hộ sáng kiến của EU nhằm thắt chặt các quy định về đầu tư nước ngoài, nói rằng họ kỳ vọng động thái này sẽ "nâng cao an ninh kinh tế và khả năng phục hồi của châu Âu, đồng thời đảm bảo rằng FDI tạo ra giá trị gia tăng mạnh mẽ, công nghệ và việc làm trong nước tại các quốc gia châu Âu".
Các công ty Trung Quốc cũng đã triển khai một số dự án đầu tư lớn vào các dự án năng lượng hydrogen tại Đức, Tây Ban Nha và các nước Bắc Âu trong những năm gần đây.
Ông Laurent Donceel, Giám đốc hiệp hội Hydrogen Europe, cho biết rất khó để phân biệt "mức độ tham gia thực sự" của các công ty Trung Quốc trong lĩnh vực này "vì gần như không thể xác định các thực thể thực sự tham gia". Theo quy định hiện tại, các công ty chỉ có thể tiếp cận ngân quỹ EU cho các dự án hydrogen nếu lấy nguồn thành phần điện phân từ Trung Quốc không vượt ngưỡng 25%. Nhưng theo ông Donceel, quy định này rất dễ bị né tránh.
Ông Sejourne cho biết các quy định về đầu tư nước ngoài vào châu Âu nên đưa ra một định nghĩa về những gì cấu thành "hàm lượng nội địa hóa", có thể dựa trên mã hải quan.
Còn theo ông Martin Sebena, nhà kinh tế trưởng tại Viện Nghiên cứu của Trung Âu về châu Á, các quy định chặt chẽ hơn sẽ "làm giảm đáng kể cuộc đua xuống đáy giữa các quốc gia châu Âu, đặc biệt là những nước ở miền Nam, Trung và Đông Âu, vốn rất muốn thu hút FDI vào một số ngành bằng cách ngầm hứa hẹn chỉ đưa ra các quy định lỏng lẻo”.
Trong lĩnh vực xe điện, ông Sebena lưu ý rằng các quy định chặt chẽ hơn cũng sẽ ảnh hưởng đến các công ty Nhật Bản và Hàn Quốc vốn đã xây dựng mối quan hệ mạnh mẽ hơn với các đối tác địa phương ở châu Âu. Giới chức EU cho biết các công ty Nhật Bản và Hàn Quốc nhiều khả năng sẽ tuân thủ các tiêu chí mà Brussels sẽ đặt ra.
Theo dự kiến, đề xuất chính thức về sửa đổi các quy định đầu tư nước ngoài vào châu Âu sẽ được công bố vào ngày 10/12 và có thể thay đổi sau đó.
-An Huy
