Chiến lược nhân lực ngành bán dẫn, khuyến nghị từ các chuyên gia Đài Loan

Trong bối cảnh chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu đang định hình lại, các chuyên gia Đài Loan cho rằng Việt Nam cần xem xét tới sự thay đổi mô hình của ngành công nghiệp bán dẫn trong việc đào tạo nguồn nhân lực ngành bán dẫn chất lượng cao…

Trình bày tại Diễn đàn Thúc đẩy nguồn nhân lực ngành bán dẫn Việt Nam – Đài Loan ngày 30/10, ông Nguyễn Khánh Linh, Phụ trách Xúc tiến đầu tư và Công nghệ chiến lược tại Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC), Bộ Tài chính, cho biết hệ sinh thái ngành công nghiệp bán dẫn đang hình thành mạnh mẽ tại Việt Nam, đặc biệt là trong hai công đoạn quan trọng.

NHỮNG “ÔNG LỚN” ĐÃ CÓ MẶT

Thứ nhất, là thiết kế vi mạch (IC design). Việt Nam hiện có hơn 50 công ty trong lĩnh vực này, chủ yếu là các trung tâm RD (Nghiên cứu Phát triển) của các tập đoàn hàng đầu từ Mỹ, Nhật Bản và Đài Loan với những tên tuổi lớn như Nvidia, Marvell, Infineon, Synopsys, Mobileye…

Thứ hai, và cũng là mảng nổi bật nhất, là đóng gói và kiểm thử (ATP - Assembly, Testing, and Packaging). Việt Nam đã trở thành một cứ điểm quan trọng của thế giới trong lĩnh vực này.

“Intel đã mở nhà máy đóng gói và kiểm thử tại Việt Nam và đây là nhà máy lớn nhất của Intel trên toàn thế giới. Hơn nữa, trong thông báo gần đây, Intel cho biết đang có kế hoạch dịch chuyển nhà xưởng và mở rộng hoạt động tại Việt Nam trong thời gian tới”, ông Linh nói.

Đáng chú ý, cùng với Intel, làn sóng đầu tư vào mảng đóng gói và kiểm thử còn có sự xuất hiện của Amkor và Hana Micron với nhiều dự án quy mô khủng được đầu tư. Các tập đoàn Đài Loan như Foxconn, Luxshare, Pegatron, Wistron cũng đã hiện diện và tham gia sâu vào công đoạn này.

Sự quan tâm của thế giới không chỉ dừng lại ở mảng đóng gói và kiểm thử. Trong chuyến thăm Việt Nam gần đây, Chủ tịch của Nvidia, ông Jensen Huang, đã cam kết sẽ thành lập một trung tâm RD mới tại Việt Nam. Qualcomm, “gã khổng lồ” về chip di động và AI, cũng đã thành lập trung tâm RD lớn thứ ba của họ trên toàn cầu tại Việt Nam, chỉ sau Mỹ và Ấn Độ.

Bên cạnh đó, các khoản đầu tư lớn khác cũng đang đổ bộ vào Việt Nam. Coherent, một tập đoàn về công nghệ vật liệu, đang đầu tư gần 1 tỷ USD vào nhà máy cung cấp tấm wafer silicon carbide (SiC) tại TP. Hồ Chí Minh.

NỀN TẢNG VỮNG CHẮC TỪ NGUỒN NHÂN LỰC CHẤT LƯỢNG

Để đón nhận làn sóng này, Việt Nam đã chuẩn bị hai nền tảng cốt lõi.

Về hạ tầng vật lý, Việt Nam đầu tư rất mạnh vào cơ sở hạ tầng như sân bay, đường cao tốc, và kỳ vọng sẽ sớm sở hữu hạ tầng tốt nhất khu vực.

Về hạ tầng công nghiệp, Việt Nam có lợi thế từ một hệ sinh thái điện tử khổng lồ có sẵn với những tên tuổi lớn như Samsung, Foxconn…  

Nhưng nền tảng quan trọng nhất chính, theo đại diện NIC, là nguồn nhân lực trẻ tài năng của Việt Nam với thế mạnh về kỹ năng STEM và toán học. Từ những tiềm năng đó, NIC đã phát triển một chiến lược nhân lực đầy tham vọng: đào tạo 50.000 kỹ sư thiết kế. Theo đó, 4 phòng thí nghiệm quốc gia (tại NIC, Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Quốc gia TP.HCM và Đà Nẵng) cùng 18 phòng thí nghiệm cơ sở sẽ được thành lập.

Đánh giá cao tham vọng cũng như nỗ lực của Việt Nam trong việc tham gia chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu, song GS. Konrad Young, Giám đốc Học viện Đổi mới Học thuật ngành Công nghiệp, Nguyên Giám đốc Trung tâm RD, Tập đoàn TSMC, cho rằng việc thực hiện đào tạo nhân lực cho ngành công nghiệp bán dẫn của Việt Nam cần cân nhắc tới những yếu tố khác thay vì “mục tiêu cuối cùng” chỉ là thiết kế vi mạch. Bởi lẽ ngành công nghiệp bán dẫn là một hệ sinh thái khổng lồ với hàng chục loại công việc khác nhau, từ thiết kế, sản xuất, tích hợp quy trình, đóng gói, kiểm thử, đến cả các lĩnh vực khoa học xã hội như tiếp thị, bán hàng, vận hành, luật và nhân sự.

“Vì vậy, Việt Nam không chỉ cần tập trung vào một vài lĩnh vực, mà cần một lực lượng lao động đa dạng, được đào tạo với tư duy “kỹ thuật ứng dụng” để lấp đầy mọi vị trí trong chuỗi giá trị”, GS. Konrad nêu quan điểm.

Còn theo GS. Albert Yeu-Chung Lin, chuyên gia Semiconductor Intelligence, Đại học Quốc lập Dương Minh Giao Thông, NYCU BeGreat Project, chiến lược đào tạo nhân lực cho ngành bán dẫn của Trung Quốc có thể là một kinh nghiệm tham khảo cho Việt Nam.

“Trước đây, Trung Quốc mỗi năm có 200.000 cử nhân vi mạch tốt nghiệp. Vào thời điểm này, họ đang thiếu 300.000 kỹ sư. Như vậy, về lý thuyết, họ có thể lấp đầy khoảng trống trong 1-2 năm. Nhưng bảy năm sau đó, họ vẫn thiếu kỹ sư. Tại sao? Bởi vì chỉ có 12% sinh viên tốt nghiệp cuối cùng vào làm trong ngành bán dẫn do mức lương không đủ hấp dẫn”, GS.Lin cho biết và khuyến nghị Việt Nam xem xét cơ cấu đào tạo để phù hợp với sự phân bổ của chuỗi cung ứng trên thị trường.

Đặc biệt, trong bối cảnh mô hình và lộ trình công nghệ của ngành bán dẫn đã thay đổi (đóng gói tiên tiến, vật liệu mới, 3D, quang tử… ), GS.Lin khuyến nghị chiến lược đào tạo của Việt Nam phải bắt nhịp với xu thế và nâng cao hơn nữa chất lượng nguồn nhân lực.

“Tỷ lệ tiến sĩ và thạc sĩ bán dẫn của Việt Nam vẫn còn thấp. Với cơ cấu này, Việt Nam sẽ không đạt được ưu thế trong cạnh tranh. Do vậy, các bạn cần có chiến lược thích hợp”, GS Lin nhấn mạnh.

-Anh Nhi