Từ ngày 1/1/2026, hộ kinh doanh trên toàn quốc sẽ phải chuyển từ hình thức nộp thuế khoán sang kê khai. Chuyên gia cho biết nếu khi đó hộ kinh doanh vẫn sử dụng tài khoản cá nhân để nhận tiền hàng hóa, dịch vụ, dẫn đến lẫn lộn giữa dòng tiền cá nhân và kinh doanh thì sẽ phải giải trình chi tiết với cơ quan thuế…
Tại tọa đàm “Tư vấn chuyển đổi mô hình thuế và giải pháp hệ sinh thái tài chính cho hộ kinh doanh” ngày 20/11/2025, nhiều hộ kinh doanh bày tỏ băn khoăn về quy trình xuất hóa đơn từ máy tính tiền khi kinh doanh đa ngành và hoạt động cùng lúc tại cửa hàng cố định và trên nền tảng số.
Về vấn đề này, ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế, Bộ Tài chính, cho biết: Hộ kinh doanh hiện nay không còn giới hạn trong một địa điểm cố định, mà đã mở rộng hoạt động ra nhiều khu vực, áp dụng đa dạng phương thức như bán hàng trực tiếp, online và trên sàn thương mại điện tử. Không gian kinh doanh không chỉ giới hạn trong nước mà còn có thể vươn ra quốc tế. Do đó, chính sách thuế được thiết kế theo hướng tạo thuận lợi tối đa cho hộ kinh doanh trong mọi mô hình hoạt động.
Lãnh đạo Cục Thuế dẫn chứng: Một hộ tại phố Hồng Hà vừa có cửa hàng cố định, vừa kinh doanh trên sàn thương mại điện tử. Nếu sàn có chức năng thanh toán hộ, theo quy định, sàn sẽ khấu trừ và nộp thuế thay. Trường hợp hộ vừa bán tạp hoá vừa kinh doanh dịch vụ ăn uống, có thể dùng chung hóa đơn điện tử, nhưng phải xác định rõ từng loại hàng hóa, dịch vụ để phân loại đúng theo bốn nhóm thuế suất: thương mại, dịch vụ, sản xuất, xây dựng (có hoặc không bao thầu nguyên vật liệu).
Ông Mai Sơn cũng cho biết cơ quan thuế đã thiết kế mẫu tờ khai theo hướng đơn giản nhất. Trong đợt thử nghiệm từ đầu tháng 12/2025, hộ kinh doanh sẽ được tiếp cận và góp ý. Cơ quan thuế sẽ phối hợp với các nhà cung cấp phần mềm để tiếp thu phản hồi, bảo đảm quá trình chuyển đổi từ thuế khoán sang thuế kê khai diễn ra thuận lợi, hiệu quả.
Nhiều hộ kinh doanh cũng đặt câu hỏi: Khi chuyển sang thuế kê khai từ ngày 1/1/2026, có bắt buộc phải mở tài khoản riêng cho hộ kinh doanh hay không, trong khi hiện vẫn dùng tài khoản cá nhân để giao dịch?
Trả lời câu hỏi này, bà Lê Thị Duyên Hải, Phó Tổng thư ký Hội Tư vấn Thuế Việt Nam, cho biết: Hiện việc thanh toán không dùng tiền mặt qua thiết bị di động, mã QR đã rất phổ biến. Một cá nhân có thể sở hữu nhiều tài khoản ngân hàng khác nhau. Pháp luật hiện hành vẫn cho phép sử dụng tài khoản cá nhân để nhận dòng tiền kinh doanh lẫn cá nhân trước ngày 1/1/2026.
“Hộ kinh doanh ngày nay không còn gói gọn tại một điểm cố định, mà mở rộng ra nhiều khu vực, nhiều phương thức: kinh doanh trực tiếp, online, qua sàn thương mại điện tử. Chính sách thuế vì vậy phải được thiết kế linh hoạt, tạo thuận lợi tối đa. Cơ quan thuế cũng đang phối hợp với ngân hàng và nhà cung cấp phần mềm để tự động bóc tách doanh thu theo nhóm hàng hóa, giúp hộ kinh doanh kê khai minh bạch và thuận tiện hơn.”
Ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế, Bộ Tài chính
Tuy nhiên, theo bà Hải, việc dùng chung tài khoản khiến hộ kinh doanh gặp khó khăn trong phân biệt dòng tiền, dẫn đến áp lực giải trình. Ví dụ: nếu đang nhận tiền bán hàng mà có người thân chuyển biếu 5 triệu đồng vào tài khoản, hộ sẽ phải tách riêng và chứng minh đó không phải doanh thu. Vì vậy, bà khuyến nghị nên dùng riêng một tài khoản cho doanh thu, tách biệt với thu nhập cá nhân – có thể là tài khoản cá nhân hoặc tài khoản đứng tên hộ kinh doanh.
Bà Hải cũng lưu ý: Hộ kinh doanh đa ngành phải theo dõi riêng dòng tiền của từng nhóm hàng hóa, dịch vụ vì mỗi nhóm có mức thuế khác nhau. Ví dụ: tạp hóa áp dụng thuế giá trị gia tăng 1% và thu nhập cá nhân 0,5%, còn ăn uống thì thuế giá trị gia tăng 3% và thu nhập cá nhân 1,5%.
Theo bà Hải, hộ kinh doanh không nên quá lo lắng về việc bóc tách dòng tiền, doanh thu vì hiện nay, ngân hàng và các đơn vị cung cấp giải pháp phần mềm đã phát triển nhiều công cụ hỗ trợ để đáp ứng nhu cầu này.
Ông Lê Ngọc Lâm, Tổng Giám đốc BIDV, cho biết ngân hàng đã triển khai giải pháp hỗ trợ hộ kinh doanh tách bạch dòng tiền. Dù khách hàng vẫn dùng tài khoản cá nhân, hệ thống có thể nhận diện và phân loại dòng tiền kinh doanh và cá nhân. Tuy nhiên, ông Lâm khuyến nghị hộ kinh doanh nên có tài khoản riêng để hoạt động kinh doanh minh bạch và dễ quản lý hơn.
Theo ông Mai Sơn, ngành thuế đang phối hợp với các nhà cung cấp phần mềm và ngân hàng để thiết kế giải pháp tự động bóc tách doanh thu theo nhóm hàng hóa, dịch vụ, giúp hộ kinh doanh tuân thủ dễ dàng hơn.
Tại sự kiện, BIDV và Cục Thuế đã ký kết hợp tác đồng hành cùng hộ kinh doanh trong quá trình chuyển đổi sang thuế kê khai, bao gồm các giải pháp kết nối phần mềm bán hàng, xuất hóa đơn, nộp thuế và tích hợp với eTax Mobile – cho phép hộ kinh doanh nộp thuế trực tiếp từ ứng dụng ngân hàng, góp phần giảm chi phí tuân thủ.
Theo các chuyên gia, việc chuyển từ thuế khoán sang thuế kê khai giúp bức tranh tài chính của hộ kinh doanh trở nên minh bạch, rõ ràng hơn. Sự minh bạch này không chỉ phục vụ cơ quan quản lý, mà còn mang lại lợi ích thiết thực cho chính hộ kinh doanh.
Khi sổ sách được quản lý bài bản, hộ sẽ nắm rõ doanh thu thực tế, hiệu quả hoạt động. Sổ sách kế toán minh bạch là điều kiện cần thiết để hộ kinh doanh được tiếp cận tín dụng ngân hàng với lãi suất hợp lý, được vay tín chấp mà không bắt buộc phải có tài sản bảo đảm.
-Hoàng Lan
