Lĩnh vực khoáng sản quan trọng đang trở thành một “đấu trường” cạnh tranh địa chính trị mới trên thế giới. Cùng với đó là xu hướng tăng giá chóng mặt của cổ phiếu các công ty khai thác đất hiếm niêm yết trên thị trường chứng khoán Mỹ...
Mặc dù đã có một số dấu hiệu điều chỉnh trong những tuần gần đây, cổ phiếu của Critical Metals đã tăng 241% trong 3 tháng qua. Các cổ phiếu NioCorp Developments, Energy Fuels và Idaho Strategic Resources cũng ghi nhận mức tăng trên 100% trong cùng khoảng thời gian.
Nếu tính từ đầu năm, mức tăng còn ấn tượng hơn. Giá cổ phiếu của Energy Fuels đã tăng gấp 4 lần trong 10 tháng qua, còn cổ phiếu của NioCorp Developments đã tăng gần gấp 5 lần.
Đất hiếm đã và đang giữ vai trò một “lá bài” quan trọng trong cuộc cạnh tranh địa chính trị đang diễn ra giữa Mỹ và Trung Quốc - hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. CEO Tony Sage của Critical Metals, công ty sở hữu một trong những mỏ đất hiếm lớn nhất thế giới ở miền Nam Greenland, nhận định xu hướng tăng của các công ty khai thác đất hiếm niêm yết tại Mỹ là bằng chứng của một cơn sốt trên thị trường.
“Thế giới đã trải qua cơn sốt vàng vào thế kỷ 19, cơn sốt dầu mỏ vào thế kỷ 20. Vào đầu thế kỷ 21, thế giới đã có cơn sốt công nghệ, và bây giờ là cơn sốt đất hiếm”, ông Sage nói với hãng tin CNBC.
Đất hiếm gồm 17 nguyên tố trong bảng tuần hoàn có cấu trúc nguyên tử mang lại cho chúng các đặc tính từ tính đặc biệt. Những vật liệu này là thành phần quan trọng của một loạt các công nghệ hiện đại, từ các thiết bị điện tử hàng ngày, chẳng hạn như điện thoại thông minh, đến xe điện và thiết bị quân sự.
Tháng trước, Trung Quốc - quốc gia có vị thế gần như độc quyền về đất hiếm - đã cảnh báo sẽ mở rộng kiểm soát xuất khẩu đối với các nguyên tố này để củng cố sự thống trị đối với chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, sau cuộc gặp trực tiếp tại Hàn Quốc hôm thứ 30/10 giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, Bắc Kinh đã đồng ý hoãn 1 năm các biện pháp siết chặt kiểm soát xuất khẩu đất hiếm mà họ công bố trước đó.
Ông Kevin Das, chuyên gia tư vấn kỹ thuật cấp cao tại New Frontier Minerals, một công ty thăm dò đất hiếm có trụ sở tại Australia, đồng ý với mô tả của ông Sage về sự bùng nổ của thị trường đất hiếm. Ông Das nhìn thấy sự tương đồng giữa việc chính quyền Tổng thống Joe Biden thúc đẩy các dự án năng lượng sạch kéo theo sự tăng giá của cổ phiếu liên quan đến lithium, và sự ủng hộ của chính quyền Trump đối với đất hiếm kéo theo sự tăng giá của các công ty đất hiếm.
"Từ khi ông Trump trở lại lãnh đạo, ông ấy đã nói về việc sáp nhập Greenland, về ký kết thỏa thuận đất hiếm với Ukraine, và sau đó Chính phủ Mỹ đã thâu tóm cổ phần trong công ty đất hiếm MP Materials. Vì vậy, tôi cho rằng lĩnh vực đất hiếm trong 2-3 năm tới sẽ rất sôi động”, ông Das nói.
Tuy nhiên, không phải ai cũng lạc quan về triển vọng của cổ phiếu liên quan đến đất hiếm.
Dù căng thẳng trong quan hệ Mỹ - Trung vẫn còn âm ỉ và vấn đề đất hiếm có thể nóng trở lại bất kỳ lúc nào, ông Sage không cho rằng tất cả các công ty đất hiếm trên thế giới đều sẽ thành công. “Có rất nhiều công ty dầu mỏ không thể tìm thấy dầu và có rất nhiều công ty vàng không thể tìm thấy vàng. Và tôi chắc chắn rằng sẽ có rất nhiều công ty đất hiếm cũng không thành công - bởi vì khi có sự bùng nổ, sẽ có sự cường điệu. Và khi có sự cường điệu, sẽ có sự hưng phấn quá mức trong đầu tư”, ông nói
Ông Audun Martinsen, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu chuỗi cung ứng tại Rystad Energy, cho rằng xu hướng tăng gần đây của giá cổ phiếu phản ánh sự kết hợp giữa căng thẳng địa chính trị, các biện pháp hỗ trợ mang tính chiến lược và động lực đầu cơ.
"Đất hiếm rõ ràng đã chiếm lấy vị trí trung tâm của chiến lược công nghiệp toàn cầu, rất quan trọng đối với quốc phòng, xe điện và năng lượng sạch, nhưng xu hướng này giống như giai đoạn đầu của một sự thay đổi cấu trúc hơn là một 'cơn sốt thứ tư' trong lịch sử”, ông Martinsen nói với CNBC.
"Các quốc gia đang chuyển từ triết lý 'lấp đầy khoảng trống' thông qua nhập khẩu sang 'khai thác khoảng trống' trong nước hoặc khu vực. Đó sẽ là một con đường dài, tốn kém và gập ghềnh phía trước vì việc kiểm soát đầy đủ các nguồn lực đầy đủ, hiệu quả về chi phí và sự đa dạng của các nguyên tố là không hề đơn giản”, ông nói.
Ông Gernot Wagner, một nhà kinh tế về khí hậu tại Đại học Columbia, cho biết có hai yếu tố rõ ràng trong cuộc cạnh tranh toàn cầu nhằm đảm bảo nguồn cung khoáng sản quan trọng, gồm yếu tố cấu trúc và yếu tố chính trị.
"Yếu tố cấu trúc là quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch đang diễn ra và đang tăng tốc. Sự chuyển đổi này phụ thuộc vào một số khoáng sản quan trọng”, ông Wagner nhận xét. Ông nói thêm rằng sự thống trị của Trung Quốc trong lĩnh vực đất hiếm không phải là tình cờ.
"Bắc Kinh đã đầu tư mạnh vào chính sách công nghiệp xanh trong nhiều năm, tập trung vào chuỗi cung ứng tích hợp đầy đủ. Đó chính là yếu tố chính trị”, ông nói.
-An Huy
