Việc đưa vào vận hành Công viên điện mặt trời Arinos công suất 611 MW không chỉ bổ sung nguồn điện sạch cho Brazil, mà còn phản ánh một bước ngoặt trong cách quốc gia này triển khai chuyển dịch năng lượng: từ mở rộng công suất đơn thuần sang mô hình quy mô lớn, vận hành số hóa và phát triển gắn với cộng đồng...
Theo Euronews, tại trung tâm bang Minas Gerais, Công viên Điện mặt trời Arinos đã chính thức đi vào vận hành từ đầu năm 2025, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong chiến lược chuyển dịch năng lượng của Brazil. Với công suất 611 megawatt (MW) và hơn một triệu mô-đun quang điện, đây là một trong những dự án điện mặt trời quy mô lớn nhất tại khu vực Đông Nam quốc gia Nam Mỹ này.
ĐẦU TƯ LỚN, HIỆU QUẢ NĂNG LƯỢNG VÀ GIẢM PHÁT THẢI
Dự án do Enel Green Power - công ty thành viên của Tập đoàn Enel (Italy) - phát triển. Arinos cũng là cơ sở phát điện đầu tiên của Enel tại Đông Nam Brazil đạt quy mô công nghiệp lớn, trong bối cảnh nước này đang đẩy nhanh quá trình giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch và mở rộng các nguồn năng lượng sạch.
Tổng vốn đầu tư cho Công viên Điện mặt trời Arinos ước khoảng 2,8 tỷ real Brazil (tương đương 450 triệu euro). Trong giai đoạn xây dựng, dự án đã tạo việc làm cho hơn 3.500 lao động, trong đó có hơn 1.000 lao động địa phương, mang lại khoảng 7 triệu real thu nhập từ tiền lương - một đóng góp đáng kể cho kinh tế khu vực.
Điện mặt trời quy mô lớn không chỉ mang ý nghĩa biểu tượng, mà đã trở thành một trụ cột trong cơ cấu năng lượng quốc gia, đặc biệt tại các nền kinh tế mới nổi có tiềm năng bức xạ cao như Brazil.
Về sản lượng, nhà máy được thiết kế để tạo ra khoảng 1,4 terawatt-giờ (TWh) điện mỗi năm, đủ cung cấp cho tương đương 680.000 hộ gia đình.
Quan trọng hơn, theo Euronews, lượng điện sạch này giúp Brazil tránh phát thải khoảng 790.000 tấn CO₂ mỗi năm, đóng góp trực tiếp vào các mục tiêu khí hậu và lộ trình trung hòa carbon của quốc gia này.
Những con số trên cho thấy điện mặt trời quy mô lớn không chỉ mang ý nghĩa biểu tượng, mà đã trở thành một trụ cột thực chất trong cơ cấu năng lượng quốc gia, đặc biệt tại các nền kinh tế mới nổi có tiềm năng bức xạ cao như Brazil.
TỰ ĐỘNG HÓA, AI VÀ VẬN HÀNH SỐ TRONG NHÀ MÁY ĐIỆN MẶT TRỜI
Không chỉ gây chú ý về quy mô, Arinos còn được xem là hình mẫu cho mô hình vận hành số hóa trong ngành năng lượng tái tạo. Theo Euronews, hoạt động quản lý và bảo trì tại đây dựa chủ yếu vào tự động hóa và phân tích dữ liệu.
Việc kiểm soát thảm thực vật được thực hiện bằng máy móc cơ giới và robot tự hành, giúp giảm rủi ro an toàn lao động và đảm bảo tính ổn định trong vận hành. Hệ thống làm sạch mô-đun Sunbrush cơ giới được Enel đánh giá là sử dụng ít hơn tới 70% lượng nước so với phương pháp thủ công, đồng thời nâng hiệu suất làm việc hàng ngày lên tới 80%.
Bên cạnh đó, drone được triển khai thường xuyên để kiểm tra tình trạng các mô-đun, rút ngắn thời gian chẩn đoán và nhanh chóng phát hiện các điểm suy giảm hiệu suất.
Trí tuệ nhân tạo và học máy hỗ trợ phân loại bất thường, dự báo rủi ro và tối ưu hóa lịch bảo trì thông qua nền tảng SOL - Solar Operational Level, cho phép giám sát tài sản theo thời gian thực dựa trên dữ liệu thời tiết, bức xạ mặt trời và hiệu suất thiết bị.
PHÁT TRIỂN NĂNG LƯỢNG GẮN VỚI CỘNG ĐỒNG VÀ HỆ SINH THÁI ĐỊA PHƯƠNG
Một điểm đáng chú ý khác của dự án Arinos là cách tiếp cận phát triển gắn với cộng đồng địa phương. Theo Euronews, bên cạnh đầu tư kỹ thuật, Enel đã triển khai 24 dự án và 154 sáng kiến xã hội, trực tiếp mang lại lợi ích cho gần 48.000 người dân xung quanh khu vực nhà máy.
Trong lĩnh vực việc làm và đào tạo, chương trình Enel Compartilha Oportunidade ưu tiên tuyển dụng lao động tại chỗ, đồng thời phối hợp với Viện Liên bang Bắc Minas Gerais tổ chức các khóa đào tạo nghề cho gần 200 học viên. Các chương trình giáo dục như Baú de Leitura góp phần nâng cao văn hóa đọc trong trường học, trong khi các sáng kiến hỗ trợ khởi nghiệp giúp thúc đẩy phát triển kinh tế bản địa.
Arinos không chỉ là một dự án điện mặt trời quy mô lớn, mà là minh họa rõ nét cho cách ngành năng lượng đang tái cấu trúc theo hướng công nghiệp hóa, số hóa và phát triển bền vững.
Ở góc độ hòa nhập xã hội và môi trường, việc lắp đặt hệ thống điện mặt trời cho tổ chức hỗ trợ người khuyết tật APAE Arinos giúp giảm mạnh chi phí năng lượng, tạo nguồn lực tái đầu tư cho phúc lợi xã hội. Song song, sáng kiến Ngân hàng Hạt giống hỗ trợ phục hồi hệ sinh thái Cerrado, đa dạng hóa nông nghiệp và tạo sinh kế bền vững cho người dân nông thôn.
Trong bức tranh rộng hơn, theo phân tích của Euronews, dự án Arinos phản ánh xu hướng chung tại nhiều nền kinh tế mới nổi: điện mặt trời quy mô lớn đang dần chuyển từ vai trò “nguồn bổ sung” sang trụ cột trong chiến lược an ninh năng lượng quốc gia. Khi chi phí công nghệ tiếp tục giảm, thời gian triển khai ngắn hơn so với các dự án điện truyền thống, điện mặt trời trở thành lựa chọn phù hợp để vừa đáp ứng nhu cầu tăng trưởng điện năng, vừa giảm áp lực phát thải.
Không giống giai đoạn đầu, nơi năng lượng tái tạo chủ yếu phụ thuộc vào trợ cấp, các dự án thế hệ mới như Arinos cho thấy khả năng tự đứng vững về mặt kinh tế nhờ quy mô lớn, hiệu suất cao và vận hành số hóa. Việc tích hợp trí tuệ nhân tạo, dữ liệu thời gian thực và bảo trì dự báo giúp giảm chi phí vòng đời dự án, đồng thời tăng độ ổn định - yếu tố từng bị xem là “điểm yếu” của điện mặt trời.
Đáng chú ý, mô hình phát triển gắn với cộng đồng cũng ngày càng trở thành một tiêu chuẩn mới. Thay vì chỉ tập trung vào sản lượng điện, các dự án lớn được kỳ vọng tạo giá trị lan tỏa về việc làm, đào tạo kỹ năng, phục hồi môi trường và hòa nhập xã hội. Điều này giúp giảm xung đột lợi ích tại địa phương và nâng cao tính bền vững dài hạn của dự án.
Từ góc nhìn đó, Arinos không chỉ là một dự án điện mặt trời quy mô lớn, mà là minh họa rõ nét cho cách ngành năng lượng đang tái cấu trúc theo hướng công nghiệp hóa, số hóa và phát triển bền vững. Sự kết hợp giữa quy mô đầu tư, công nghệ vận hành và cam kết xã hội cho thấy điện mặt trời đã bước sang giai đoạn trưởng thành, vượt ra khỏi vai trò giải pháp bổ trợ.
Với các quốc gia đang thúc đẩy chuyển dịch năng lượng như Brazil và cả Việt Nam, những mô hình như Arinos đặt ra một tham chiếu đáng chú ý cho bài toán phát triển năng lượng sạch gắn với hiệu quả kinh tế và ổn định dài hạn.
Euronews-Trọng Hoàng
