Trong thực tế thu mua nông sản từ cá nhân trực tiếp sản xuất, nhiều doanh nghiệp không có hóa đơn đầu vào mà phải lập bảng kê theo quy định. Khoản chi này chỉ được tính vào chi phí được trừ khi đáp ứng đầy đủ điều kiện về hồ sơ, chứng từ và đặc biệt là yêu cầu thanh toán không dùng tiền mặt đối với giao dịch từ 5 triệu đồng trở lên…
Vấn đề trên được nêu tại Hội nghị đối thoại giữa Bộ Tài chính với người nộp thuế về chính sách, thủ tục hành chính thuế và hải quan năm 2025 vào cuối tuần qua tại Hà Nội, liên quan đến việc thu mua nông sản của cá nhân trực tiếp sản xuất.
Theo phản ánh của các doanh nghiệp, trong thực tế hoạt động thu mua nông sản từ nông dân và người bán không xuất hóa đơn, doanh nghiệp phải lập bảng kê thu mua theo mẫu 01/TNDN.
Doanh nghiệp đặt vấn đề rằng để khoản chi này được tính vào chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp, quy định thanh toán không dùng tiền mặt đối với giao dịch từ 5 triệu đồng trở lên có áp dụng trong trường hợp lập bảng kê không có hóa đơn hay không?
Bên cạnh đó, một doanh nghiệp tại Đắk Lắk đang thu mua sầu riêng từ chủ vườn để xuất khẩu sang Trung Quốc cũng bày tỏ băn khoăn về hồ sơ cần thiết khi mua nông sản trực tiếp từ người trồng.
Doanh nghiệp đặt câu hỏi: Liệu có phải bổ sung xác nhận của chính quyền địa phương hay không?, Cần những loại hồ sơ nào để tính phần hao hụt phát sinh trong quá trình vận chuyển, sơ chế vào chi phí được trừ?.
Trả lời các nội dung này, Cục Thuế cho biết, theo quy định tại Điều 9 Nghị định số 320/2025/NĐ-CP về thuế thu nhập doanh nghiệp, doanh nghiệp được tính vào chi phí được trừ các khoản chi thực tế phát sinh liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp nếu đáp ứng đầy đủ điều kiện theo quy định của pháp luật.
Đối với các trường hợp mua sản phẩm là nông, lâm, thủy sản của người sản xuất, đánh bắt trực tiếp bán ra; mua sản phẩm thủ công làm bằng đay, cói, tre, nứa, lá, song, mây, rơm, vỏ dừa, sọ dừa hoặc nguyên liệu tận dụng từ sản phẩm nông nghiệp của người sản xuất thủ công trực tiếp bán ra phải có chứng từ chi trả tiền theo quy định của pháp luật và Bảng kê thu mua hàng hóa, dịch vụ do người đại diện theo pháp luật hoặc người được ủy quyền của doanh nghiệp ký và chịu trách nhiệm.
Đối với các khoản mua hàng hóa, dịch vụ hoặc thanh toán khác có giá trị từ 5 triệu đồng trở lên cho mỗi lần giao dịch, doanh nghiệp bắt buộc phải có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt.
Trường hợp mua hàng hóa, dịch vụ của cùng một người bán, mỗi lần giao dịch có giá trị dưới 5 triệu đồng nhưng tổng giá trị trong cùng một ngày từ 5 triệu đồng trở lên, khoản chi chỉ được chấp nhận nếu có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt.
Căn cứ các quy định hiện hành, Cục Thuế cho biết về nguyên tắc doanh nghiệp được tính vào chi phí được trừ các khoản chi thực tế phát sinh phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh, với điều kiện đáp ứng đầy đủ yêu cầu về chứng từ theo quy định của pháp luật.
Trong đó, đối với các khoản mua hàng hóa, dịch vụ hoặc thanh toán khác có giá trị từ 5 triệu đồng trở lên cho mỗi lần giao dịch, doanh nghiệp bắt buộc phải có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt thì khoản chi mới đủ điều kiện được khấu trừ khi xác định thu nhập chịu thuế.
Ngược lại, nếu thanh toán bằng tiền mặt, khoản chi sẽ không được chấp nhận khi xác định thu nhập chịu thuế.
Đối với trường hợp mua nông sản của cá nhân trực tiếp sản xuất, không có hóa đơn, doanh nghiệp được phép lập bảng kê thu mua theo mẫu số 01/TNDN. Bảng kê phải được ghi đầy đủ các chỉ tiêu theo quy định, bảo đảm chính xác thông tin về người bán, thời gian giao dịch, số lượng và giá trị mua bán; đồng thời do người đại diện theo pháp luật hoặc người được ủy quyền của doanh nghiệp ký và chịu trách nhiệm.
Liên quan đến hao hụt trong quá trình vận chuyển, cắt bỏ cuống hoặc sơ chế nông sản, để được tính vào chi phí được trừ, doanh nghiệp phải có hồ sơ chứng minh cụ thể. Theo đó, doanh nghiệp cần xác định rõ mức hao hụt thực tế, lập biên bản kiểm kê giá trị hàng hóa hao hụt có xác nhận của đại diện hợp pháp và kèm theo phiếu nhập – xuất kho trong quá trình chế biến. Các hồ sơ này được lưu tại doanh nghiệp và xuất trình khi cơ quan thuế yêu cầu kiểm tra, đối chiếu theo quy định.
-Mai Nhi
