Sáng 19/11, Quốc hội thảo luận tại tổ về dự thảo Nghị quyết về chủ trương đầu tư Cảng hàng không quốc tế Gia Bình. Nhiều đại biểu đồng tình về sự cần thiết của dự án và góp ý thêm một số nội dung...
Đại biểu Trần Văn Khải (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Ninh Bình) cho rằng việc đầu tư Cảng hàng không quốc tế Gia Bình thể hiện tầm nhìn “trung tâm kép” cho vùng Thủ đô, được quy hoạch theo mô hình “twin hub” tương tự London hay Tokyo. Sân bay mới dự kiến bổ trợ chiến lược cho Nội Bài, phát huy lợi thế không gian phía đông bắc Hà Nội, tạo dư địa phát triển mới và giảm tải cho cảng hàng không hiện hữu vốn đang quá tải.
Với mục tiêu trở thành cảng hàng không 5 sao, Gia Bình được kỳ vọng tạo động lực cho các ngành công nghiệp, logistics, thương mại điện tử, du lịch và dịch vụ. Đại biểu nhấn mạnh, với Bắc Ninh là trung tâm công nghiệp điện tử lớn, việc hình thành một cửa ngõ hàng không quốc tế sẽ tăng khả năng kết nối, thu hút đầu tư và nâng cao giá trị trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Đại biểu Mai Thị Phương Hoa (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Ninh Bình) thống nhất sự cần thiết của dự án và khẳng định dự án phù hợp với quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch tỉnh Bắc Ninh và quy hoạch hệ thống cảng hàng không cả nước. Với công suất 30 triệu hành khách/năm vào năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 đạt 50 triệu hành khách/năm, sân bay Gia Bình sẽ giảm áp lực cho Nội Bài, đồng thời phục vụ các nhiệm vụ đối ngoại quan trọng như Hội nghị cấp cao APEC 2027.
Nhiều đại biểu cũng đề cập đến tính khả thi tài chính khi dự án chủ yếu huy động nguồn lực xã hội. Các cơ chế đặc thù cho phép thu hút gần 200 nghìn tỷ đồng vốn đầu tư được đánh giá là phù hợp trong bối cảnh cần giảm áp lực ngân sách. Dự án được thiết kế theo tiêu chuẩn lưỡng dụng, phục vụ cả mục đích dân sự và quân sự, do đó cần sự phối hợp chặt chẽ giữa Bộ Quốc phòng và Bộ Công an trong thiết kế các hạng mục an ninh, giám sát không lưu và yêu cầu vận hành vùng trời chung với Nội Bài.
Các đại biểu cũng lưu ý đến yêu cầu bảo đảm an ninh hàng không, an toàn bay và vận hành theo chuẩn quốc tế, hướng tới mục tiêu sân bay thông minh, xanh, bền vững và đạt tiêu chuẩn 5 sao như dự án đề ra.
Đại biểu Nguyễn Thị Yến (đoàn TP.HCM) đánh giá dự án có ý nghĩa chiến lược đối với phát triển kinh tế – xã hội khu vực phía Bắc và giải quyết tình trạng quá tải của Nội Bài. Đại biểu đề nghị làm rõ thêm tính toán liên quan đến khoảng cách 43 km giữa Gia Bình và Nội Bài nhằm xác định phương án khai thác vùng trời và điều hành bay tối ưu. Đồng thời, cần nêu rõ trong hồ sơ việc có hay không tách giải phóng mặt bằng thành dự án thành phần để bảo đảm tiến độ theo quy định đối với dự án nhóm A.
Đại biểu Nguyễn Thị Lan (Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội) cho rằng dự án huy động chủ yếu vốn ngoài ngân sách sẽ giảm áp lực cho đầu tư công, song công tác giải phóng mặt bằng và ổn định sinh kế cho người dân cần được tính toán kỹ lưỡng. Đại biểu đánh giá nếu dự án đạt mục tiêu xây dựng sân bay thông minh, xanh và bền vững theo tiêu chuẩn quốc tế, đây sẽ là điểm nhấn quan trọng cho năng lực cạnh tranh quốc gia.
Đại biểu Đỗ Thị Việt Hà (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Ninh) đồng tình với cơ chế đặc thù về di dời các di tích lịch sử – văn hóa nằm trong phạm vi dự án. Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh Phạm Văn Thịnh đề nghị Nghị quyết xem xét cơ chế tương tự đối với hai di tích phát sinh trên tuyến đường kết nối từ Hà Nội đến sân bay, bảo đảm tính đồng bộ giữa hạ tầng sân bay và đường kết nối.
Bên cạnh các tác động tích cực, đại biểu chỉ ra nhiều thách thức lớn trong triển khai dự án. Tỉnh Bắc Ninh phải thu hồi gần 1.900 ha đất, trong đó có hơn 9 ha đất tôn giáo, nghĩa trang và hàng nghìn ngôi mộ cần di dời. Các đại biểu đề nghị Chính phủ hỗ trợ tối đa về vốn và cơ chế để bảo đảm tái định cư, giúp người dân có nơi ở và sinh kế ổn định hơn nơi cũ.
Đại biểu Mai Thị Phương Hoa đề nghị sau khi dự án đưa vào khai thác, cần ưu tiên tạo việc làm cho lao động địa phương, nhất là các hộ dân bị thu hồi đất. Đồng thời, Chính phủ cần sớm ban hành hướng dẫn cụ thể cho việc di dời các di tích, cơ sở tôn giáo trong vùng dự án, bảo đảm hài hòa giữa phát triển hạ tầng và gìn giữ văn hóa.
Nhiều đại biểu nhấn mạnh yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực địa phương. Bắc Ninh cần sớm xây dựng các chương trình đào tạo nghề hàng không, logistics, du lịch để chuẩn bị lực lượng lao động vận hành sân bay và các dịch vụ phụ trợ khi dự án hoàn thành.
Liên quan đến tài chính dự án, đại biểu Trần Văn Khải cho biết việc chia nhỏ dự án thành các cấu phần – gồm phần lõi do nhà đầu tư thực hiện và các hạng mục tái định cư, kết nối giao thông theo hình thức BT – sẽ giúp giảm áp lực ngân sách. Tuy nhiên, Chính phủ và tỉnh Bắc Ninh cần phối hợp chặt chẽ với nhà đầu tư để bảo đảm tiến độ huy động vốn, có phương án tài chính minh bạch và tránh nguy cơ đội vốn. Quốc hội cũng được đề nghị yêu cầu báo cáo chi tiết về suất đầu tư và so sánh với các sân bay tương tự.
Về giám sát, các đại biểu cho rằng với cơ chế đặc thù đã được trao, Quốc hội cần giám sát đặc biệt dự án. Báo cáo hằng năm của Chính phủ phải minh bạch, nêu rõ khó khăn và kiến nghị. Đại biểu đề nghị Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Ninh bám sát thực tiễn, phản ánh đầy đủ ý kiến cử tri và bảo vệ quyền lợi người dân trong vùng dự án. Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức đoàn thể được đề nghị tăng cường giám sát cơ sở, bảo đảm mọi quyết sách, nguồn vốn và quỹ đất của dự án được sử dụng đúng mục đích, công khai theo quy định.
-Tuấn Khang
