Đánh giá nguy cơ hóa học và vi sinh đang được xác định là hướng tiếp cận then chốt trong quản lý an toàn thực phẩm, nhằm kiểm soát rủi ro xuyên suốt chuỗi “từ trang trại đến bàn ăn”. Trên cơ sở bằng chứng khoa học, Việt Nam hướng tới hoàn thiện khung pháp lý, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia và tăng cường hợp tác quốc tế để bảo vệ sức khỏe cộng đồng và phát triển bền vững...
Ngày 18/12/2025, tại Hà Nội, Viện Kiểm nghiệm an toàn vệ sinh thực phẩm quốc gia (NIFC) phối hợp với Viện Nghiên cứu Chăn nuôi Quốc tế (ILRI) tổ chức Hội thảo quốc tế với chủ đề “Ứng dụng đánh giá nguy cơ hóa học và vi sinh trong đảm bảo an toàn thực phẩm”. Hội thảo là bước chuẩn bị quan trọng hướng tới Hội thảo quốc tế về Kiểm nghiệm thực phẩm năm 2026 (FCC 2026), dự kiến diễn ra vào tháng 10/2026 tại Hà Nội.
CHỦ ĐỘNG PHÒNG NGỪA LÀ YÊU CẦU CẤP THIẾT
Thông qua trao đổi chuyên môn và kết nối các bên liên quan trong và ngoài nước, hội thảo góp phần định hình nội dung, chủ đề cũng như định hướng hợp tác cho sự kiện FCC 2026, đồng thời khẳng định vai trò chủ động của Việt Nam trong lĩnh vực kiểm nghiệm và quản lý an toàn thực phẩm trên bình diện quốc tế.
PGS.TS Lê Thị Hồng Hảo, Viện trưởng NIFC cho biết việc chủ động phòng ngừa và kiểm soát toàn diện các mối nguy tiềm ẩn, xuyên suốt từ khâu sản xuất đến tiêu dùng, là yêu cầu cấp thiết và mang tính chiến lược trong bối cảnh hiện nay. Xây dựng và triển khai các nghiên cứu đánh giá nguy cơ hóa học và vi sinh dựa trên bằng chứng khoa học hiện đại, chính xác và hiệu quả là công cụ hữu hiệu để nâng cao năng lực quản lý an toàn thực phẩm dựa trên nguy cơ.
Các kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp thông tin khoa học có giá trị về các mối nguy, qua đó làm nền tảng cho việc hoạch định chính sách và tổ chức quản lý an toàn thực phẩm một cách khoa học, hiệu quả”.
Hội thảo thu hút sự tham gia của các nhà quản lý, nhà khoa học và đại diện các tổ chức trong lĩnh vực an toàn thực phẩm trong nước và quốc tế. Đây cũng là diễn đàn để các đại biểu chia sẻ kinh nghiệm, tăng cường hợp tác nghiên cứu, đào tạo và trao đổi khoa học liên quan đến đánh giá nguy cơ trong an toàn thực phẩm.
Tại hội thảo, TS Nguyễn Việt Hùng, Giám đốc ILRI khu vực châu Á, cho biết gánh nặng do thực phẩm không an toàn gây ra trên thực tế nghiêm trọng hơn nhiều so với các dự báo trước đây. Ước tính, sự sụt giảm năng suất lao động liên quan đến các bệnh do thực phẩm không an toàn có thể gây tổn thất kinh tế lên tới 115 tỷ USD, chủ yếu tập trung tại các quốc gia thu nhập thấp và trung bình.
Đáng chú ý, gánh nặng bệnh tật do thực phẩm không an toàn được đánh giá tương đương với ba bệnh truyền nhiễm lớn là HIV, lao và sốt rét, trong đó khoảng 95% tập trung tại các quốc gia đang phát triển. Tuy nhiên, nguồn lực đầu tư toàn cầu cho lĩnh vực này, đặc biệt tại các nước đang phát triển vẫn chưa tương xứng với mức độ nghiêm trọng của vấn đề.
HOÀN THIỆN HỆ THỐNG DỮ LIỆU QUỐC GIA VỀ AN TOÀN THỰC PHẨM
Theo TS Nguyễn Việt Hùng, để đạt mục tiêu đến năm 2026 toàn bộ sản phẩm nông, lâm, thủy sản của Việt Nam có truy xuất nguồn gốc rõ ràng, quản lý dựa trên đánh giá nguy cơ là hướng tiếp cận then chốt. ILRI cam kết phối hợp chặt chẽ với các cơ quan của Việt Nam nhằm từng bước hiện thực hóa mục tiêu này, thông qua các sáng kiến như ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong đánh giá nguy cơ, triển khai dự án tại địa phương và tiếp cận theo hướng Một sức khỏe (One Health).
Ở góc độ quản lý nhà nước, TS. Chu Quốc Thịnh, Quyền Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) cho biết Cục đang khẩn trương xây dựng dự thảo Luật An toàn thực phẩm sửa đổi để trình Quốc hội tại kỳ họp thứ nhất, khóa XVI. Song song với đó, Chính phủ sẽ sớm ban hành các nghị định, nghị quyết thay thế Nghị định 15/2018/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của luật an toàn thực phẩm nhằm chuyển đổi mạnh mẽ tư duy từ quản lý an toàn đơn thuần sang quản lý chất lượng dựa trên nguy cơ.
Hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về an toàn thực phẩm đang được hoàn thiện, tích hợp 98 thủ tục hành chính, cùng quản lý thực hành sản xuất tốt (GMP) và quảng cáo thực phẩm, bảo đảm vận hành thống nhất từ Trung ương đến địa phương. Đồng thời, việc rà soát, cập nhật các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia cũng đang được triển khai quyết liệt, với 37 quy chuẩn dự kiến sửa đổi, nhằm tạo nền tảng khoa học vững chắc cho công tác giám sát thị trường.
Theo ông Thịnh, cách tiếp cận mới sẽ được triển khai xuyên suốt chuỗi giá trị “từ trang trại đến bàn ăn”, tập trung kiểm soát các yếu tố đầu vào của sản xuất nông nghiệp như phân bón, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, đồng thời từng bước ứng dụng các công nghệ tiên tiến trong đánh giá nguy cơ.
“Thông qua việc kiện toàn bộ máy quản lý tại địa phương và phát huy vai trò nòng cốt của NIFC, chúng tôi cam kết xây dựng cơ chế hậu kiểm minh bạch, dựa trên bằng chứng khoa học, qua đó bảo vệ sức khỏe cộng đồng và thúc đẩy phát triển bền vững”, ông Thịnh khẳng định.
-Chu Khôi
