Việt Nam đang có một khối lượng dữ liệu khổng lồ nhưng đang bị phân tán, phân mảnh, "đang ngủ yên chứ chưa được đánh thức", chưa được khai thác, đặt ra yêu cầu kích hoạt được nguồn tài nguyên dữ liệu…
Chiều 1/11, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì cuộc làm việc với Bộ Công an và các bộ, ngành liên quan về xây dựng hành lang pháp lý, chính sách và thể chế để thúc đẩy hình thành và phát triển sàn dữ liệu Việt Nam.
DỮ LIỆU CÒN “ĐANG NGỦ YÊN, CHƯA ĐƯỢC ĐÁNH THỨC”
Báo cáo tại cuộc họp cho biết nền kinh tế dữ liệu toàn cầu đang trong giai đoạn mở rộng mạnh mẽ. Theo hãng nghiên cứu Statista (Đức), các sàn dữ liệu thế giới tăng trưởng mạnh mẽ với tổng giá trị lên tới 344 tỷ USD vào năm 2024 và có thể lên tới 655 tỷ USD vào năm 2029, tập trung chủ yếu tại khu vực Bắc Mỹ và châu Á Thái Bình Dương.
Liên minh châu Âu ước tính giá trị kinh tế dữ liệu của khối dự kiến sẽ tăng lên 640 tỷ Euro vào năm 2025, tương đương 4,8% GDP. Trung Quốc đang tích cực xây dựng hệ sinh thái dữ liệu với giá trị giao dịch dữ liệu ước tính đạt 204,6 tỷ nhân dân tệ vào năm 2025. Singapore, với lợi thế là trung tâm công nghệ khu vực, đã phát triển kinh tế số đóng góp 17,7% vào tổng sản phẩm quốc nội vào năm 2023, tăng trưởng gần gấp đôi so với mức 13% năm 2017.
Tại Việt Nam, riêng thị trường dữ liệu năm 2024 ước tính đạt khoảng 1,57 tỷ USD, dự báo tới năm 2030 sẽ đạt khoảng 3,53 tỷ USD, với tốc độ tăng trưởng khoảng 14,2%.
Nền kinh tế số của Việt Nam được kỳ vọng đạt khoảng 45 tỷ USD vào năm 2025 và có thể đạt trong khoảng 90-200 tỷ USD vào năm 2030, khẳng định tiềm năng to lớn của thị trường dữ liệu và vai trò quan trọng của sàn dữ liệu trong tổng thể chiến lược phát triển kinh tế số quốc gia.
Từ thực trạng và bài học kinh nghiệm quốc tế, Bộ Công an đề xuất một số định hướng chiến lược để phát triển sàn dữ liệu tại Việt Nam, gồm: hoàn thiện mô hình kinh tế dữ liệu; tiếp tục xây dựng khung pháp lý toàn diện về phát triển và quản lý sàn dữ liệu; bảo đảm an ninh, an toàn dữ liệu trong hoạt động sàn giao dịch; phát triển mô hình hợp tác công-tư trong lĩnh vực dữ liệu; tăng cường phát triển nguồn nhân lực và hợp tác quốc tế.
Tại cuộc họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định dữ liệu là tài nguyên chiến lược, là tư liệu sản xuất mới sau đất đai, lao động, vốn và công nghệ, có cơ sở dữ liệu Việt Nam thì mới có trí tuệ nhân tạo Việt Nam. Hiện chúng ta đang có một khối lượng dữ liệu khổng lồ nhưng đang bị phân tán, phân mảnh, "đang ngủ yên chứ chưa được đánh thức", chưa được khai thác; đặt ra yêu cầu kích hoạt được nguồn tài nguyên dữ liệu.
Do đó, việc xây dựng và phát triển sàn dữ liệu trong giai đoạn hiện nay là một nhiệm vụ tất yếu, khách quan, nhằm đánh thức và bổ sung nguồn lực của đất nước cho phát triển kinh tế-xã hội.
Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rằng việc xây dựng thành công sàn giao dịch dữ liệu tại Việt Nam sẽ mang lại những lợi ích chiến lược toàn diện. Cụ thể, sẽ hình thành một loại thị trường mới, thị trường giao dịch dữ liệu có giá trị gia tăng cao; đóng góp trực tiếp vào tăng trưởng kinh tế, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, phát triển hệ sinh thái dịch vụ dữ liệu, thúc đẩy phát triển một thị trường dịch vụ dữ liệu chuyên nghiệp, hiện đại, mang tầm quốc tế, khu vực, kiến tạo ra các mô hình kinh doanh mới dựa trên cơ sở dữ liệu; đa dạng hóa hoạt động sản xuất, kinh doanh của người dân và doanh nghiệp.
Việc hình thành sàn dữ liệu cũng sẽ nâng cao năng lực quản trị quốc gia, đẩy nhanh quá trình chuẩn hóa, minh bạch hóa, liên thông, kết nối và tái sử dụng dữ liệu của các cơ quan nhà nước, giữa khu vực công và khu vực tư, giữa trong nước và ngoài nước; góp phần phát triển nền kinh tế độc lập, tự chủ gắn với hội nhập quốc tế sâu rộng, hiệu quả; bảo vệ an ninh dữ liệu quốc gia và thực thi chủ quyền dữ liệu trên không gian mạng; nâng tầm vị thế của Việt Nam trong mạng lưới dữ liệu toàn cầu.
PHẤN ĐẤU THÁNG 11/2025 PHẢI VẬN HÀNH SÀN DỮ LIỆU
Về định hướng, quan điểm trong phát triển sàn dữ liệu tại Việt Nam, Thủ tướng nêu rõ sàn giao dịch dữ liệu không phải là kho dữ liệu hay là chợ dữ liệu thông thường chỉ để mua bán thông tin, mà phải là nền tảng cung cấp tài nguyên, nâng cao giá trị dữ liệu, nâng cao giá trị gia tăng của dữ liệu để phục vụ nghiên cứu, khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, quản trị quốc gia, phát triển kinh tế-xã hội.
Hình thành hệ sinh thái dữ liệu, phát triển các sản phẩm, dịch vụ liên quan đến dữ liệu, tạo nền tảng cho phát triển trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số quốc gia.
Phát triển sàn giao dịch dữ liệu với thể chế là tiên phong, hạ tầng là nền tảng, công nghệ là đột phá, nhân lực là then chốt, hiệu quả là động lực. Xác định an ninh, an toàn dữ liệu là yêu cầu xuyên suốt, điều kiện tiên quyết để thúc đẩy phát triển thị trường dữ liệu. Coi an ninh, an toàn, bảo mật dữ liệu là nguyên tắc cốt lõi, không thể thay đổi để thúc đẩy phát triển thị trường dữ liệu nhanh nhưng bền vững, an toàn.
Đồng thời, sàn dữ liệu phải được hoạt động thông suốt, liên tục, công khai, minh bạch và phải có cơ chế theo dõi, giám sát hiệu quả và tuân thủ pháp luật Việt Nam và hài hòa hóa với pháp luật, thông lệ quốc tế.
Người đứng đầu Chính phủ nhấn mạnh việc xây dựng và thực thi chính sách phát triển sàn giao dịch dữ liệu phải mang tính đột phá, đẩy mạnh cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) cho các vấn đề mới nhưng phải đảm bảo khung khổ pháp lý đồng bộ, đáp ứng yêu cầu thực tiễn, bảo vệ quyền lợi, ích chính đáng và hợp pháp của các chủ thể tham gia.
Đồng thời đảm bảo cân bằng lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân, với tinh thần lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ; đảm bảo quyền tài sản, đảm bảo tự do sáng tạo trong kinh doanh. Có cơ chế giám sát, quản lý rủi ro ngay từ đầu vào để đảm bảo an ninh, an toàn dữ liệu và tuyệt đối tuân thủ các quy định pháp luật về dữ liệu, bảo vệ dữ liệu cá nhân.
Ngoài ra, tham khảo các bài học kinh nghiệm quốc tế, từ đó định hướng xây dựng các chính sách ưu đãi đột phá, đặc thù phù hợp với điều kiện Việt Nam.
Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu phấn đấu trong tháng 11 này là phải hình thành, vận hành được sàn giao dịch dữ liệu. Để thực hiện mục tiêu này, Thủ tướng chỉ đạo quán triệt phương châm, tinh thần 28 chữ: "Dữ liệu lên sàn, Nhà nước kiến tạo, doanh nghiệp tiên phong, công tư đồng hành, thị trường dẫn dắt, đất nước giàu mạnh, nhân dân hạnh phúc".
Thủ tướng giao Bộ Công an chủ trì, phối hợp với các cơ quan rà soát, bổ sung, hoàn thiện thể chế. Trong đó, tạo khung khổ pháp lý đồng bộ, thông thoáng, công khai, minh bạch để bảo đảm vận hành sàn giao dịch dữ liệu, cơ bản hoàn thành trong tháng 11 này. Cùng với đó, nghiên cứu cơ chế, chính sách đặc thù về hợp tác công tư, hoàn thành trong năm 2025, trong đó hợp tác về đầu tư, mua sắm, quản lý, sử dụng tài sản, phục vụ hoạt động liên doanh, liên kết, hợp tác phát triển sản phẩm, dịch vụ về dữ liệu phục vụ phát triển kinh tế xã hội.
Đề xuất cơ chế đột phá cho hoạt động sáng tạo, khai thác dữ liệu từ trung tâm dữ liệu quốc gia, hoàn thành trong năm 2025. Nghiên cứu xây dựng quy định, hướng dẫn về định giá dữ liệu, xây dựng cơ chế giám sát, kiểm định giá dữ liệu trên sàn giao dịch và cơ chế giải quyết tranh chấp liên quan đến giá dữ liệu, hoàn thành trong quý 1/2026.
Về sàn sàn giao dịch dữ liệu, Thủ tướng giao Bộ Công an chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan tập trung nghiên cứu và triển khai vận hành thử nghiệm, cố gắng vận hành thử ngay trong tháng 11. Bộ Công an cũng được giao nhiệm vụ thực hiện thẩm định, cấp phép hoạt động. Ngoài ra, các Bộ Khoa học và Công nghệ, Công Thương, Giáo dục và Đào tạo, Tài chính…được yêu cầu thực hiện các nhiệm vụ liên quan đến hạ tầng, năng lượng, nguồn nhân lực, ngân sách…
-Nam Anh
