Đức, nền kinh tế lớn nhất châu Âu, đang cho thấy những dấu hiệu phục hồi sau hơn nửa thập kỷ trì trệ...
Sau khi hứng chịu nhiều cú sốc trong những năm gần đây, bao gồm giá năng lượng tăng mạnh do chiến tranh Nga - Ukraine, hàng rào thuế quan cao hơn ở Mỹ, và sự cạnh tranh khốc liệt từ Trung Quốc trong các ngành công nghiệp chủ chốt như ô tô, Đức đang tìm cách tái định hướng chiến lược kinh tế.
Những thách thức nói trên dường như đã trở thành hồi chuông cảnh tỉnh cho các nhà hoạch định chính sách và doanh nghiệp Đức. Họ đang đặt trọng tâm nhiều hơn vào đầu tư trong nước, vay mượn nhiều hơn để chi tiêu, và thúc đẩy nhu cầu nội địa, thay vì chỉ tập trung vào việc tìm kiếm người mua ở nước ngoài cho các hóa chất và ô tô - những sản phẩm xuất khẩu chủ lực của Đức.
Từ năm 2019, tổng sản phẩm trong nước (GDP) của Đức hầu như không tăng trưởng, đánh dấu giai đoạn trì trệ kinh tế kéo dài nhất trong lịch sử hậu chiến của nước này. Tuy nhiên, theo dự báo mới được công bố đầu tháng này, Liên minh châu Âu (EU) kỳ vọng kinh tế Đức sẽ đạt tốc độ tăng trưởng hàng năm 1,2% trong cả năm 2026 và 2027.
Một yếu tố then chốt cho sự phục hồi này là gói chi tiêu cho các dự án dân sự và quốc phòng được các nhà lập pháp Đức thông qua vào tháng 3 năm nay, mở đường cho khoản đầu tư lên tới 1 nghìn tỷ euro.
Ông Robin Winkler, nhà kinh tế trưởng của ngân hàng Deutsche Bank, nhận định: "Sự phục hồi đang ở ngay trước mắt. Chúng ta chỉ cần chờ chính sách kích thích tài khóa thực sự phát huy tác dụng”.
Số liệu từ cơ quan thống kê Đức Destatis ngày 25/11 xác nhận GDP của Đức đi ngang trong quý 3, tránh được suy thoái. Lượng đơn đặt hàng và sản lượng công nghiệp đã tăng trong tháng 9, cùng với sự tăng trưởng của khu vực xuất khẩu. Ngân hàng Trung ương Đức (Bundesbank) dự báo nền kinh tế sẽ đạt mức tăng trưởng vừa phải trong quý 4, nhờ vào sự mở rộng của ngành dịch vụ và sự ổn định của hoạt động công nghiệp công nghiệp.
Gói chi tiêu khổng lồ của Chính phủ Đức đánh dấu sự tái định hướng lớn trong chính sách kinh tế của nước này, giảm bớt hai trụ cột lâu đời trong cách tiếp cận tăng trưởng của Berlin là tiết kiệm trong nước và xuất khẩu.
Việc giảm bớt phụ thuộc vào xuất khẩu ở Đức cũng phản ánh sự chuyển dịch trên toàn khu vực đồng sử dụng euro, khi thương mại toàn cầu ngày càng trở nên bấp bênh hơn. Trong một bài phát biểu vào tuần trước, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) Christine Lagarde nhấn mạnh vấn đề tự lực tự cường và cho rằng thế giới mà toàn cầu hóa xây dựng đang "biến mất”.
Tại Đức, chi tiêu chính phủ tăng được dự báo sẽ hỗ trợ cho sự chuyển đổi này. Một kế hoạch chi tiêu lớn đã được dành cho quốc phòng, nên lĩnh vực này có thể bù đắp cho sự giảm tốc trong sản xuất công nghiệp.
Tập đoàn quốc phòng Đức Rheinmetall đang tuyển dụng những công nhân bị sa thải từ ngành công nghiệp ô tô đang gặp khó khăn của nước này, nhằm phục vụ cho kế hoạch mở rộng sản xuất. Rheinmetall cũng tìm cách sử dụng các nhà máy ô tô đang ngừng hoạt động như của tập đoàn Volkswagen.
Tuy nhiên, một câu hỏi lớn việc triển khai gói chi tiêu này sẽ đạt hiệu quả như thế nào. Các dự án cơ sở hạ tầng cần thời gian để khởi động, trong khi vấn đề năng lực - đặc biệt là thiếu hụt lao động - có thể gây ra sự chậm trễ hơn nữa. Những yếu tố này có thể đẩy chi phí lên cao hơn.
Ông Dirk Schumacher, nhà kinh tế trưởng tại công ty KfW, cho biết: "Nếu tất cả những cố gắng này dẫn đến hệ quả lạm phát cao, đó sẽ là một thảm họa. Nhưng đó không phải là điều mà chúng tôi dự báo”.
Ông nói thêm rằng trong các ngành như xây dựng, năng lực đủ để triển khai đầu tư đã sẵn sàng.
Ngành xây dựng có thể chứng minh là trung tâm cho hy vọng phục hồi của nền kinh tế Đức. Ngành này đã phải đối mặt với một cuộc suy thoái sâu trong 3 năm qua, chiếm khoảng 50% sản lượng bị mất trong nền kinh tế. Nhưng không giống như lĩnh vực sản xuất, cuộc khủng hoảng này của ngành xây dựng mang tính chu kỳ hơn là cấu trúc và đang chuẩn bị cho một sự phục hồi - theo ông Winkler.
Còn theo các nhà phân tích tại ngân hàng BNP Paribas, Chính phủ Đức đang trên đà thực hiện các kế hoạch đầu tư và chi tiêu quốc phòng cho năm 2025. Tuy nhiên, đầu tư cũng đối mặt với những trở ngại chính trị. Những vết rạn trong liên minh cầm quyền mong manh của Đức có thể tạo ra những trở ngại cho việc thực hiện kế hoạch, trong khi mối đe dọa từ đảng cực hữu AFD có nghĩa rằng việc thực thi kế hoạch sẽ rất quan trọng cho tương lai chính trị của Thủ tướng Friedrich Merz.
Một báo cáo gần đây của Hội đồng Chuyên gia Kinh tế Đức gợi ý rằng cần có "những cải thiện đáng kể" trong chiến lược đầu tư của Chính phủ để đảm bảo các cơ hội tăng trưởng không bị bỏ lỡ, bao gồm các cải cách cấu trúc toàn diện. Tuy nhiên, nếu thực hiện đúng, việc cải cách đó có thể mang tới thêm những lợi ích cho nền kinh tế Đức - theo các nhà phân tích tại ngân hàng Morgan Stanley.
-An Huy
