Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Nguyễn Thanh Hải đề nghị dự án Luật Chuyển đổi số bổ sung các hành vi phạm tội công nghệ cao mới nổi, như sử dụng AI hoặc công nghệ số để tạo nội dung giả mạo, gây chia rẽ hoặc kỳ thị trên không gian mạng...
Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, ngày 31/10, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương, Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng trình bày Tờ trình về dự án Luật Chuyển đổi số; và nghe Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thanh Hải báo cáo thẩm tra dự án luật này.
ĐẠO LUẬT TỔNG THỂ CHO CHUYỂN ĐỔI SỐ QUỐC GIA
Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, thời gian qua, hệ thống pháp luật liên quan đến chuyển đổi số đã được hình thành tương đối đầy đủ.
Tuy nhiên, các quy định còn phân tán, thiếu sự kết nối tổng thể và chưa điều chỉnh toàn diện hoạt động chuyển đổi số quốc gia.
Sau gần 20 năm thi hành, Luật Công nghệ thông tin năm 2006 đã bộc lộ nhiều hạn chế, không còn theo kịp tốc độ phát triển nhanh chóng của các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), Internet vạn vật (IoT), điện toán đám mây (Cloud), chuỗi khối (Blockchain) và các mô hình kinh doanh số hiện đại.
Cùng với đó, hệ thống pháp luật hiện hành vẫn còn nhiều khoảng trống liên quan đến số hóa thế giới thực, hạ tầng cho chuyển đổi số, chuyển đổi số trong các cơ quan thuộc hệ thống chính trị, Chính phủ số, kinh tế số nền tảng, quyền công dân trên không gian mạng, hay văn hóa số…
Vì vậy, việc ban hành Luật Chuyển đổi số là cần thiết nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý tổng thể, tạo cơ sở thúc đẩy quá trình chuyển đổi số quốc gia.
Dự thảo luật gồm 8 chương, 79 điều, quy định về các nội dung chính: hạ tầng cho chuyển đổi số; Chính phủ số và chuyển đổi số trong các cơ quan thuộc hệ thống chính trị; kinh tế số, xã hội số và các biện pháp bảo đảm chuyển đổi số. Luật Công nghệ thông tin hiện hành sẽ hết hiệu lực khi Luật Chuyển đổi số có hiệu lực.
NHỮNG NỘI DUNG CẦN RÀ SOÁT VỚI CÁC LUẬT HIỆN HÀNH ĐỂ TRÁNH TRÙNG LẶP
Thay mặt cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thanh Hải cho biết, Ủy ban cơ bản tán thành với nhiều nội dung trong dự thảo Luật.
Tuy nhiên, có ý kiến đề nghị xem xét lại tên gọi của dự án luật. Ngoài phương án “Luật Chuyển đổi số”, một số đại biểu đề xuất tên “Luật Công nghệ thông tin và chuyển đổi số” hoặc “Luật Phát triển và ứng dụng công nghệ số”, vì nội dung dự thảo được kế thừa và phát triển từ Luật Công nghệ thông tin 2006.
Về phạm vi điều chỉnh, dự thảo luật quy định bao trùm các lĩnh vực Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số và các biện pháp bảo đảm chuyển đổi số. Tuy nhiên, một số nội dung đã được điều chỉnh tại các luật khác như Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, Luật Công nghiệp công nghệ số, Luật Dữ liệu, Luật Giao dịch điện tử, Luật Căn cước, Nghị quyết 193/2025/QH15… Do đó, cần làm rõ mối quan hệ giữa Luật Chuyển đổi số và các luật hiện hành, xác định ranh giới điều chỉnh để tránh trùng lặp, chồng chéo.
Liên quan đến chuyển đổi số trong hệ thống chính trị và Chính phủ số, dự thảo có quy định các cơ quan nhà nước phải khai thác dữ liệu, không được yêu cầu người dân nộp lại giấy tờ đã có trong cơ sở dữ liệu là một điểm mới thể hiện quyết tâm cải cách hành chính.
Tuy nhiên, Ủy ban đề nghị rà soát kỹ để bảo đảm tính khả thi, đồng bộ với các luật như Luật Cán bộ, công chức và Luật Xử lý vi phạm hành chính,...
Đặc biệt, cần làm rõ mối quan hệ giữa trung tâm dữ liệu, hệ thống trí tuệ nhân tạo (AI) trong dự thảo luật với hạ tầng công nghiệp công nghệ số đã được quy định trong Luật Công nghiệp công nghệ số để bảo đảm thống nhất trong thực thi.
Bên cạnh đó, với các dự án đầu tư phát triển hạ tầng cho chuyển đổi số, dự thảo luật quy định được hưởng ưu đãi. Ủy ban đề nghị rà soát, đối chiếu với Luật Đầu tư (đang được Quốc hội xem xét thông qua tại kỳ họp này) để bảo đảm sự đồng bộ về danh mục ngành nghề và địa bàn ưu đãi đầu tư.
Về các hành vi bị nghiêm cấm, Ủy ban cơ bản tán thành với dự thảo nhưng đề nghị bổ sung các hành vi phạm tội công nghệ cao mới nổi, như việc sử dụng AI hoặc công nghệ số để tạo nội dung giả mạo, gây chia rẽ hoặc kỳ thị trên không gian mạng.
Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường kiến nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục hoàn thiện dự thảo luật, bổ sung rõ hơn các nhóm chính sách của Nhà nước về phát triển hạ tầng, chuyển đổi số trong hệ thống chính trị, Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số và các biện pháp bảo đảm chuyển đổi số, nhằm xây dựng khung pháp lý toàn diện, đồng bộ cho tiến trình chuyển đổi số quốc gia trong giai đoạn tới.
-Bạch Dương
