Chuyển từ cơ chế thuế khoán sang kê khai là giúp minh bạch và hiện đại hóa quản lý thuế. Tuy nhiên, để chính sách đi vào thực tế, cần có lộ trình rõ ràng, cơ chế hỗ trợ cụ thể, đồng hành cùng hộ kinh doanh trong quá trình chuyển đổi…
Chiều ngày 5/11, tiếp tục chương trình làm việc của Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận tại Tổ về Dự án Luật Quản lý thuế (sửa đổi). Phiên thảo luận của Tổ 10 gồm đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Ninh Bình và tỉnh Quảng Trị do Phó Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Trị Hoàng Đức Thắng điều hành.
“Việc thanh tra, kiểm tra thuế phải bảo đảm nguyên tắc không chồng chéo giữa các cơ quan, đơn vị; trong vòng 12 tháng kể từ ngày ban hành kết luận thanh tra, kiểm tra, không được kiểm tra lại cùng nội dung, trừ trường hợp có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự.”
Liên quan đến công tác thanh tra, kiểm tra thuế, đại biểu Hà Sỹ Đồng (đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Trị) phản ánh tình trạng chồng chéo giữa cơ quan trung ương và địa phương vẫn còn, gây phiền hà cho doanh nghiệp.
Đồng thời, cần sửa đổi Điều 11 về phân cấp thẩm quyền kiểm tra, quy định rõ trường hợp cơ quan thuế trung ương khi kiểm tra tại địa phương phải có văn bản ủy quyền và thông báo cho cơ quan thuế địa phương phối hợp, nhằm tránh kiểm tra trùng lặp, đại biểu Hà Sỹ Đồng nhấn mạnh.
Về quy định phân nhóm người nộp thuế tại Điều 3 của dự thảo, đại biểu Trần Thị Hiền (đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Ninh Bình) cho biết việc phân nhóm cần được thực hiện chính xác và minh bạch để tránh gây ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ.
Do đó, đại biểu Trần Thị Hiền đề xuất Bộ Tài chính khi ban hành hướng dẫn cần quy định riêng nhóm doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, đồng thời công khai tiêu chí phân nhóm để doanh nghiệp nắm rõ và chủ động thực hiện.
Ngoài ra, cần có cơ chế ưu tiên cho doanh nghiệp nhỏ và hộ kinh doanh. “Nếu doanh nghiệp nhỏ, hộ kinh doanh tuân thủ tốt 3 năm liên tiếp (không vi phạm) thì được hưởng chế độ ưu tiên về thủ tục miễn kiểm tra tại chỗ hoặc được ưu tiên dịch vụ điện tử; quy định những chính sách riêng có tính chất hỗ trợ kỹ thuật từ cơ quan thuế như hướng dẫn miễn phí, cổng khai thuế đơn giản", đại biểu Trần Thị Hiền nhấn mạnh.
Tuy nhiên, đại biểu Trần Quang Minh (đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Trị) cho rằng việc giao Bộ Tài chính quy định chi tiết là điều này chưa phù hợp vì tính pháp lý sẽ thấp hơn nếu so với quy định do Chính phủ ban hành. Do đó, đại biểu Trần Quang Minh đề nghị chuyển thẩm quyền này sang Chính phủ để bảo đảm nguyên tắc minh bạch, khách quan và phù hợp với thẩm quyền giám sát của Quốc hội.
Đồng thời, cần bổ sung cơ chế phản hồi của người nộp thuế trong trường hợp bị phân nhóm sai, cũng như cần nghiên cứu bổ sung cơ chế ưu tiên khi người nộp thuế tuân thủ đúng quy định như: giảm tần suất kiểm tra tại trụ sở, ưu tiên giải quyết nhanh các thủ tục hoàn thuế, miễn giảm thuế hoặc chỉ định một đầu mối liên lạc riêng để hỗ trợ, giải đáp vướng mắc, đại biểu Trần Quang Minh đề xuất.
"Việc bãi bỏ cơ chế thuế khoán đòi hỏi lộ trình chuyển đổi hợp lý, tránh gây quá tải cho cơ quan thuế, phát sinh sai sót, nợ đọng thuế và thậm chí tăng chi phí tuân thủ cho hàng triệu hộ kinh doanh nhỏ lẻ.
Đề nghị Nhà nước cần hỗ trợ kỹ thuật, cung cấp phần mềm kế toán đơn giản, miễn phí cho các hộ kinh doanh nhỏ, đồng thời quy định rõ lộ trình chuyển đổi theo từng nhóm quy mô".
Liên quan đến việc áp dụng cơ sở tính thuế dựa trên doanh thu thực tế quy định Khoản 1 Điều 13 dự thảo luật, đại biểu Trần Quang Minh cho rằng điều này là phù hợp với thực tế hiện nay, do phần lớn hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh chưa có hệ thống kế toán bài bản, chưa quen lưu trữ hóa đơn, chứng từ.
Đồng tình với quan điểm trên, đại biểu Trần Thị Hiền (đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Ninh Bình) nhận định việc chuyển từ cơ chế khoán sang kê khai theo hóa đơn có thể khiến doanh thu kê khai cao hơn so với mức khoán của các hộ, cá nhân kinh doanh đang áp dụng hiện nay. Điều này gây áp lực cho hộ kinh doanh nhỏ, doanh nghiệp siêu nhỏ vốn thiếu nhân lực và kỹ năng kế toán, bà Hiền cho biết.
Vì vậy, đại biểu Trần Thị Hiền đề nghị cơ quan soạn thảo cần đánh giá kỹ tác động của thay đổi này, bổ sung quy định chuyển tiếp rõ ràng trong 1–2 năm đầu cho phép hộ kinh doanh nhỏ áp dụng phương thức kê khai đơn giản hoặc được cơ quan thuế hỗ trợ kê khai thay với dữ liệu sẵn có. Ngoài ra, cần có chính sách hỗ trợ chi phí tuân thủ như miễn phí hóa đơn điện tử, tập huấn kế toán và hỗ trợ kỹ thuật trong giai đoạn đầu.
Cùng ngày, tại Tổ 9, các đại biểu Quốc hội đoàn Hưng Yên và Hải Phòng cũng cho rằng Luật Quản lý thuế (sửa đổi) cần bảo đảm tính khả thi, hiện đại hóa nhưng không làm tăng gánh nặng tuân thủ cho người dân và doanh nghiệp.
Theo đó, đại biểu Phan Đức Hiếu (đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hưng Yên) nêu quan điểm không nên công khai thông tin doanh nghiệp nợ thuế trên phương tiện truyền thông hằng ngày vì dễ tạo định kiến, ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động sản xuất, kinh doanh. Ông đề nghị nghiên cứu kỹ các hình thức công khai và và các căn cứ để công khai, tránh quy định không rõ ràng.
Tương tự, đoàn đại biểu Quốc hội tại tổ 9 cũng đồng tình chủ trương bỏ thuế khoán đối với hộ kinh doanh từ năm 2026 nhưng còn băn khoăn về tính khả thi.
Đại biểu Lã Thanh Tân (đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hải Phòng) kiến nghị dự thảo cần bổ sung phương pháp xác định “doanh thu thực tế” và quy định rõ trách nhiệm của cơ quan thuế trong việc hỗ trợ hộ kinh doanh kê khai dựa trên dữ liệu hóa đơn điện tử và ngân hàng.
Cùng với với đó, đại biểu Lã Thanh Tân cũng đề xuất không tính tiền chậm nộp thuế nếu lỗi xuất phát từ sự cố kỹ thuật của hệ thống, đồng thời mở rộng đối tượng được khoanh nợ thuế cho những trường hợp chịu ảnh hưởng bởi thiên tai, dịch bệnh hoặc sự kiện bất khả kháng.
-Phương Linh
