Đại biểu Nguyễn Thị Lan Anh (Đoàn tỉnh Lào Cai) đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu bổ sung quy định rõ ràng hơn về tiêu chuẩn, trình độ chuyên môn của tổ chức thẩm định giá công nghệ, đặc biệt đối với công nghệ cao và công nghệ mới, đồng thời, cần quy định rõ thời gian cụ thể, tiến trình cũng như thủ tục về công tác thẩm định công nghệ...
Ngày 6/11, tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV. Tổ 4 gồm các Đoàn đại biểu Quốc hội (ĐBQH) tỉnh Khánh Hòa, Lai Châu, và Lào Cai, các đại biểu cho ý kiến về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ.
Đại biểu Phan Xuân Dũng (Đoàn tỉnh Khánh Hòa) nhấn mạnh cần đặt vấn đề trong bối cảnh "vành đai công nghệ" toàn cầu để có những chủ trương, chính sách phù hợp.
CẦN LÀM RÕ QUY ĐỊNH CHUYỂN GIAO CÔNG NGHỆ RA NƯỚC NGOÀI
Theo đại biểu, chuyển giao công nghệ bao gồm ba nội dung chính: nghiên cứu và phát triển công nghệ từ các tổ chức khoa học công nghệ, sau đó ứng dụng vào cuộc sống; Ứng dụng những công nghệ cao, công nghệ tiên tiến của các nước trên thế giới vào Việt Nam; Chuyển giao công nghệ ra nước ngoài, nội dung này đã được manh nha từ Luật Chuyển giao công nghệ trước đây và được xem là một tư tưởng rất tiến bộ cách đây hơn 10 năm.
Để xác định phương thức chuyển giao công nghệ, theo đại biểu cần phải hiểu rõ "vành đai công nghệ" trên thế giới. Đại biểu Phan Xuân Dũng đã phác thảo bốn nhóm quốc gia theo trình độ công nghệ:
Nhóm công nghệ lõi (vành đai thứ nhất): Bao gồm các nước G7 và Nga/Liên Xô. Đây là những quốc gia có nền kinh tế công nghiệp phát triển nhất thế giới, chiếm 61-70% tổng số phát minh.
Nhóm công nghiệp hóa (vành đai thứ hai): Nhóm này đứng sau nhóm công nghệ lõi trong hệ thống vành đai công nghệ.
Nhóm đang phát triển (vành đai thứ ba): Nhóm này bao gồm cả những quốc gia có thu nhập cao như Hàn Quốc, Singapore, Trung Quốc và Việt Nam.
Nhóm chậm phát triển (vành đai thứ tư): Đây là nhóm cuối cùng trong phân loại này.
Từ thực tế này, đại biểu đặt vấn đề, với mục tiêu trở thành nước công nghiệp hóa theo định hướng của Đảng, Việt Nam nếu chỉ tiếp nhận công nghệ từ nhóm thứ hai và thứ ba, Việt Nam sẽ không thể nào tiến vào được nhóm công nghệ lõi.
Do đó, đại biểu kiến nghị chủ trương cần trọng tâm tiếp thu những công nghệ lõi của các nước phát triển nhất, định hướng này sẽ giúp Việt Nam hiện thực hóa mong muốn của Đảng, tiến gần hơn đến nhóm lõi trong 40-50 năm tới.
Đại biểu Phan Xuân Dũng cũng nhấn mạnh một nội dung cần được làm rõ hơn trong Luật là chuyển giao công nghệ ra nước ngoài. Đại biểu khẳng định, để tiến vào những công nghệ sâu hơn, công nghệ lõi, công nghệ của công nghiệp hóa, không có cách nào khác là phải chuyển giao những công nghệ hiện có của Việt Nam cho các nước kém phát triển hơn.
Đại biểu phân tích, việc không chuyển giao sẽ dẫn đến việc không có hợp tác, không tạo ra "chỗ trống" để bù đắp những công nghệ mới, công nghệ hiện đại nhất vào trong nước, đây là một động lực cần thiết để tiến vào những công nghệ lõi hơn.
RỦI RO TỪ QUYỀN TỰ QUYẾT GIÁ TRỊ CÔNG NGHỆ GÓP VỐN
Đại biểu Nguyễn Thị Lan Anh (Đoàn tỉnh Lào Cai) hoàn toàn nhất trí với sự sửa đổi kịp thời của Dự án Luật và đồng tình với nội dung trao quyền tự quyết định giá trị công nghệ góp vốn cho tổ chức, cá nhân có quyền sử dụng hợp pháp công nghệ . Quy định này được đánh giá là một điểm rất tiến bộ, thể hiện nguyên tắc tự định đoạt của thị trường, tôn trọng quyền sở hữu, giúp giao dịch linh hoạt, nhanh chóng và khuyến khích đưa công nghệ vào đầu tư, thúc đẩy khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.
Tự quyết định giá có thể dẫn đến việc định giá công nghệ quá cao nhằm mục đích tăng vốn điều lệ hoặc gia tăng tỉ lệ sở hữu, làm biến dạng cơ cấu vốn của doanh nghiệp, gây thiệt hại cho các cổ đông/nhà đầu tư khác và dẫn đến tranh chấp pháp lý.
Tuy nhiên, quyền tự quyết này vẫn tiềm ẩn một số vướng mắc lớn liên quan đến bản chất của tài sản công nghệ (tài sản vô hình) và môi trường pháp lý hiện tại. Đơn cử như, giá trị công nghệ phụ thuộc vào nhiều yếu tố khó định lượng như tiềm năng thị trường, khả năng ứng dụng thực tế, vòng đời công nghệ hoặc kỳ vọng của các bên; việc tự định giá có thể bị thiên lệch, chủ quan hoặc bị các bên thương lượng ép giá, không phản ánh đúng giá trị kinh tế thực tế.
Ngoài ra, Việt Nam chưa có một thị trường giao dịch công nghệ đủ lớn và minh bạch để cung cấp dữ liệu giao dịch so sánh tin cậy làm cơ sở cho việc tự định giá. Đại biểu phân tích, tự quyết định giá có thể dẫn đến việc định giá công nghệ quá cao nhằm mục đích tăng vốn điều lệ hoặc gia tăng tỉ lệ sở hữu, làm biến dạng cơ cấu vốn của doanh nghiệp, gây thiệt hại cho các cổ đông/nhà đầu tư khác và dẫn đến tranh chấp pháp lý.
Mặc dù trong quy định đã yêu cầu thẩm định giá nếu có vốn nhà nước, đối với các dự án tư nhân thuần túy, việc tự định giá không bắt buộc phải tuân thủ theo bất kỳ chuẩn mực định giá công nghệ nào. Đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu làm rõ nội dung này và nghiên cứu ban hành chuẩn mực định giá công nghệ.
Đồng thời, cần có chính sách hỗ trợ cho thẩm định giá độc lập thông qua Quỹ đổi mới công nghệ quốc gia hoặc Quỹ đổi mới phát triển khoa học công nghệ.
Về trường hợp dự án đầu tư sử dụng vốn nhà nước, dự thảo Luật yêu cầu công nghệ đưa vào góp vốn phải được thẩm định giá và xác nhận quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng hợp pháp, tuy nhiên, đại biểu cảnh báo nếu không quy định rõ về tiêu chuẩn, thời gian thực hiện thẩm định, có thể dẫn đến kéo dài thủ tục, làm chậm trễ tiến độ dự án, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ vốn đòi hỏi tính nhanh chóng và khẩn cấp.
Đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu bổ sung quy định rõ ràng hơn về tiêu chuẩn, trình độ chuyên môn của tổ chức thẩm định giá công nghệ, đặc biệt đối với công nghệ cao và công nghệ mới, đồng thời, cần quy định rõ thời gian cụ thể, tiến trình cũng như thủ tục về công tác thẩm định công nghệ.
-Bạch Dương
