Tại phiên họp chiều 8/12, Quốc hội nghe Báo cáo thẩm tra và thảo luận về đề xuất bổ sung các cơ chế, chính sách đặc thù cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam...
Trình bày Tờ trình, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết, tại thời điểm trình Bộ Chính trị chấp thuận chủ trương đầu tư tuyến đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam theo hình thức đầu tư công chưa có nhà đầu tư quan tâm, đề xuất đầu tư tuyến đường sắt này.
Sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, một số nhà đầu tư đã đề xuất tham gia dự án. Tuy nhiên, đối chiếu Nghị quyết số 172/2024/QH15, hiện chưa có quy định cho phép áp dụng các hình thức đầu tư khác ngoài đầu tư công, nên cần bổ sung các cơ chế, chính sách làm cơ sở triển khai trong trường hợp lựa chọn phương thức đầu tư khác.
Bộ trưởng cho biết công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đang được Bộ Xây dựng phối hợp với các địa phương và Tập đoàn Điện lực Việt Nam tổ chức thực hiện; công tác này bắt buộc áp dụng đối với mọi phương thức đầu tư nhưng đã được tách thành các dự án thành phần độc lập theo quy định hiện hành. Do đó, trước mắt Chính phủ đề xuất chính sách đặc thù đối với công tác giải phóng mặt bằng; các cơ chế khác sẽ tiếp tục được rà soát, nghiên cứu và báo cáo cấp có thẩm quyền sau khi bảo đảm tính khả thi, hài hòa lợi ích Nhà nước, doanh nghiệp và người dân.
Theo đề xuất, nội dung bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và di dời công trình điện áp từ 110 kV trở lên sẽ được tách thành các dự án độc lập sử dụng vốn ngân sách trung ương và địa phương; địa phương và Tập đoàn Điện lực Việt Nam sẽ quyết định đầu tư và tổ chức thực hiện. Trường hợp ngân sách trung ương chưa kịp bố trí, địa phương được tạm ứng ngân sách để thực hiện, ngân sách trung ương sẽ hoàn trả sau khi cân đối được vốn. Chính phủ sẽ hướng dẫn chi tiết nội dung này.
Chính phủ cũng đề nghị Quốc hội ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt phát sinh trong quá trình triển khai dự án khi Quốc hội không họp, nhằm đáp ứng yêu cầu tiến độ và xử lý kịp thời các vấn đề phát sinh.
Trình bày Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi cho biết cơ quan thẩm tra cơ bản thống nhất với cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn được nêu trong Tờ trình của Chính phủ. Việc bổ sung cơ chế, chính sách là cần thiết, phù hợp chủ trương huy động nguồn lực xã hội cho các dự án chiến lược, đổi mới phương thức đầu tư, khơi thông nguồn lực tư nhân vào hạ tầng trọng điểm, đồng thời gắn với tinh thần phân cấp, phân quyền, tăng trách nhiệm của các chủ thể liên quan.
Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng các chính sách được đề xuất còn chưa thật sự rõ ràng, chưa giải quyết được các yêu cầu cấp bách của dự án; đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát, làm rõ các nội dung mang tính đột phá, có khả năng xử lý các điểm nghẽn nổi bật.
Về đề xuất tách nội dung thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư và di dời công trình điện từ 110 kV trở lên thành dự án độc lập, Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhận định đề xuất này có cơ sở khi Quốc hội đã từng áp dụng đối với Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành theo Nghị quyết số 38/2017/QH14.
Tuy nhiên, cần xác định rõ phạm vi “dự án độc lập”, sơ bộ tổng mức đầu tư, diện tích đất cần thu hồi, thời gian hoàn thành và sự đồng bộ trong tổng thể dự án, bảo đảm không phát sinh lãng phí hoặc khó khăn trong tổ chức thực hiện khi hướng tuyến và phạm vi triển khai chưa được xác định đầy đủ.
Ủy ban Kinh tế và Tài chính cũng lưu ý rằng Nghị quyết số 172/2024/QH15 đã quy định Quốc hội ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định bổ sung hoặc điều chỉnh các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt cho dự án trong thời gian Quốc hội không họp; đồng thời, Nghị quyết kỳ họp thứ 9 đã chấp thuận bổ sung hình thức đầu tư PPP và đầu tư kinh doanh cho dự án. Do đó, việc đề xuất thêm một số cơ chế khác cần được cân nhắc để tránh trùng lặp, không cần thiết.
-Tuấn Khang
