Các đại biểu thống nhất ý kiến cho rằng Luật Chuyển đổi số là Luật "rất khó" do tính chuyên ngành cao, phạm vi rộng và nội dung phức tạp...
Ngày 6/11, tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XV, các đại biểu Quốc hội tại Tổ 4 thảo luận Dự án Luật Chuyển đổi số.
CẦN CƠ CHẾ HỖ TRỢ THÚC ĐẨY CHUYỂN ĐỔI SỐ MẠNH MẼ HƠN
Góp ý dự thảo luật, theo đại biểu Lê Thu Hà (đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Lào Cai), dự thảo hiện tại đang có phạm vi quá rộng, bao trùm cả Chính phủ số, kinh tế số và xã hội số, cách tiếp cận này tuy toàn diện nhưng dễ dẫn đến tình trạng "luật chồng luật" với các luật chuyên ngành khác như Luật Dữ liệu, Luật Giao dịch điện tử, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân.
Theo đại biểu, phạm vi điều chỉnh nên ưu tiên tập trung vào khu vực công và hệ thống chính trị (chuyển đổi số trong quản trị nhà nước, cung cấp dịch vụ công, tương tác giữa Nhà nước với người dân và doanh nghiệp).
Khu vực kinh tế và xã hội số nên được khuyến khích phát triển theo cơ chế chính sách mở và điều chỉnh dần bằng các luật chuyên ngành khác.
"Cơ chế đầu tư công và đấu thầu hiện hành đang trở thành rào cản đối với tốc độ và tính linh hoạt mà chuyển đổi số cần có. Do đó, đại biểu đề nghị bổ sung một khoản riêng về cơ chế đặc thù cho phép: Thuê dịch vụ công nghệ thông tin; Áp dụng mô hình hợp tác công - tư (PPP); Triển khai Sandbox (cơ chế thử nghiệm chính sách trong lĩnh vực công nghệ số)".
Bà Lê Thu Hà cũng chỉ ra vấn đề thiếu thống nhất về thuật ngữ như nền tảng số, môi trường số, nhân lực số đang gây lúng túng do được dùng với cách hiểu khác nhau trong nhiều luật.
Đại biểu nhấn mạnh cần chuẩn hóa khái niệm “Chuyển đổi số không chỉ là số hóa dữ liệu mà là quá trình tái cấu trúc toàn diện hoạt động của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân dựa trên dữ liệu và công nghệ số”. Nếu thể chế hóa định nghĩa này tại dự thảo, Luật sẽ trở thành điểm chuẩn thống nhất khái niệm cho các văn bản pháp luật khác.
Về chính sách, bà Hà đánh giá dự thảo còn khá dàn trải và thiếu công cụ đủ mạnh. Trong thực tế, cơ chế đầu tư công và đấu thầu hiện hành đang trở thành rào cản đối với tốc độ và tính linh hoạt mà chuyển đổi số cần có.
Do đó, đại biểu đề nghị bổ sung một khoản riêng về cơ chế đặc thù cho phép: Thuê dịch vụ công nghệ thông tin; Áp dụng mô hình hợp tác công - tư (PPP); Triển khai Sandbox (cơ chế thử nghiệm chính sách trong lĩnh vực công nghệ số).
Đặc biệt là thành lập Quỹ Phát triển Hạ tầng số quốc gia để hỗ trợ địa phương khó khăn, thu hẹp khoảng cách số giữa vùng miền, đại biểu nhấn mạnh “cơ chế này được kỳ vọng sẽ đảm bảo tính khả thi về tài chính và thể hiện tư duy phát triển bao trùm, công bằng trong không gian số”.
Một vấn đề mới và cốt lõi được bà Hà nêu là quản trị quyền lực số, “ai chịu trách nhiệm khi nền tảng số thao túng dữ liệu, thuật toán tạo định kiến, hay thông tin sai lệch lan truyền?”. Đại biểu kiến nghị bổ sung quy định về các hành vi bị cấm như: lợi dụng nền tảng số, thuật toán, trí tuệ nhân tạo để thao túng dữ liệu, phân biệt đối xử, gây ảnh hưởng sai lệch đến nhận thức xã hội; không thực hiện yêu cầu gỡ bỏ nội dung vi phạm của cơ quan có thẩm quyền.
Đồng thời, về nền tảng số, theo đại biểu cũng cần quy định rõ trách nhiệm minh bạch thuật toán đối với nền tảng có quy mô lớn và cơ chế cung cấp dữ liệu khi được yêu cầu hợp pháp. Quan trọng hơn, cần bổ sung quyền công dân số gồm quyền được bảo vệ dữ liệu, quyền truy cập thông tin, quyền tham gia và giám sát hoạt động chính quyền số. Việc xây dựng lòng tin của người dân trong không gian số chính là thước đo thành công của chuyển đổi số quốc gia.
CẦN CHẾ TÀI XỬ LÝ HÀNH VI MUA BÁN DỮ LIỆU TRÁI PHÉP TƯƠNG ĐƯƠNG QUỐC TẾ
Về bảo vệ dữ liệu cá nhân, đại biểu Hà Hồng Hạnh (đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Khánh Hoà) nhận thấy nhiều người dân còn e ngại sử dụng dịch vụ công trực tuyến vì lo ngại thông tin bị rò rỉ, lợi dụng cho mục đích thương mại hoặc lừa đảo.
Do đó, theo đại biểu cần quy định rõ nguyên tắc bảo vệ dữ liệu cá nhân là bảo vệ quyền con người trong không gian số; bổ sung trách nhiệm cụ thể của các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp khi thu thập, xử lý, chia sẻ dữ liệu; quy định cơ chế giám sát độc lập, minh bạch thông tin để người dân kiểm tra, yêu cầu chỉnh sửa hoặc xóa dữ liệu.
Đặc biệt, cần có chế tài mạnh tương đương với chuẩn mực quốc tế để xử lý nghiêm các hành vi mua bán, rò rỉ hoặc sử dụng trái phép dữ liệu cá nhân.
Đại biểu Phan Xuân Dũng (đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Khánh Hoà) đánh giá cao những tiến bộ của Việt Nam trong chuyển đổi số, nhưng bày tỏ quan ngại về những tác động tiêu cực chưa được đề cập kỹ trong Dự thảo Luật.
Đại biểu cảnh báo khi ứng dụng các nền tảng công nghệ cao, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI), có thể sinh ra hiện tượng "lười suy nghĩ". Đại biểu dẫn chứng về việc AI làm thay nhiều việc cho con người, từ làm bài hát, xây dựng phim về cuộc đời, đến làm bài tập được giao, khiến "tố chất tốt mỗi người dễ bị biến mất". Đồng thời, đại biểu nhấn mạnh lại vấn đề bảo vệ dữ liệu cá nhân do trình độ khoa học công nghệ cao và sự tinh vi của hacker.
-Hạ Chi
