Dự án Luật Kinh doanh bảo hiểm (sửa đổi, bổ sung một số điều) được Chính phủ trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10 hướng tới mục tiêu cắt giảm mạnh điều kiện đầu tư kinh doanh nhưng vẫn bảo đảm kiểm soát rủi ro và an toàn hệ thống thị trường bảo hiểm, tạo sự minh bạch cho thị trường bảo hiểm…
Sáng 3/11, trong khuôn khổ Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh, Quốc hội nghe Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm.
Trình bày Tờ trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết Luật Kinh doanh bảo hiểm hiện hành (số 08/2022/QH15) mới có hiệu lực từ đầu năm 2023 và Chính phủ cũng như Bộ Tài chính đã ban hành 8 văn bản hướng dẫn chi tiết và hướng dẫn thi hành, đồng thời đánh giá toàn diện thực trạng thị trường để làm cơ sở xây dựng dự thảo sửa đổi.
Mục tiêu của Luật là cắt giảm điều kiện đầu tư, đơn giản hóa thủ tục hành chính và tháo gỡ những điểm nghẽn đang kìm hãm sự phát triển của thị trường.
"Việc sửa đổi lần này hướng tới giảm tối thiểu 30% điều kiện đầu tư, thời gian giải quyết thủ tục và chi phí tuân thủ, đồng thời kế thừa các quy định hiện hành còn phù hợp, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp và tương thích với cam kết quốc tế".
Theo dự thảo, Luật Kinh doanh bảo hiểm sẽ sửa đổi 25 điều, trong đó tập trung cắt giảm và đơn giản hóa điều kiện kinh doanh tại 7 điều.
Những nội dung bị bãi bỏ gồm: (i) bãi bỏ xác nhận của cơ quan quản lý nước ngoài về việc doanh nghiệp không vi phạm quy định nghiêm trọng; (ii) bãi bỏ các điều kiện trước khi chính thức hoạt động; (iii) lược bỏ một số điều kiện, tiêu chuẩn chung đối với người quản lý, người kiểm soát; (iv) lược bỏ một số điều kiện hoạt động đại lý bảo hiểm, cấp phép thành lập và hoạt động của doanh nghiệp môi giới và cung cấp dịch vụ phụ trợ bảo hiểm.
Về thủ tục hành chính, Bộ Tài chính đề xuất “thay việc đăng ký bằng thông báo nguyên tắc tách nguồn vốn chủ sở hữu và nguồn phí bảo hiểm của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ, tái bảo hiểm; thay việc đăng ký bằng thông báo phương pháp, cơ sở tính phí bảo hiểm của bảo hiểm xe cơ giới”.
Ngoài cắt giảm điều kiện, dự thảo Luật còn sửa đổi 6 điều để tháo gỡ các vướng mắc phát sinh trong quá trình hoạt động.
Trong đó bao gồm: (i) sửa đổi nội dung hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ, sức khỏe để tránh nhầm lẫn; (ii) thay đổi tên của chi nhánh, văn phòng đại diện; (iii) nới lỏng nguyên tắc đảm nhiệm chức vụ; (iv) lược bỏ quy định về thông báo cho Bộ Tài chính sau khi công khai thông tin; (v) mở rộng phạm vi hoạt động của đại lý bảo hiểm; (vi) kéo dài thời gian chuyển đổi chứng chỉ đại lý bảo hiểm và (vii) cho phép chuyển tiếp đối với công ty thành viên của doanh nghiệp bảo hiểm.
Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, để đảm bảo tính đồng bộ với hệ thống pháp luật, dự thảo cũng sửa đổi 5 điều liên quan đến Luật Thanh tra và Luật Doanh nghiệp cũng như bãi bỏ một điều về hồ sơ cấp phép thành lập doanh nghiệp bảo hiểm và một khoản về doanh nghiệp môi giới bảo hiểm và giao Chính phủ quy định chi tiết nhằm tăng tính linh hoạt.
Bên cạnh đó, dự thảo cũng hoàn thiện quy định về vốn dựa trên cơ sở rủi ro, cho phép áp dụng song song với mô hình biên khả năng thanh toán để doanh nghiệp có thời gian chuẩn bị nguồn lực, nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin và bảo đảm an toàn tài chính.
Một điểm mới đáng chú ý là việc bổ sung quy định về nguyên tắc tổ chức, cá nhân góp vốn, thành lập, quản lý và kiểm soát doanh nghiệp trong lĩnh vực bảo hiểm cũng như bổ sung nguyên tắc đầu tư đối với doanh nghiệp môi giới bảo hiểm nhằm nâng cao tính minh bạch, hiệu quả và an toàn cho hoạt động đầu tư.
“Cần làm rõ cơ sở pháp lý và thực tiễn của việc bổ sung quy định về "kiểm soát doanh nghiệp bảo hiểm" tại Điều 3a, đồng thời đánh giá thận trọng việc thay thế các các quy định đang dẫn chiếu theo Luật Doanh nghiệp hiện hành bằng một quy định chung. Việc bãi bỏ điều kiện kinh doanh cần có cơ chế sàng lọc thay thế để bảo đảm năng lực và uy tín của các tổ chức, đặc biệt là nhà đầu tư nước ngoài tham gia thị trường bảo hiểm Việt Nam”.
Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhấn mạnh sự cần thiết phải cân bằng giữa việc tạo điều kiện phát triển thị trường với yêu cầu kiểm soát chặt chẽ an toàn hệ thống, trong bối cảnh thị trường bảo hiểm có nhiều biến động phức tạp.
Theo đó, Ủy ban đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát toàn diện quy định về tổ chức, cá nhân tham gia góp vốn và quản lý doanh nghiệp, bảo đảm tính đồng bộ với Luật Doanh nghiệp.
Về sản phẩm bảo hiểm, cơ quan thẩm tra đề nghị làm rõ cơ sở duy trì hay bãi bỏ sản phẩm bảo hiểm tử kỳ và rủi ro tử vong ngắn hạn, dựa trên đánh giá hiệu quả thực tiễn và kinh nghiệm quốc tế. Mục tiêu là phải đảm bảo sự tách bạch, thống nhất giữa các trường hợp người được bảo hiểm tử vong thuộc các loại hình bảo hiểm khác nhau, tránh chồng chéo và bảo vệ tối đa quyền lợi người tham gia.
Ủy ban Kinh tế và Tài chính cơ bản đồng tình với việc sửa đổi điều kiện, tiêu chuẩn đối với người quản lý, người kiểm soát nhằm tháo gỡ vướng mắc về việc sử dụng nguồn nhân lực chất lượng cao.
Song việc nới lỏng điều kiện bằng cấp (cho phép bằng đại học chuyên môn khác có môn học về bảo hiểm) đối với các chức danh quan trọng như Giám đốc, Tổng giám đốc cần được nghiên cứu, xem xét thêm để đảm bảo trình độ chuyên môn và năng lực điều hành hệ thống, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính nhấn mạnh.
Đối với hoạt động thanh tra, kiểm tra và đại lý bảo hiểm, cơ quan thẩm tra yêu cầu rà soát kỹ các quy định về quản trị rủi ro, ký quỹ, thu hồi giấy phép và phạm vi kiểm tra chuyên ngành nhằm tránh chồng chéo với hoạt động thanh tra. Đặc biệt, cần đánh giá rõ tác động của việc sửa đổi nguyên tắc hoạt động đại lý bảo hiểm, bảo đảm minh bạch, tránh xung đột lợi ích và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.
-Hoàng Sơn
