Để kiểm soát các yếu tố nguy cơ gây bệnh tật, đại biểu Quốc hội đề nghị xây dựng thuế sức khỏe theo ngưỡng đường và chất béo. Đồng thời, có chính sách khuyến khích doanh nghiệp sản xuất, tiêu dùng các sản phẩm lành mạnh…
Chiều 10/11, thảo luận dự án Luật Phòng bệnh, đại biểu Phạm Trọng Nhân, Đoàn ĐBQH TP.HCM cho rằng, một quốc gia hiện đại không chỉ phòng thủ bằng vũ khí mà còn phải phòng thủ bằng sức khỏe.
CHÍNH SÁCH BẢO VỆ SỨC KHỎE CỘNG ĐỒNG
“Nếu thiết kế với một tầm nhìn xa thì theo tôi đây không chỉ là một đạo luật về y tế, mà là một đạo luật về năng lực miễn dịch quốc gia, bảo vệ sự sống và tương lai giống nòi”, đại biểu Phạm Trọng Nhân nói trước Quốc hội.
Theo đại biểu, chúng ta đang chứng kiến một thế hệ trẻ béo phì sớm, mắc bệnh sớm hơn và kiệt sức sớm hơn.
Một trong những nguyên nhân là đến từ môi trường tiêu dùng hằng ngày. “Không khó để tìm mua những sản phẩm, thực phẩm không có lợi cho sức khỏe, chứa đường, muối, chất béo bão hòa với hàm lượng cao, hay các sản phẩm chứa gia vị công nghiệp, chất điều vị tạo mùi với cảm giác siêu ngon khó cưỡng có thể tìm thấy trong các gói snack, nước ngọt, thức ăn nhanh, hay những thực phẩm siêu chế biến đầy rẫy trong các siêu thị và bao quanh học đường”, đại biểu Phạm Trọng Nhân nêu thực tế.
Những thực phẩm này không những lập trình lại làm cho thói quen vị giác lệch chuẩn, mà việc sử dụng lâu ngày còn dẫn đến gây nghiện, thèm ăn liên tục và cuối cùng là béo phì, tiểu đường, tăng huyết áp, rối loạn chuyển hóa.
Những căn bệnh mãn tính đang gia tăng đáng báo động ở thanh thiếu niên, mà chi phí điều trị bệnh không lây nhiễm hiện chiếm tới 70% tổng gánh nặng y tế quốc gia.
Đại biểu lo ngại thời kỳ dân số vàng sắp kết thúc, nhưng tương lai bệnh tật của thế hệ trẻ thì vẫn lơ lửng, với những khoảng trống thể chế chưa được mạnh dạn lấp đầy.
“Luật pháp không cấm niềm vui ẩm thực, nhưng luật pháp phải định hướng tiêu dùng, bảo vệ môi trường sống an toàn, nơi lợi nhuận thương mại không thể đạt cao hơn sức khỏe của cộng đồng.
Việc lập pháp theo hướng luật khung, luật ống có thể cần thiết để đảm bảo ổn định, nhưng với lĩnh vực sức khỏe cộng đồng mà ở đó mỗi hạt đường, mỗi giọt hương liệu tưởng chừng nhỏ, nhưng hiệu ứng cộng hưởng của nó lại trở thành một cơn sóng vị giác cuốn đi sức khỏe của cả một thế hệ”, đại biểu nhấn mạnh và đề nghị luật cần có quy định giới hạn với các sản phẩm này.
Ông cũng dẫn chứng, hiện nhiều quốc gia đã có chính sách pháp lý rõ ràng như Chile bắt buộc dán nhãn cảnh báo dinh dưỡng mặt trước bao bì và chỉ sau 18 tháng triển khai đã giảm 25% lượng tiêu thụ đường, hay Mexico áp dụng thuế sức khỏe và cấm quảng cáo thực phẩm có hại cho trẻ em, buộc doanh nghiệp phải cải tiến công thức chế biến.
Vì vậy, ông cho rằng Luật Phòng bệnh không thể chỉ là luật chuyên ngành của Bộ Y tế tham mưu cho Chính phủ để trình Quốc hội, mà phải là đạo luật khung cho toàn bộ chính sách phát triển quốc gia.
Để kiểm soát yếu tố nguy cơ gây bệnh tật, đại biểu kiến nghị cần có cơ chế ràng buộc trách nhiệm và thời hạn thực thi rõ ràng. Chính phủ có trách nhiệm ban hành và định kỳ cập nhật danh mục các sản phẩm, yếu tố nguy cơ không có lợi cho sức khỏe.
Quy định biện pháp quản lý bao gồm dán nhãn cảnh báo, hạn chế quảng cáo, kiểm soát, phân phối trong cơ sở giáo dục và áp dụng chính sách thuế sức khỏe phù hợp, trong thời hạn 12 tháng kể từ ngày luật có hiệu lực. Chính phủ, Bộ Y tế và các bộ liên quan phải hoàn thiện các văn bản quy định chi tiết quá thời hạn áp dụng tạm thời theo tiêu chí do Bộ Y tế công bố.
Đặc biệt, cấm tiếp thị nhắm đến trẻ em dưới 16 tuổi trên mọi nền tảng, quy định rõ vùng an toàn dinh dưỡng học đường, cấm bán và quảng cáo sản phẩm có dán nhãn cảnh báo trong phạm vi nhà trường theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế thế giới và phù hợp với thực tiễn của Việt Nam.
Bên cạnh đó, đại biểu cũng đề nghị xây dựng thuế sức khỏe theo ngưỡng đường và chất béo, khuyến khích doanh nghiệp cải tiến sản phẩm và đồng thời giảm thuế cho sản phẩm tự nhiên, ít phụ gia để chính sách tài chính song hành cùng với chính sách y tế.
GIẢI QUYẾT CÁC NGUYÊN NHÂN GỐC RỄ GÂY BỆNH TẬT
Cũng góp ý vào dự án Luật Phòng bệnh, đại biểu Trần Thị Nhị Hà, Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội cho rằng, phòng bệnh không chỉ đơn thuần dựa trên các vấn đề y học lâm sàng và dịch tễ học, mà cần phải giải quyết được các nguyên nhân gốc rễ như điều kiện sống, môi trường làm việc, chất lượng không khí, nước sạch, thực phẩm, tiếp cận dịch vụ y tế.
Theo đại biểu, hệ thống pháp luật đã có những quy định về phòng, chống tác hại của thuốc lá, rượu bia, những sản phẩm có nguy cơ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người tiêu dùng. Tuy nhiên, vẫn thiếu vắng một cơ chế kiểm soát toàn diện đối với những nhóm sản phẩm làm gia tăng các bệnh không lây nhiễm như các sản phẩm có chứa nhiều đường, nhiều muối, đồ ăn nhanh, sản phẩm siêu chế biến.
Để phòng bệnh hiệu quả, đại biểu cho rằng không chỉ dừng lại ở một số giải pháp về thuế như thời gian vừa qua, mà điều quan trọng hơn là phải thiết lập một chính sách tổng thể, đồng bộ và bền vững, hướng tới thay đổi cấu trúc của ngành công nghiệp thực phẩm. Đồng thời, chuyển biến nhận thức của xã hội về tiêu dùng lành mạnh.
“Chúng ta không thể tiếp tục chữa cháy bằng điều trị khi các tác nhân gây bệnh không lây nhiễm có thể dự phòng được vẫn chưa được kiểm soát tốt. Luật Phòng bệnh cần mạnh mẽ hơn nữa, quyết liệt hơn nữa và đi trước một bước để bảo vệ sức khỏe nhân dân trên khía cạnh này”, đại biểu Trần Thị Nhị Hà góp ý.
Bên cạnh đó, cần thiết phải thiết lập cơ chế tài chính bền vững cho hoạt động phòng bệnh, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản theo tinh thần Nghị quyết 72.
Đại biểu cũng kiến nghị bổ sung thêm nội dung về việc Nhà nước có chính sách khuyến khích sản xuất, tiêu dùng các sản phẩm lành mạnh, đồng thời kiểm soát và hạn chế các sản phẩm không có lợi cho sức khỏe theo quy định của pháp luật.
Bổ sung quy định Nhà nước có chính sách tài chính bền vững cho hoạt động dự phòng, bao gồm ngân sách nhà nước, Quỹ Bảo hiểm y tế, chính sách thuế, và các nguồn xã hội hóa.
-Nhật Dương
