Lâu nay, nhiều người vẫn hiểu sai hoặc chưa toàn diện về vai trò của dinh dưỡng đối với sức khỏe người bệnh. Tình trạng sữa giả, thực phẩm chức năng giả, thuốc giả tràn lan càng cho thấy vai trò quan trọng của dinh dưỡng tại các bệnh viện…
Tại Hội nghị Dinh dưỡng trong một số bệnh lý viêm, nhiễm khuẩn ở bệnh nhân nằm viện, TS.BS. Lưu Ngân Tâm, Chủ tịch Hội Dinh dưỡng lâm sàng TP.HCM, cho biết số liệu tại một số bệnh viện lớn trên cả nước cho thấy tình trạng báo động về dinh dưỡng của người bệnh.
Tại Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM, nghiên cứu trên 1.600 bệnh nhân trưởng thành cho thấy, tỷ lệ suy dinh dưỡng và nguy cơ suy dinh dưỡng khi vào viện là hơn 60%. Tại Bệnh viện Chợ Rẫy, trong số hơn 5.000 bệnh nhân nhập viện, tỷ lệ suy dinh dưỡng và nguy cơ suy dinh dưỡng là 60% - 70%. Trong đó, bệnh nhân tim mạch và hô hấp chiếm tỷ lệ cao nhất.
Trong khi đó, suy dinh dưỡng làm tăng nguy cơ tử vong và biến chứng ở nhiều bệnh lý. Với bệnh nhân suy tim, nguy cơ tử vong tăng 2,15 lần nếu bị suy dinh dưỡng; với bệnh nhân phổi tắc nghẽn mạn tính, nguy cơ tử vong tăng 17 lần nếu bị khối cơ thấp; với bệnh nhân lão khoa, nguy cơ tử vong trong 3 năm theo dõi tăng hơn 2 lần nếu có tình trạng suy giảm khối cơ.
TS. Lưu Ngân Tâm nhấn mạnh, dinh dưỡng cần được xem là một phần thiết yếu cần phải tích hợp trong toàn bộ quá trình chăm sóc người bệnh. Hỗ trợ dinh dưỡng đúng cách không chỉ giúp cải thiện thể trạng mà còn góp phần làm giảm tỷ lệ tử vong và tái nhập viện ở bệnh nhân suy dinh dưỡng hoặc có nguy cơ cao. Tuy nhiên hiện nay, việc đánh giá tình trạng dinh dưỡng của người bệnh chưa được quan tâm đúng mức, ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị và chất lượng sống của người bệnh.
Đồng tình, bác sĩ Trần Thu Trang, Trung tâm Hồi sức tích cực, Bệnh viện Bạch Mai, chia sẻ là bệnh viện tuyến cuối, hằng năm cơ sở tiếp nhận hàng chục nghìn bệnh nhân nặng và hơn 30% điều trị tại các khoa hồi sức, tim mạch, thận nhân tạo, ung bướu, tiêu hóa.
Tỷ lệ suy dinh dưỡng ở bệnh nhân nặng nhập tại ICU là 38 - 78%. Bệnh nhân nằm tại khu hồi sức thường có tình trạng nhiễm trùng, kém ăn, mất chức năng dạ dày ruột, RLCH... dẫn đến tăng dị hóa gây mất protein, mất cơ và teo cơ, suy giảm thể lực ngay cả hậu ICU; thiểu cơ thường gặp và liên quan những kết cục xấu trên lâm sàng: tăng nhiễm khuẩn, thời gian nằm viện, thở máy, tử vong...
Trước đó, tại Hội thảo khoa học “Nâng cao chất lượng dinh dưỡng trong bệnh viện: Từ khuyến cáo đến thực hành”, PGS.TS. Đào Xuân Cơ, Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai, nhấn mạnh: “Nếu bác sĩ chỉ quan tâm đến thuốc, các phương pháp điều trị, phẫu thuật mà bỏ quên dinh dưỡng thì hành trình điều trị mới chỉ đi được một nửa. Trong đơn thuốc bao giờ cũng phải có chế độ ăn”.
Từ kinh nghiệm nhiều năm làm bác sĩ hồi sức tích cực, PGS.TS. Cơ chia sẻ: Có một thực tế không ít bệnh nhân nặng đã tử vong không phải do thiếu thuốc hay kỹ thuật điều trị mà vì suy kiệt, giảm sức đề kháng. Ngược lại, những trường hợp được đánh giá và can thiệp dinh dưỡng từ sớm đã có sự hồi phục rõ rệt, nhanh chóng, giảm thiểu biến chứng và nhanh chóng hồi phục.
“Dinh dưỡng cần được coi như thuốc, cá thể hóa và đồng bộ trong mọi phác đồ điều trị cho người bệnh”, PGS.TS. Đào Xuân Cơ nhấn mạnh.
Ngày 22/12 vừa qua, Cục Quản lý Khám, Chữa bệnh (Bộ Y tế) cũng đã tổ chức Hội nghị triển khai một số quy định và hướng dẫn chuyên môn về hoạt động dinh dưỡng trong bệnh viện tại phường Vũng Tàu, TP.HCM.
Tại đây, TS. Dương Huy Lương, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh, khẳng định vai trò quan trọng của dinh dưỡng điều trị. Đây được coi như một phương pháp điều trị chủ yếu, giúp tăng hiệu quả của các phương pháp khác, giúp cơ thể hồi phục nhanh, tăng cường miễn dịch, giảm biến chứng, rút ngắn thời gian nằm viện.
Theo Tiến sĩ Lương, Bộ Y tế đã xác định dinh dưỡng trong điều trị là liều thuốc của người bệnh, và thầy thuốc dinh dưỡng cũng quan trọng như thầy thuốc chữa bệnh. Để từ đó hoàn thiện hành lang pháp lý và chuyên môn cho lĩnh vực này qua việc ban hành nhiều văn bản quan trọng nhằm chuẩn hóa nhân lực, quy định rõ về chức danh, chuyên môn, quy trình kỹ thuật dinh dưỡng lâm sàng...
Mới đây, Quy trình kỹ thuật Dinh dưỡng lâm sàng lần đầu tiên được Bộ Y tế ban hành trong danh mục kỹ thuật của ngành Y tế, minh chứng dinh dưỡng lâm sàng là một phần tất yếu trong điều trị bệnh cho người bệnh. "Việc phổ biến, quán triệt quy trình kỹ thuật; đồng thời, chuẩn bị về nhân lực, cơ sở vật chất, xây dựng tài liệu chuyên môn để thực hiện kỹ thuật dinh dưỡng lâm sàng tại bệnh viện sẽ hướng tới phát triển bền vững ngành dinh dưỡng lâm sàng trên toàn quốc", Tiến sĩ Lương cho biết.
Tại hội nghị, PGS.TS. Phan Việt Nga, Chủ tịch Hội Chống động kinh Việt Nam, đã trình bày hướng dẫn thực hành về chế độ dinh dưỡng sinh ceton cho người bệnh động kinh kháng thuốc. Theo đó, chế độ dinh dưỡng sinh ceton được xem là một trong những chiến lược điều trị không dùng thuốc đầy triển vọng. Đây là chế độ ăn giàu chất béo, protein vừa phải và rất ít carbohydrate, nhằm đưa cơ thể vào trạng thái chuyển hóa đặc biệt gọi là ketosis, từ đó tác động tích cực đến hoạt động điện học của não.
Phương pháp này đã được áp dụng trên thế giới hơn 100 năm và cho thấy hiệu quả rõ rệt, đặc biệt ở trẻ em mắc động kinh kháng thuốc. Các nghiên cứu ghi nhận, chế độ dinh dưỡng sinh ceton có thể giúp giảm trên 50% số cơn co giật ở nhiều bệnh nhi, thậm chí một số trường hợp kiểm soát hoàn toàn cơn động kinh.
Ở người trưởng thành, các nghiên cứu cho thấy chế độ ăn sinh ceton có khả năng giúp giảm ≥50% cơn co giật ở 22% - 70% người bệnh với chế độ keto cổ điển và 12% - 67% với biến thể MAD (chế độ ăn Atskin cải tiến - Modified Atkins Diet) của chế độ ăn keto, thậm chí một số người bệnh hoàn toàn hết cơn.
Tại hội nghị, các chuyên gia cho biết hiệu quả của chế độ ăn sinh ceton không chỉ dừng ở việc giảm tần suất cơn co giật mà còn mở ra khả năng giảm liều hoặc ngưng thuốc chống động kinh, từ đó hạn chế tác dụng phụ và giảm gánh nặng chi phí điều trị lâu dài cho gia đình người bệnh.
-Hoài Phương
