Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) ngày 19/12 tăng lãi suất ngắn hạn lên mức cao nhất 3 thập kỷ, khiến trái phiếu chính phủ nước này bị bán tháo...
Dù vậy, việc BOJ không phát tín hiệu mạnh mẽ về những đợt tăng lãi suất tiếp theo đã khiến đồng yên mất giá mạnh sau cuộc họp chính sách tiền tệ.
Trong một quyết định không nằm ngoài dự báo của giới phân tích, lãi suất chính sách của BOJ được nâng 0,25 điểm phần trăm lên 0,75%, mức cao nhất từ năm 1995.
Tuyên bố sau cuộc họp của BOJ nói rằng lãi suất thực vẫn còn “âm nhiều”, và điều kiện tài chính còn nới lỏng sẽ tiếp tục hỗ trợ mạnh mẽ các hoạt động kinh tế. Đây được xem là tín hiệu để ngỏ khả năng tiếp tục tăng lãi suất trong thời gian tới.
KHẢ NĂNG CAN THIỆP TỶ GIÁ TĂNG LÊN
Sau động thái của BOJ, lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật kỳ hạn 10 năm tăng 5 điểm cơ bản, lên 2,019%; lợi suất của kỳ hạn 20 năm tăng 3 điểm cơ bản lên 2,975%. Đây là mức lợi suất cao nhất kể từ năm 1999 của hai kỳ hạn này.
Dù vậy, những tín hiệu tiếp tục tăng lãi suất của BOJ dường như không đủ mạnh để vực dậy tỷ giá đồng yên vốn đương đầu nhiều áp lực giảm giá trong thời gian gần đây.
Tỷ giá USD so với yên có lúc tăng 1,2%, lên mức 157,365 yên đổi 1 USD, cao nhất 1 tháng và tiến tới hoàn tất phiên tăng mạnh nhất kể từ đầu tháng 10. Tỷ giá euro so với yên đạt mức cao kỷ lục 183,25 yên đổi euro. Tỷ giá bảng Anh so với yên có lúc tăng tới 1,22%, đạt mức cao nhất kể từ năm 2008 là 210,58 yên đổi 1 bảng.
Sự sụt giảm này của đồng yên khiến các nhà giao dịch ra sức đồn đoán về khả năng Bộ Tài chính Nhật Bản có một đợt can thiệp vào thị trường ngoại hối để phục hồi tỷ giá đồng nội tệ. Những đồn đoán này đã bắt đầu xuất hiện vào tháng 11, khi yên giảm giá quá mức 155 yên đổi USD.
Lần gần đây nhất Nhật Bản can thiệp vào thị trường ngoại hối là tháng 7/2024, khi tỷ giá yên rớt xuống mức 161,96 yên/USD, mức thấp nhất của đồng yên kể từ giữa thập niên 1980.
Nhật Bản khởi động tiến trình bình thường hóa chính sách tiền tệ vào năm ngoái, bằng việc từ bỏ chính sách lãi suất âm mà nước này đã áp dụng từ năm 2016. Kể từ đó, BOJ giữ vững lập trường nâng lãi suất một cách từ tốn, khẳng định mục tiêu là tạo ra một vòng xoáy tăng lương - tăng lạm phát.
Đến nay, tốc độ lạm phát hàng năm của Nhật Bản đã vượt mục tiêu 2% của BOJ trong 44 tháng liên tiếp. Số liệu công bố sáng 19/12 cho thấy chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 11 của nước này tăng 2,9% so với cùng kỳ năm ngoái. Lạm phát tăng gây áp lực giảm tiền lương thực tế, khiến tiền lương thực sau khi trừ đi lạm phát đến nay đã giảm 10 tháng liên tiếp - theo số liệu của Bộ Lao động Nhật Bản.
Lần họp này, BOJ dự báo lạm phát lõi - thước đo không bao gồm giá thực phẩm tươi sống - có thể sẽ giảm dưới mức 2% trong thời gian từ tháng 4-9/2026 do giá thực phẩm tăng chậm lại và hiệu ứng từ các biện pháp hạn chế sự leo thang của giá cả sinh hoạt mà Chính phủ Nhật triển khai.
Lãi suất tăng có thể đe dọa tăng trưởng kinh tế Nhật Bản. Số liệu điều chỉnh công bố tuần này cho thấy tổng sản phẩm trong nước (GDP) quý 3 của Nhật giảm mạnh hơn so với dự báo, với mức giảm 0,6% so với quý trước và 2,3% nếu loại bỏ các yếu tố mùa vụ để phản ánh mức tăng theo kỳ 1 năm.
CÂU HỎI LÃI SUẤT TRUNG TÍNH
Trong tuyên bố sau cuộc họp, BOJ thừa nhận nền kinh tế có dấu hiệu suy yếu, nhưng lợi nhuận của doanh nghiệp có thể duy trì ở mức cao và các công ty được dự báo sẽ tiếp tục tăng lương trong năm 2026.
“Khả năng cao là cơ chế mà ở đó cả tiền lương và giá cả cùng tăng với tốc độ vừa phải sẽ được duy trì”, BOJ nhận định, và cho biết thêm rằng khả năng lạm phát căn bản giảm về mục tiêu 2% đang trở nên lớn hơn.
Đợt tăng lãi suất này của BOJ diễn ra đúng vào lúc lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật Bản tăng lên mức cao nhất nhiều thập kỷ. Động thái tăng lãi suất khiến lợi suất trái phiếu chính phủ tăng mạnh hơn, đặt ra áp lực lớn hơn về chi phí đi vay đối với Chính phủ Nhật. Theo dữ liệu của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), tỷ lệ nợ công/GDP của nền kinh tế lớn thứ hai châu Á đang ở mức 230%, cao nhất trên thế giới.
Dù vậy, lợi suất trái phiếu chính phủ tăng có thể hỗ trợ cho tỷ giá đồng yên. Kể từ khi Thủ tướng Sanae Takaichi - một người ủng hộ chính sách tài khóa và tiền tệ nới lỏng - lên cầm quyền vào tháng 10 tới nay, đồng yên đã mất giá khoảng 2,8%.
Trao đổi với hãng tin CNBC, nhà kinh tế Shigeto Nagai của công ty nghiên cứu kinh tế Oxford Economics nhận định BOJ có thể có đợt nâng lãi suất tiếp theo vào giữa năm 2026, đưa lãi suất lên mức 1%, cũng là mức lãi suất được cho là trung tính của Nhật.
Tại một cuộc họp báo sau khi kết thúc cuộc họp chính sách tiền tệ, Thống đốc BOJ Kazuo Ueda nói: “Chúng tôi sẽ đưa ra các ước tính mới về lãi suất trung tính của Nhật Bản nếu cần thiết. nhưng tôi không cho rằng nỗ lực đó sẽ giúp chúng tôi thu hẹp khoảng các ước tính về lãi suất trung tính”.
Trước đó trong tháng này, ông Ueda nói rất khó để xác định lãi suất trung tính, và BOJ chỉ ước lượng rằng lãi suất đó nằm trong khoảng 1-2,5%.
“Trong thời gian tới, BOJ có thể sẽ tiếp tục nâng dần lãi suất mà không phát tín hiệu cụ thể sẽ dừng ở mức nào”, chiến lược gia trưởng Hirofumi Suzuki của ngân hàng Sumitomo Mitsui Banking Corporation nhận định trong một báo cáo. Ông cũng nói rằng do nhiều khả năng BOJ không tăng nhanh lãi suất, nên đồng yên sẽ còn đương đầu áp lực giảm giá.
Ông Nagai cảnh báo một đợt tăng lãi suất nữa của BOJ có thể khiến Thủ tướng Takaichi không hài lòng, nhất là nếu lạm phát ở Nhật giảm đều về ngưỡng 2% trong nửa đầu năm tới. Theo vị chuyên gia này, lý do mà bà Takaichi có thể chấp nhận động thái tăng lãi suất vừa rồi của BOJ là đồng yên yếu và “giải quyết cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt đã trở thành một vấn đề chính sách cấp bách”.
Hồi tháng 11, nội các Nhật Bản đã phê chuẩn một gói kích thích với tổng trị giá 21,3 nghìn tỷ yên, tương đương 135,5 tỷ USD nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và hỗ trợ người dân bị ảnh hưởng bởi lạm phát.
-Bình Minh
