Sáng ngày 4/11/2025, trong chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Chính phủ trình Quốc hội dự án Luật Quản lý thuế (sửa đổi) với phạm vi điều chỉnh toàn diện, kỳ vọng sẽ cắt giảm mạnh thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian, đồng thời bảo đảm công bằng trong thực thi nghĩa vụ thuế và tăng cường kiểm soát rủi ro trong bối cảnh chuyển đổi số...
Trình bày Tờ trình, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết Dự án Luật Quản lý thuế (sửa đổi) được xây dựng với 9 Chương, 53 Điều. Dự án Luật hướng tới đổi mới bộ máy và phục vụ người nộp thuế, xây dựng bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, lấy người nộp thuế làm trung tâm phục vụ, bao quát sâu hơn các vấn đề phát sinh trong thực tiễn, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến kinh tế xuyên biên giới và kinh tế số.
Cùng với đó, Dự thảo Luật đã cập nhật các quy định tại Chương II về quản lý người nộp thuế, khai thuế, tính thuế, nộp thuế để tuân thủ luật về giao dịch điện tử, đồng thời cắt giảm đáng kể thủ tục hành chính. Chính phủ bổ sung quy định về quản lý giao dịch liên kết nhằm phòng chống chuyển giá, phù hợp với chuẩn mực của Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD).
Ngoài ra, các quy định về thanh tra, kiểm tra thuế cũng được sửa đổi, bổ sung theo hướng đơn giản hóa, đồng thời gắn chặt với ứng dụng công nghệ thông tin để nâng cao hiệu quả và giảm thiểu rủi ro trong công tác cưỡng chế nợ thuế, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh.
Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội nhất trí cao với định hướng sửa đổi Luật Quản lý thuế. Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra cũng đề nghị làm rõ một số điểm mới, đặc biệt là đề xuất cho phép cơ quan thuế được sử dụng kinh phí để bổ sung thu nhập cho công chức, người lao động trong trường hợp thu ngân sách vượt dự toán Quốc hội giao.
"Việc có chế độ đãi ngộ tương xứng cho đội ngũ cán bộ thuế là hợp lý, nhất là trong bối cảnh khối lượng công việc ngày càng lớn và yêu cầu về chuyên môn, công nghệ ngày càng cao. Tuy nhiên, cần nghiên cứu kỹ để đảm bảo tính thống nhất, công bằng với các ngành khác trong hệ thống hành chính công, tránh tạo ra chênh lệch bất hợp lý về thu nhập".
Một đề xuất khác được nêu trong Tờ trình là cho phép trích 0,1% tổng thu thuế giá trị gia tăng để thực hiện “quay số hóa đơn may mắn”, nhằm khuyến khích người tiêu dùng lấy hóa đơn điện tử và tố giác cơ sở kinh doanh không lập và giao hoá đơn điện tử.
Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị cơ quan soạn thảo làm rõ cơ sở pháp lý, cơ chế quản lý và và sử dụng quỹ có đảm bảo tính công khai. Đồng thời cân nhắc tính phù hợp khi sử dụng nguồn ngân sách nhà nước cho một hoạt động mang tính khuyến khích và giải trí như quay số may mắn.
Trong định hướng hiện đại hóa toàn diện, dự án Luật cũng sửa đổi quy định về hoàn thuế, miễn thuế, giảm thuế theo hướng tự động hóa quy trình, rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, tạo thuận lợi tối đa cho người nộp thuế.
Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra cảnh báo, việc tự động hóa cần đi kèm cơ chế kiểm soát chặt chẽ để tránh rủi ro gian lận và thất thoát ngân sách. Các tiêu chí, điều kiện áp dụng cơ chế hoàn thuế tự động phải được quy định cụ thể, bảo đảm cân bằng giữa thuận lợi cho doanh nghiệp và trách nhiệm quản lý của Nhà nước.
Bên canh đó, dự thảo Luật cho phép người nộp thuế được khai bổ sung, điều chỉnh thuế đối với nội dung đã được thanh tra, kiểm tra với điều kiện là việc khai bổ sung này không làm giảm số thuế phải nộp hoặc tăng số thuế được miễn, giảm, hoàn. Dù đồng tình về nguyên tắc nhưng cơ quan thẩm tra đề nghị siết chặt thêm các điều kiện để tránh trường hợp người nộp thuế lợi dụng quy định này để kéo dài thời gian thanh tra, kiểm tra hoặc lách luật.
Ngoài ra, Ủy ban cũng lưu ý sự cần thiết phải rà soát, chỉnh lý các quy định liên quan đến nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan nhà nước trong quản lý thuế để bảo đảm thống nhất với Luật Xử phạt vi phạm hành chính, Luật Kiểm toán nhà nước và Luật Thanh tra. Trường hợp cần thiết, dự thảo Luật nên bổ sung điều khoản sửa đổi, viện dẫn các luật liên quan nhằm tránh chồng chéo và xung đột pháp lý.
Đối với khu vực hộ và cá nhân kinh doanh, dự thảo Luật đề xuất chuyển đổi từ cơ chế thuế khoán sang thuế theo tỷ lệ phần trăm doanh thu và kê khai trên hóa đơn điện tử. Ủy ban Kinh tế và Tài chính ủng hộ nguyên tắc này nhằm tăng tính minh bạch và công bằng, song lưu ý cần có lộ trình phù hợp và hướng dẫn cụ thể để tránh gây khó khăn cho nhóm hộ kinh doanh nhỏ lẻ – những đối tượng còn hạn chế về năng lực kê khai, sử dụng hóa đơn điện tử.
Theo Tờ trình của Chính phủ, dự thảo Luật lần này cũng thể hiện rõ tinh thần phân cấp mạnh mẽ. Dự kiến sẽ giao Chính phủ quy định chi tiết tại 32 điều và Bộ Tài chính hướng dẫn tại 24 điều. Cách làm này nhằm tăng tính linh hoạt và kịp thời trong quản lý, nhưng đồng thời đặt ra yêu cầu cao về việc ban hành văn bản hướng dẫn thi hành để đảm bảo đồng bộ, thống nhất trong toàn hệ thống khi Luật chính thức có hiệu lực.
-Lan Nhi
