Việc ban hành luật AI là yêu cầu tất yếu, bởi AI đang ngày càng được ứng dụng rộng rãi trên nhiều lĩnh vực. Chậm trễ trong hành lang pháp lý có thể khiến Việt Nam tụt hậu hoặc đối diện với những rủi ro khó kiểm soát liên quan đến an toàn dữ liệu, đạo đức công nghệ và bảo vệ người dùng...
Dự án Luật Trí tuệ nhân tạo (AI) đang được kỳ vọng sẽ tạo ra bước ngoặt lớn cho thị trường AI tại Việt Nam. Với một hành lang pháp lý gần như toàn diện, dự Luật không chỉ quản lý mà còn mở đường cho AI trở thành động lực tăng trưởng mới của nền kinh tế số. Nếu được thông qua, Việt Nam sẽ nằm trong nhóm quốc gia tiên phong có luật chuyên biệt về AI, cùng với EU, Hàn Quốc và Nhật Bản.
Luật Trí tuệ nhân tạo được xây dựng trên tinh thần vừa quản lý rủi ro, vừa thúc đẩy phát triển AI, đảm bảo phù hợp với thông lệ quốc tế và tạo điều kiện cho hội nhập và hợp tác. Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh rằng luật này là cần thiết để thể chế hóa chủ trương của Nhà nước, tạo hành lang pháp lý đột phá cho AI, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và bảo vệ lợi ích quốc gia, quyền con người và chủ quyền số.
Luật này đặt con người làm trung tâm, với nguyên tắc AI phục vụ con người, không thay thế con người, và con người giám sát AI ở những quyết định trọng yếu. Nó cũng khuyến khích phát triển AI trong nước và tự chủ về AI, lấy AI làm động lực tăng trưởng nhanh, bền vững và bảo đảm chủ quyền số quốc gia. Về hạ tầng tính toán, Nhà nước sẽ đầu tư vào các Trung tâm tính toán hiệu năng cao (HPC) quy mô lớn để tự chủ về năng lực tính toán chiến lược.
Luật cũng tạo ra các quy định để thúc đẩy phát triển AI, như xây dựng Quỹ Phát triển AI quốc gia và cơ chế “AI Voucher” để hỗ trợ doanh nghiệp ứng dụng. Một trong những cơ chế quan trọng là sandbox thử nghiệm có kiểm soát, giúp các startup công nghệ cao thử nghiệm những ứng dụng AI nhạy cảm trong môi trường được miễn trừ một số trách nhiệm pháp lý nhất định. Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng điều khoản sandbox hiện còn chung chung và cần được làm rõ hơn.
Luật cũng thúc đẩy phát triển hạ tầng tính toán và dữ liệu, cho phép Nhà nước đầu tư vào trung tâm tính toán AI quốc gia và xây dựng hệ thống dữ liệu mở có kiểm soát. Điều này sẽ giúp giảm chi phí tính toán, hạ thấp rào cản gia nhập thị trường và tạo ra một hệ sinh thái AI cạnh tranh và bình đẳng hơn. Luật cũng tạo ra sự thay đổi tích cực về môi trường cạnh tranh, với các tiêu chuẩn mới về minh bạch thuật toán, bảo vệ dữ liệu cá nhân và kiểm định mô hình.
Tuy nhiên, về nhân lực, nhiều ý kiến cho rằng Việt Nam cần sớm xây dựng Chiến lược nhân lực AI quốc gia với quy mô và tầm nhìn dài hạn. Nhu cầu về chuyên gia, kỹ sư, nhà nghiên cứu AI sẽ tăng mạnh trong những năm tới. Luật Trí tuệ nhân tạo nên mở rộng không gian đổi mới cho giáo dục đại học, với các cơ chế đặc thù cho những lĩnh vực công nghệ mới. Các trường đại học cần được tự chủ mở ngành mới và có cơ chế thu hút chuyên gia quốc tế.
Việc ban hành luật là yêu cầu tất yếu, bởi AI đang ngày càng được ứng dụng rộng rãi trên nhiều lĩnh vực. Chậm trễ trong hành lang pháp lý có thể khiến Việt Nam tụt hậu hoặc đối diện với những rủi ro khó kiểm soát liên quan đến an toàn dữ liệu, đạo đức công nghệ và bảo vệ người dùng. Dự án luật lần này chứa đựng nhiều quy định mang tính nền tảng, như việc thành lập Ủy ban Quốc gia về Trí tuệ nhân tạo và xây dựng Quỹ Phát triển AI quốc gia. Một khi hành lang pháp lý được xác lập, AI sẽ thực sự trở thành một trong những động lực tăng trưởng quan trọng nhất của nền kinh tế số, đưa Việt Nam tiến nhanh và vững vàng hơn trong kỷ nguyên công nghệ trí tuệ nhân tạo...
Nội dung đầy đủ của bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 49-2025 phát hành ngày 06/12/2025. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây:
Link: https://premium.vneconomy.vn/dat-mua/an-pham/tap-chi-kinh-te-viet-nam-so-49-2025.html
-Bạch Dương
