UBND thành phố Hà Nội vừa trình HĐND thành phố dự thảo nghị quyết về quy định vùng phát thải thấp, làm rõ lộ trình hạn chế phương tiện giao thông gây ô nhiễm theo Luật Thủ đô 2024...
Thành phố Hà Nội cho biết sẽ không áp dụng biện pháp cấm tuyệt đối xe máy sử dụng nhiên liệu xăng trong khu vực Vành đai 1 từ năm 2026 như đề xuất trước đây, mà dự kiến triển khai theo hướng cấm theo từng khung giờ, thời điểm hoặc khu vực cụ thể.
Theo dự thảo, vùng phát thải thấp được xây dựng dựa trên các khu vực nằm trong vùng bảo vệ nghiêm ngặt và vùng hạn chế phát thải theo Quy hoạch Thủ đô giai đoạn 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Đây đều là những khu vực thường xuyên xảy ra ùn tắc giao thông với mức phục vụ từ D đến F hoặc có chỉ số chất lượng không khí (AQI) ở mức dưới trung bình trong ít nhất một năm gần nhất theo số liệu quan trắc quốc gia và thành phố.
Trong phạm vi này, thành phố dự kiến áp dụng một loạt quy định hạn chế phương tiện. Xe máy và xe gắn máy chạy xăng sẽ bị cấm lưu thông trong một số khung giờ hoặc tại một số khu vực nhất định tùy theo phương án được phê duyệt và công bố. Các phương tiện kinh doanh vận tải bằng mô tô, xe gắn máy trên nền tảng ứng dụng số cũng sẽ không được hoạt động trong khu vực phát thải thấp. Với ôtô, Hà Nội định hướng hạn chế và tiến tới cấm các phương tiện không đạt tiêu chuẩn khí thải mức 4 lưu thông trong vùng, phù hợp với lộ trình chuyển đổi xanh mà thành phố đang thúc đẩy.
Bên cạnh các biện pháp hạn chế, thành phố đặt mục tiêu đến trước năm 2030, toàn bộ phương tiện kinh doanh vận tải bằng xe máy phải hoàn thành chuyển đổi sang xe sử dụng năng lượng sạch. Với xe taxi, từ ngày 1/7/2026, toàn bộ xe đầu tư mới phải sử dụng năng lượng sạch hoặc năng lượng xanh. Từ ngày 1/1/2035, UBND thành phố sẽ căn cứ điều kiện hạ tầng, giao thông và nhu cầu thực tế để quyết định phạm vi, thời gian và loại phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch bị hạn chế trên từng tuyến đường hoặc làn đường.
Hà Nội cũng siết chặt quy định về đăng ký mới đối với phương tiện dùng nhiên liệu hóa thạch. Các phương tiện cũ khi hết hạn lưu thông sẽ không được cấp đăng ký mới có kiểm soát, đặc biệt đối với phương tiện thuộc sở hữu tổ chức. Chỉ các phương tiện đáp ứng tiêu chuẩn khí thải từ mức 4 trở lên đối với ôtô và mức 3 trở lên đối với xe mô tô, xe gắn máy, cùng các loại xe thân thiện môi trường, xe sử dụng năng lượng sạch mới được phép lưu thông trong vùng phát thải thấp. Xe tải có tổng khối lượng thiết kế trên 3.500 kg bị cấm hoàn toàn trong khu vực. Thành phố cũng sẽ thu hồi ngay các phương tiện gây ô nhiễm môi trường hoặc hết hạn lưu thông theo quy định.
Để bảo đảm quá trình chuyển đổi không gây xáo trộn lớn, dự thảo bổ sung nhiều chính sách hỗ trợ người dân và doanh nghiệp, gồm cơ chế ưu đãi để khuyến khích chuyển đổi sang các loại xe thân thiện môi trường, hỗ trợ người dân sinh sống trong vùng phát thải thấp và các doanh nghiệp phải đổi mới phương tiện phục vụ sản xuất – kinh doanh theo hướng sử dụng năng lượng sạch hoặc phương tiện không phát thải.
Lý giải việc lựa chọn phương án cấm theo khung giờ hoặc khu vực thay vì cấm toàn thời gian, UBND thành phố cho biết trong quá trình lấy ý kiến rộng rãi từ các sở, ngành, chính quyền cơ sở và khi đăng tải dự thảo trên Cổng thông tin điện tử, đơn vị chủ trì xây dựng dự thảo đã nhận về nhiều góp ý đề nghị giãn lộ trình. Nhiều ý kiến nhấn mạnh cần xem xét kỹ điều kiện hạ tầng giao thông, năng lực đáp ứng của hệ thống vận tải công cộng, yếu tố an sinh xã hội và thói quen đi lại của người dân.
Các ý kiến này đều đề nghị cần có bước đi thận trọng để tránh tác động mạnh đến thị trường và sinh kế của hàng triệu người dân đang phụ thuộc vào xe máy.
-Đan Tiên
