Hoạt động mua "ngầm" này nhiều khả năng là một trong những động lực quan trọng đứng sau đợt tăng giá vàng lên mức kỷ lục trong thời gian gần đây...
Theo dữ liệu phân tích của tờ báo Financial Times, lượng vàng Trung Quốc mua vào nhưng không công bố có thể cao gấp 10 lần so với số liệu chính thức, trong bối cảnh nước này đẩy mạnh đa dạng hóa dự trữ và giảm phụ thuộc vào đồng USD.
ĐỘNG LỰC TĂNG GIÁ VÀNG
Hoạt động mua "ngầm" này nhiều khả năng là một trong những động lực quan trọng đứng sau đợt tăng giá vàng lên mức kỷ lục trong thời gian gần đây.
Lượng vàng mua vào mà Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBOC) công bố năm nay ở mức rất thấp, cụ thể chỉ 1,9 tấn trong tháng 8, sau con số 1,9 tấn trong tháng 7 và 2,2 tấn trong tháng 6. Những số liệu chính thức này vấp phải sự hoài nghi của giới đầu tư.
Theo ước tính dựa trên dữ liệu thương mại của các nhà phân tích tại ngân hàng Pháp Societe Generale, tổng lượng vàng Trung Quốc mua trong năm nay có thể lên tới khoảng 250 tấn, tương đương hơn 1/3 tổng nhu cầu vàng của các ngân hàng trung ương trên thế giới.
Quy mô giao dịch không được báo cáo này khiến việc dự đoán diễn biến giá vàng trở nên khó khăn hơn, trong bối cảnh thị trường ngày càng bị chi phối bởi hoạt động mua vào của khối ngân hàng trung ương.
“Trung Quốc đang mua vàng như một phần trong chiến lược giảm phụ thuộc vào đồng USD. Khác với dầu mỏ, mặt hàng có thể theo dõi bằng vệ tinh, vàng thì không. Không có cách nào biết số vàng này đi đâu và ai là người mua”, ông Jeff Currie, Giám đốc chiến lược tại quỹ đầu tư Carlyle, nhận xét và cho biết ông không cố đoán PBOC đang mua bao nhiêu vàng.
Giới giao dịch vàng cho biết họ đang phải dựa vào các nguồn dữ liệu khác để ước tính nhu cầu, như theo dõi các đơn đặt hàng thỏi vàng 400 oz mới đúc có số series liên tiếp. Loại thỏi vàng này thường được tinh chế tại Thụy Sỹ hoặc Nam Phi, vận chuyển qua London (Anh) rồi chuyển bằng đường hàng không tới Trung Quốc. Việc theo dõi loại vàng thỏi này cung cấp manh mối về lượng vàng mà Trung Quốc đang mua vào.
“Năm nay, giới giao dịch gần như không tin vào các số liệu chính thức, đặc biệt là số liệu của Trung Quốc”, ông Bruce Ikemizu, Giám đốc Hiệp hội Thị trường Vàng Nhật Bản (JBMA), cho biết. Ông cho rằng dự trữ vàng hiện tại của Trung Quốc gần 5.000 tấn, gấp đôi con số công bố chính thức.
TÍNH "ĐẶC THÙ VÀ KHÓ LƯỜNG"
Những năm gần đây, các ngân hàng trung ương đã đẩy mạnh mua vàng, góp phần củng cố đà tăng giá và đưa vàng lên mức kỷ lục mọi thời đại gần 4.400 USD/oz. Theo dữ liệu của Hội đồng Vàng Thế giới (WGC), tỷ trọng vàng trong dự trữ toàn cầu ngoài Mỹ đã tăng từ 10% lên 26% trong thập kỷ qua, qua đó đưa vàng trở thành tài sản dự trữ lớn thứ hai sau đồng USD.
Tuy nhiên, ngày càng ít giao dịch trong số này được báo cáo cho Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), nơi các nước cung cấp dữ liệu trên cơ sở tự nguyện. Theo ước tính của WGC dựa trên dữ liệu của công ty Metals Focus, trong quý gần đây nhất, chỉ khoảng 1/3 lượng mua chính thức được công bố rộng rãi, so với khoảng 90% cách đây 4 năm.
Các ngân hàng trung ương có thể chọn không báo cáo hoạt động giao dịch vàng của mình để tránh bị thị trường đón đầu hoặc vì lý do chính trị.
“Việc các ngân hàng trung ương chỉ báo cáo lượng mua ở mức tối thiểu là điều dễ hiểu. Vàng được xem là một công cụ phòng hộ trước những rủi ro, đặc biệt là giảm phụ thuộc vào USD. Ở hầu hết thị trường mới nổi, các ngân hàng trung ương có lợi hơn nếu không công bố đầy đủ lượng vàng mua vào”, bà Nicky Shiels, nhà phân tích tại công ty tinh luyện vàng Thụy Sỹ MKS Pamp, nhận xét.
Bên bán cũng có lý do để không công bố kế hoạch giao dịch nhằm tránh gây biến động giá theo hướng gây bất lợi cho mình. Năm 1999, việc cựu Bộ trưởng Tài chính Anh Gordon Brown công bố rầm rộ kế hoạch Ngân hàng Trung ương Anh (BOE) chuẩn bị bán một nửa dự trữ vàng đã góp phần khiến giá giảm mạnh.
“Sự thiếu minh bạch này khiến thị trường vàng trở nên đặc thù và khó lường hơn so với các hàng hóa như dầu mỏ, mặt hàng có sự điều tiết sản lượng của Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC). Điểm khác biệt của vàng là khối lượng ra vào kho dự trữ của các ngân hàng trung ương có tác động rất lớn. Khi không nắm rõ dòng chảy đó, việc định hình thị trường trở nên khó khăn hơn”, ông Michael Haigh, nhà phân tích tại Societe Generale, nhận định.
ẨN SỐ VỀ THỊ TRƯỜNG VÀNG TRUNG QUỐC
Trung Quốc là nước sản xuất và tiêu thụ vàng lớn nhất thế giới, nhưng mức độ công bố thông tin còn hạn chế, khiến giới phân tích phải tự ước tính dựa trên dữ liệu nhập khẩu, suy đoán và các nguồn tin riêng.
Chương trình mua vàng dự trữ chính thức của Trung Quốc do Cục Quản lý Ngoại hối Nhà nước (SAFE) - cơ quan trực thuộc Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC) - phụ trách. Tính đến nay, chương trình này mới ghi nhận mua vào chính thức 25 tấn vàng trong năm nay, với chủ yếu được lưu giữ tại Thượng Hải hoặc Bắc Kinh.
Theo một cựu quan chức SAFE, cơ quan này đặt ra chỉ tiêu mua vàng cho các giai đoạn 1 năm và 5 năm, nhưng lượng nắm giữ hiện tại vẫn thấp hơn đáng kể so với các mục tiêu này.
Hoạt động mua vàng không chỉ do SAFE và các đơn vị trung gian của cơ quan này thực hiện, mà còn có quỹ đầu tư quốc gia China Investment Corporation (CIC) và quân đội Trung Quốc, những bên không bắt buộc phải công bố kịp thời lượng vàng đang nắm giữ.
Một cách đoán định gián tiếp hoạt động mua vàng chính thức của Bắc Kinh là theo dõi lượng vàng Anh xuất khẩu sang Trung Quốc, do các thỏi vàng cỡ lớn mà ngân hàng trung ương ưa chuộng chủ yếu được giao dịch tại London. Dựa trên số liệu này, ngân hàng Societe Generale ước tính SAFE có thể nhập khoảng 250 tấn vàng trong năm nay.
Một cách tiếp cận khác là tính toán chênh lệch giữa lượng vàng nhập khẩu ròng của Trung Quốc và sản lượng khai thác trong nước, rồi đối chiếu với phần biến động trong lượng vàng nắm giữ của các ngân hàng thương mại và lượng mua của nhà đầu tư cá nhân.
Dựa trên phương pháp này, công ty tư vấn Plenum Research tại Bắc Kinh ước tính lượng mua vào của Trung Quốc là khoảng 1.351 tấn vàng trong năm 2023 và 1.382 tấn trong năm 2022, tức gấp 6 lần số liệu chính thức được công bố của hai năm đó.
Bức tranh càng trở nên phức tạp khi Trung Quốc là nước khai thác vàng lớn nhất thế giới, chiếm khoảng 10% sản lượng toàn cầu trong năm ngoái. Theo đó, nước này có thể tăng dự trữ bằng cách mua vàng miếng ngay từ nguồn cung trong nước.
Bên cạnh việc tăng nắm giữ vàng, Trung Quốc cũng thúc đẩy thu hút các nền kinh tế đang phát triển gửi vàng dự trữ tại nước này. Theo một nguồn tin thân cận của Financial Times, Campuchia gần đây đã đồng ý gửi số vàng mới mua - được thanh toán bằng nhân dân tệ - vào kho của Sở Giao dịch Vàng Thượng Hải tại Thâm Quyến.
Nhiều chuyên gia phân tích thị trường vàng thậm chí không dám ước tính quy mô thực sự của hoạt động mua vàng của PBOC.
“Suy cho cùng thì không thể nào biết chắc chắn được con số này. Mọi con đường tưởng như giúp giải bài toán này đều bỏ sót thực tế rằng đó chỉ là một phần của ‘ẩn số’ nằm trong ‘bài toán’ về thị trường vàng miếng Trung Quốc”, ông Adrian Ash, Giám đốc nghiên cứu tại nền tảng giao dịch trực tuyến BullionVault, nhận định.
-Ngọc Trang
