Giải pháp căn cơ cho “bài toán” chống ngập tại Thái Nguyên

Tại Thái Nguyên, trận lũ lịch sử vào tháng 10/2025 đã gây ra thiệt hại nặng nề, ảnh hưởng đến hàng trăm nghìn hộ dân và gây tổn thất kinh tế lớn. Trước tình hình này, các cơ quan chức năng và chính quyền địa phương đã cùng nhau tìm kiếm giải pháp để giảm thiểu tác động của lũ lụt và bảo vệ cuộc sống của người dân...

Ngày 13/11/2025, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Hoàng Hiệp cùng đoàn công tác của Bộ đã làm việc với tỉnh Thái Nguyên để bàn giải pháp xử lý tình trạng ngập lụt ở địa phương này. Phía tỉnh Thái Nguyên có ông Trịnh Xuân Trường, Bí thư Tỉnh ủy; Phạm Hoàng Sơn, Chủ tịch UBND tỉnh và lãnh đạo UBND tỉnh Thái Nguyên.

Trong hai năm qua, các phường trung tâm của tỉnh Thái Nguyên đã hứng chịu nhiều trận lũ lớn, trong đó trận lũ vào tháng 10/2025 đã phá vỡ mọi mốc quan trắc lịch sử trên sông Cầu. Tại trạm thủy văn Gia Bảy, mực nước đạt 29,9m, vượt đỉnh lũ lịch sử năm 2024 hơn 1m và vượt báo động 3 đến 2,9m.

Trước sức tàn phá ghê gớm của lũ lụt, tỉnh Thái Nguyên đã đề xuất một loạt giải pháp nhằm giảm thiểu thiệt hại. Trong đó, trọng tâm là dự án đầu tư xây dựng, nâng cấp và hoàn thiện hệ thống công trình đê điều, phòng chống lũ lụt hai bên bờ sông Cầu. Các công trình này bao gồm xây dựng đập Thác Huống 2, xây dựng đồng bộ đê, kè, đường giao thông mặt đê hai bờ sông Cầu và suối Mo Linh, cùng với hệ thống chống ngập úng khu vực trung tâm tỉnh Thái Nguyên. Ngoài ra, việc xây dựng cầu Gia Bẩy và hệ thống trạm bơm thoát nước cũng được đưa vào kế hoạch.

Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng ngập lụt nghiêm trọng là do thiếu hụt hồ chứa nước để cắt lũ ở thượng nguồn. Để giải quyết vấn đề này, các chuyên gia từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã đề xuất xây dựng bốn hồ chứa nước với tổng dung tích khoảng 200 triệu m3. Nếu được thực hiện, các hồ chứa này có thể cắt lũ được khoảng 130 triệu m3, góp phần giảm thiểu nguy cơ ngập lụt cho vùng hạ du.

"Vấn đề ngập lụt của Thái Nguyên chỉ có thể được giải quyết khi đặt trong tổng thể các tỉnh lưu vực sông Cầu", Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp nhấn mạnh; đồng thời cho biết Bộ đã giao cho các đơn vị chuyên môn nghiên cứu tổng thể và sẽ đưa ra các giải pháp phù hợp sau khi có số liệu chính xác và khoa học. Quan điểm của Bộ là quản trị rủi ro thiên tai theo hướng thuận thiên, chấp nhận rủi ro có kiểm soát.

Đối với đề xuất của tỉnh Thái Nguyên, Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp cho rằng việc xây dựng các công trình phòng, chống lũ phải trả lời được câu hỏi: xây đê có hết được ngập không, nếu Thái Nguyên không ngập thì hạ du có ngập không? Đa số ý kiến chuyên gia cho rằng, nếu xây đê quá cao không chỉ không giải quyết triệt để vấn đề ngập lụt, mà còn ảnh hưởng đến không gian đô thị và các tỉnh phía hạ du.

Vấn đề ngập lụt ở Thái Nguyên không chỉ mới diễn ra gần đây mà có chiều hướng ngày càng nghiêm trọng hơn. Do đó, cần thực hiện ngay dự án thoát nước trong đô thị. Trước mắt, tỉnh Thái Nguyên cần khẩn trương xây dựng cầu Gia Bảy mới để mở rộng khả năng thoát lũ và đảm bảo an toàn công trình".

Về lâu dài, cần nghiên cứu phương án xây dựng bốn hồ chứa nước ở thượng nguồn sông Cầu để cắt lũ, cùng với giải pháp tăng khả năng thoát lũ ở hạ du và giải pháp mềm linh hoạt trong việc vận hành điều tiết hồ chứa nước.

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp cho biết đối với đập Thác Huống trên sông Cầu, đã xây dựng từ thời Pháp thuộc, hiện nay là điểm nghẽn cản dòng chảy, giảm khả năng thoát lũ. Do đó, Bộ sẽ nhanh chóng thực hiện dự án để giải quyết vấn đề này.

Những giải pháp toàn diện và đồng bộ này không chỉ giúp giảm thiểu thiệt hại do lũ lụt mà còn góp phần bảo vệ môi trường và phát triển bền vững cho tỉnh Thái Nguyên. Việc phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng và chính quyền địa phương là yếu tố then chốt để đảm bảo thành công của các dự án này. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp, việc quản lý rủi ro thiên tai một cách hiệu quả và bền vững là nhiệm vụ cấp bách và cần thiết.

-Chu Khôi