Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) sẽ nâng lãi suất trong tuần này, nối lại chu kỳ tăng đã bị tạm ngừng từ tháng 1 tới nay - theo kết quả một cuộc khảo sát do hãng tin Bloomberg thực hiện. Số liệu kinh tế Nhật công bố sáng nay (15/12) càng củng cố khả năng này...
Trong một cuộc khảo sát do Bloomberg thực hiện tuần vừa rồi với sự tham gia của 50 nhà kinh tế, dự báo được đưa ra là BOJ sẽ tăng lãi suất chính sách lên 0,75% trong cuộc họp vào ngày thứ Sáu tuần này, từ mức 0,5% hiện tại. Đây là lần đầu tiên kể từ khi Thống đốc Kazuo Ueda lên cầm quyền, tất cả các nhà kinh tế tham gia khảo sát dự báo lãi suất BOJ của Bloomberg cùng dự báo cơ quan này sẽ có một động thái điều chỉnh lãi suất.
CÂU HỎI VỀ LÃI SUẤT TRUNG TÍNH
Dự báo BOJ tăng lãi suất được đưa ra trong bối cảnh các nhà hoạch định chính sách tiền tệ của Nhật đã có nhiều tháng “án binh bất động” để đánh giá tác động từ chính sách thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Với một dự báo tăng lãi suất đã chắc chắn, nhiều nhà quan sát nói rằng điều khiến họ quan tâm hơn bây giờ là liệu BOJ có phát tín hiệu tiếp tục tăng lãi suất hay không, và mức đỉnh của lãi suất trong chu kỳ này có thể là bao nhiêu.
“Tăng lãi suất là chắc chắn rồi. Câu hỏi quan trọng bây giờ là liệu BOJ có thay đổi gì trong quan điểm về lãi suất trung tính hay không”, chiến lược gia Kazuhiko Sano của công ty Tokai Tokyo Securities nhận định.
Lãi suất trung tính (neutral rate) - mức lãi suất không kích thích hay kìm hãm tăng trưởng kinh tế hay lạm phát - là ngưỡng quan trọng để xác định mức phù hợp của lãi suất chính sách. Ông Ueda đã nói rằng ngay cả sau khi tăng lãi suất thêm một lần từ mức hiện tại, chính sách tiền tệ của Nhật vẫn còn ở trạng thái nới lỏng.
Cũng trong cuộc khảo sát của Bloomberg, 2/3 nhà kinh tế dự báo BOJ sẽ tăng lãi suất 6 tháng một lần kể từ tháng này. Khoảng 20% dự báo BOJ sẽ tăng lãi suất mỗi năm một lần. Chỉ 2% dự báo BOJ sẽ tăng lãi suất hàng quý. Trung vị của dự báo về mức lãi suất cuối cùng trong chu kỳ tăng lãi suất này là 1,25%, đồng nghĩa BOJ sẽ có thêm hai đợt tăng nữa sau đợt tăng tuần này, với mức tăng của mỗi lần là 0,25 điểm phần trăm.
Mức độ đồng thuận trong các dự báo này phản ánh nỗ lực của Thống đốc Ueda trong việc đảm bảo rằng BOJ có sự giao tiếp hiệu quả với thị trường. Động thái tăng lãi suất vào tháng 7/2024 của BOJ đã khiến nhiều nhà đầu tư sửng sốt và bị cho là nguyên nhân gây ra biến động lớn trên thị trường tài chính toàn cầu.
Đầu tháng này, ông Ueda đã có một động thái hiếm gặp ở ông là phát tín hiệu rõ ràng về một đợt tăng lãi suất sắp tới. Tín hiệu này được vị Thống đốc đưa ra chỉ 2 tuần sau khi đồng yên giảm giá xuống mức thấp nhất 10 tháng so với đồng USD, làm gia tăng áp lực lạm phát ở Nhật thông qua làm tăng chi phí nhập khẩu hàng hóa.
81% số nhà kinh tế tham gia cuộc khảo sát của Bloomberg nhận định đồng yên yếu là nguyên nhân chính khiến ông Ueda phát tín hiệu tăng lãi suất. Tỷ giá cũng là một yếu tố quan trọng khiến Chính phủ của Thủ tướng Sanae Takaichi tránh gia tăng sức ép đòi BOJ dừng tăng lãi suất - theo 98% nhà kinh tế tham gia cuộc khảo sát.
Gần đây, bà Taikaichi - người vốn ủng hộ chính sách tiền tệ nới lỏng - không còn bày tỏ quan điểm phản đối tăng lãi suất.
Đến nay, BOJ vẫn có ý cho rằng lãi suất trung tính ở Nhật Bản nằm ở đâu đó trong khoảng 1-2,2%. Khoảng một nửa số nhà kinh tế tham gia khảo sát của Bloomberg dự báo trong cuộc họp tuần này, BOJ sẽ tiết lộ gì một điều gì đó mới về lãi suất trung tính. 30% cho rằng BOJ sẽ không đưa ra tín hiệu như vậy.
Một số nhà kinh tế nhận định BOJ có thể phát tín hiệu rằng cận dưới của khoảng lãi suất trung tính đã tăng lên, nếu xét trên các số liệu kinh tế Nhật Bản thời gian gần đây. Một tín hiệu như vậy sẽ đồng nghĩa rằng BOJ sẽ còn tăng lãi suất thêm, và điều đó sẽ hỗ trợ cắt đà giảm của tỷ giá đồng yên.
RỦI RO LỢI SUẤT TRÁI PHIẾU TĂNG MẠNH
Dù BOJ có tăng lãi suất trong tuần này như dự báo, khoảng 80% số nhà kinh tế tham gia khảo sát của Bloomberg nhận định BOJ vẫn sẽ nói rằng lãi suất thực của Nhật vẫn còn “ở mức rất thấp”. Đó sẽ là một tín hiệu quan trọng cho thấy vẫn còn dư địa để ngân hàng trung ương này tăng lãi suất.
Một số chuyên gia nhấn mạnh sự cần thiết BOJ giữ cân bằng trong giao tiếp với thị trường sau cuộc họp tuần này. Một tín hiệu cứng rắn có thể giúp ngăn đồng yên mất giá, nhưng cũng có thể khiến lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật tăng mạnh hơn.
Lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật kỳ hạn 10 năm đang ở vùng gần 2%, cao nhất kể từ năm 2006, một phần do giới đầu tư lo ngại về sức khỏe tài khóa của Tokyo. Lợi suất tăng khiến gánh nặng nợ công càng lớn hơn.
Tháng trước, Chính phủ của bà Taikaichi công bố kế hoạch bơm thêm 17,7 nghìn tỷ yên, tương đương 113 tỷ USD, vào nền kinh tế để hỗ trợ tăng trưởng. 71% số nhà kinh tế trong khảo sát của Bloomberg nói rằng nói kích thích này là quá lớn, 23% cho rằng gói kích thích như vậy là phù hợp.
“BOJ cần cảnh giác với việc làm gia tăng lợi suất trái phiếu chính phủ dài hạn thông qua tăng lãi suất, vì thị trường vốn đang lo ngại về sức khỏe tài khóa xấu đi. BOJ có thể lưỡng lự hơn với việc tăng lãi suất thêm” nếu lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật kỳ hạn 10 năm tiếp tục tăng - nhà kinh tế trưởng Shinichiro Kobayashi của công ty Mitsubishi UFJ Research Consulting nhận định.
Nền kinh tế Nhật Bản suy giảm trong quý 3 năm nay do xuất khẩu giảm dưới tác động từ thuế quan Mỹ. Tuy nhiên, nền kinh tế nước này được dự báo hồi phục trong quý 4 này do đã có nhiều dấu hiệu hồi phục trong cả hoạt động sản xuất của các nhà máy và xuất khẩu.
Kết quả khảo sát Tankan của BOJ công bố sáng nay cho thấy tâm lý của các nhà sản xuất lớn ở Nhật trong tháng 12 tăng lên mức cao nhất 4 năm. Dữ liệu này cho thấy Nhật Bản đang chống chọi tốt với tác động từ thuế quan và củng cố khả năng BOJ tăng lãi suất vào ngày thứ Sáu tuần này.
Đầu giờ phiên giao dịch sáng nay, tỷ giá yên tăng nhẹ so với USD, dao động quanh ngưỡng 155,8 yên đổi 1 USD.
-An Huy
