Tại Diễn đàn Kinh tế mùa Thu năm 2025 tại TP.Hồ Chí Minh với chủ đề “Chuyển đổi xanh trong kỷ nguyên số”, các nhà lãnh đạo và chuyên gia kinh tế hàng đầu đã thảo luận về những xu hướng công nghệ và chuyển đổi xanh đang định hình nền kinh tế.
“Thành phố Hồ Chí Minh đang hướng đến siêu đô thị quốc tế trong kỷ nguyên số. Để thực hiện được mục tiêu chiến lược này, Thành phố đề ra sáu trọng tâm.
Thứ nhất, theo tinh thần của Nghị quyết 98 sửa đổi về tạo đòn bẩy thể chế mới, khơi thông nguồn lực và nâng cao năng lực cạnh tranh cho siêu đô thị TP. Hồ Chí Minh, Thành phố sẽ chủ động trình Quốc hội các chương trình, đề án phát triển khu công nghiệp - khu công nghệ cao thế hệ mới gắn với chuỗi giá trị toàn cầu, cũng như các chính sách khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động đầu tư, kinh doanh sản xuất công nghệ cao.
Thứ hai, thành phố sẽ tích cực thúc đẩy kết nối, hình thành các trung tâm logistics hiện đại theo định hướng “3 vùng - 1 đặc khu - 3 hành lang - 5 trụ cột” đề ra trong Đại hội đại biểu Đảng bộ Thành phố lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030; qua đó mở ra không gian phát triển mới, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp giảm chi phí logistics, nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu.
Thứ ba, TP. Hồ Chí Minh đang khẩn trương hoàn thiện các điều kiện tốt nhất để sẵn sàng vận hành Trung tâm tài chính quốc tế theo định hướng của Nghị quyết 222/2025/QH15 về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam, phấn đấu cao nhất đưa IFC đi vào hoạt động trong tháng 12/2025; cam kết tạo môi trường thuận lợi, minh bạch, hấp dẫn để thu hút các nhà đầu tư.
Thứ tư, TP. Hồ Chí Minh sẽ đẩy mạnh khai thác các giá trị văn hóa, lịch sử và sáng tạo nghệ thuật, qua đó phát triển những sản phẩm du lịch - văn hóa đặc trưng, ứng dụng công nghệ cao và kết nối với chuỗi sự kiện quốc tế.
Thứ năm, phát triển khoa học, công nghệ được xác định là đột phá hàng đầu, động lực phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là mục tiêu tăng trưởng hai con số. Thành phố cam kết triển khai mô hình “ba nhà” (Nhà nước - nhà trường - doanh nghiệp), với Nhà nước tạo cơ chế và đầu tư hạ tầng, nhà trường đảm nhiệm đào tạo và nghiên cứu ứng dụng, doanh nghiệp tiếp nhận, chuyển giao và thương mại hóa công nghệ. Đồng thời, tập trung đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu phát triển của các ngành công nghệ cao và kinh tế số.
Thứ sáu, TP. Hồ Chí Minh cũng cam kết tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính, cắt giảm thủ tục không cần thiết, nâng cao chất lượng phục vụ của chính quyền đối với nhà đầu tư, doanh nghiệp. Cam kết tiếp tục tăng cường liên kết giữa khu vực tư nhân, doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp FDI thông qua kêu gọi, thu hút đầu tư”.
“Hiện nay, ba dịch chuyển lớn đang diễn ra mạnh mẽ và trở thành những yếu tố chủ chốt, có tác động sâu sắc trong việc định hình lại cấu trúc, mô hình và hướng phát triển của nền kinh tế toàn cầu.
Thứ nhất, sự chuyển đổi mạnh mẽ trong phương thức sản xuất gắn với mục tiêu giảm phát thải.
Thứ hai, sự hình thành các hệ sinh thái kinh tế mới dựa trên khả năng điều phối và kết nối đối tác.
Thứ ba, việc ứng dụng AI vào các tình huống thực tiễn như giảm lãng phí trong y tế, nâng cao khả năng dự báo tài chính và tối ưu hóa vận hành.
Tuy vậy, AI hiện mới được triển khai sâu ở các tập đoàn lớn, trong khi phần lớn doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn đứng ngoài. Khoảng cách này đang trở thành thách thức tiếp theo của kinh tế toàn cầu. Giải pháp không nằm ở công nghệ riêng lẻ, mà ở việc tận dụng sức mạnh kết nối của AI để mọi doanh nghiệp – quy mô lớn hay nhỏ - đều có cơ hội tham gia vào quá trình chuyển đổi số và chuyển đổi xanh trên toàn thế giới.
Hơn một thập niên qua, Việt Nam mở cửa mạnh mẽ với thế giới và đã vươn lên nhóm quốc gia phát triển nhanh nhất. Hiện nay, đất nước đang đứng trước “cửa ngõ của một hành trình chuyển đổi mới”, khi cuộc Cách mạng công nghiệp hiện nay diễn ra với tốc độ vượt xa mọi giai đoạn trước. Thách thức không còn dừng lại ở việc chạy theo một mô hình phát triển cụ thể, mà là khả năng nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh công nghệ thay đổi liên tục.
Do đó, AI không còn là câu chuyện của tương lai. Theo khảo sát, 86% doanh nghiệp tin rằng AI sẽ tự động tái định hình cách họ vận hành. Công nghệ này không chỉ mở ra cơ hội mới mà còn thay đổi mô hình hợp tác, cách tổ chức sản xuất.
Cùng với tự động hóa, AI được dự báo sẽ tạo thêm khoảng 22% việc làm mới vào năm 2030. Vì vậy, vấn đề trọng tâm không phải là “mất việc”, mà là khả năng thích ứng và tái trang bị kỹ năng của lực lượng lao động”.
“Hai thành phần cốt lõi của mô hình thành phố thông minh là sự tham gia và trí tuệ, làm nền tảng cho bốn yếu tố then chốt quyết định thành công trong mối quan hệ giữa chính quyền và cộng đồng doanh nghiệp.
Một là, tính toàn diện, thể hiện qua việc lãnh đạo TP. Hồ Chí Minh chủ động mở các kênh đối thoại và tham vấn doanh nghiệp. Việt Nam có truyền thống mạnh về tham vấn khu vực tư nhân, điều này được cụ thể hóa trong Nghị quyết 68-NQ/TW, yêu cầu doanh nghiệp trở thành lực lượng dẫn dắt trong các dự án hợp tác công – tư (PPP) và đổi mới sáng tạo, từ đó đóng góp vào quá trình phát triển bền vững của thành phố và quốc gia.
Hai là, tham vọng, phản ánh tầm nhìn dài hạn của Việt Nam trong việc trở thành quốc gia phát triển vào năm 2045. Để hiện thực hóa mục tiêu này, cần sự tham gia mạnh mẽ của khu vực tư nhân, kết hợp với chiến lược “moonshot” (dự án đột phá) tương tự như cách Singapore hay Hoa Kỳ đã triển khai, khai thác sức mạnh tổng hợp giữa công và tư, giữa sáng tạo và đầu tư, tạo ra bước nhảy vọt về năng lực cạnh tranh và đổi mới.
Ba là, trí tuệ trong hành động, tập trung vào đổi mới và đầu tư thông minh. AI không chỉ là công nghệ mà còn là công cụ để “tăng tốc đổi mới” và “tăng tốc đầu tư”. Việt Nam đã có những bước đi quan trọng trong lĩnh vực này, từ việc xây dựng Trung tâm Dữ liệu Quốc gia, thu hút sự tham gia của doanh nghiệp công nghệ, startup và các trường đại học, đến việc áp dụng AI và các giải pháp số vào quản lý đô thị và phát triển kinh tế – xã hội.
Bốn là, tính bền vững là điều kiện quyết định cho mọi dự án đô thị thông minh. Các sáng kiến này đòi hỏi lộ trình dài hạn, không thể chỉ đánh giá theo chu kỳ ngân sách hàng năm. Doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược theo thập kỷ, đồng hành lâu dài cùng chính quyền, vừa đảm bảo hiệu quả kinh tế, vừa góp phần xây dựng thành phố phát triển thông minh, xanh, bền vững và hướng tới tương lai”.
“Việt Nam đang thực hiện hành trình chuyển đổi xanh trong bối cảnh toàn cầu đầy thách thức. Nhằm vượt qua bẫy thu nhập trung bình và ứng phó với biến đổi khí hậu, Việt Nam đặt ra hai mục tiêu chiến lược: trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045 và đạt phát thải ròng bằng không (Net Zero) vào năm 2050.
Từ các cam kết tại COP26, Việt Nam đã chuyển mục tiêu thành khung pháp lý cụ thể và ban hành các quyết sách về giảm phát thải khí nhà kính cũng như quản lý thị trường carbon. Chuyển đổi xanh được thực hiện đồng bộ trên sáu lĩnh vực trọng tâm: năng lượng; nông nghiệp; giao thông và logistics; công nghiệp; xây dựng và phát triển đô thị; tiêu dùng bền vững.
TP. Hồ Chí Minh được chọn làm nghiên cứu điển hình cho sự tích hợp giữa chuyển đổi xanh và chuyển đổi số, hay còn gọi là “Chuyển đổi kép” (twin transition). Thành phố đặt mục tiêu đến năm 2050 trở thành một siêu đô thị, đồng thời là trung tâm quốc tế hàng đầu khu vực về kinh tế xanh và phát thải thấp. Chiến lược này hướng tới việc tận dụng công nghệ số để giải quyết các vấn đề môi trường, đồng thời thúc đẩy phát triển kinh tế xanh một cách bền vững.
Chiến lược “Chuyển đổi kép” của Thành phố được xây dựng trên ba trụ cột chính: (i) hệ sinh thái dữ liệu kép, nhằm kết nối dữ liệu môi trường, năng lượng và đô thị để ra quyết định chính xác, kịp thời; (ii) hệ thống quản trị xanh hai cấp, tập trung nâng cao năng lực quản trị từ cấp thành phố đến các quận, huyện; (iii) xây dựng công dân số xanh, khuyến khích người dân tham gia các sáng kiến xanh và ứng dụng công nghệ số trong đời sống hàng ngày.
TP. Hồ Chí Minh cam kết đóng vai trò là đối tác đáng tin cậy, hợp tác cùng các doanh nghiệp, tổ chức quốc tế và cộng đồng để kiến tạo một tương lai xanh hơn, thông minh hơn và thịnh vượng hơn cho cả thành phố và khu vực”.
“Thông điệp “AI Generation Now - Hành động từ hôm nay” nếu có khung chính sách phù hợp, hạ tầng mở và sự đồng hành của các đối tác tiên phong như CMC, thế hệ trẻ Việt Nam hoàn toàn có thể không chỉ theo kịp, mà còn góp phần viết nên “luật chơi mới” của kỷ nguyên AI.
Từ góc nhìn doanh nghiệp công nghệ, CMC đề xuất bốn nhóm chính sách và mô hình hợp tác để mở rộng nguồn nhân lực AI ở tầm quốc gia
Thứ nhất, xây dựng Khung năng lực kỹ năng AI quốc gia. Khung này cần mô tả rõ các nhóm năng lực mà học sinh, sinh viên, kỹ sư, công chức và chuyên gia phải đạt được ở từng bậc trình độ. Khi có chuẩn chung, trường đại học, cơ sở đào tạo và doanh nghiệp có thể thiết kế chương trình “ăn khớp” với nhau, giúp việc đào tạo và bồi dưỡng kỹ năng AI được triển khai nhanh, đồng bộ trên toàn quốc.
Thứ hai, đổi mới mô hình hợp tác đại học - doanh nghiệp. Trường đại học thường cập nhật lý thuyết nhanh, trong khi doanh nghiệp có dữ liệu thật, hạ tầng thật và bài toán thực tế. Mô hình hiệu quả là “đồng giảng dạy”: đại học lo nền tảng, doanh nghiệp hỗ trợ phòng lab AI, bộ dữ liệu, dự án thực tế và lộ trình nghề nghiệp vào lớp học. CMC đang triển khai cách làm này với Trường đại học CMC và một số đối tác, nhưng cần mở rộng trên bình diện quốc gia.
Thứ ba, đầu tư hạ tầng AI mở cho đào tạo và thử nghiệm. Kỹ năng AI không thể phát triển nếu người trẻ không được chạm vào GPU, dữ liệu, sandbox và các nền tảng AI công khai để xây agent, mô hình và ứng dụng. Những nền tảng như C-OpenAI và chiến lược AI-X của CMC được xây dựng với mục tiêu cung cấp công cụ, API mô hình và dịch vụ AI-as-a-Service cho hàng triệu người dùng Việt Nam, đặc biệt là sinh viên, startup và doanh nghiệp nhỏ.
Thứ tư, tăng cường hợp tác toàn cầu về đào tạo và nghiên cứu AI. Đẩy mạnh hợp tác với các tập đoàn công nghệ và phòng thí nghiệm nghiên cứu để cùng đào tạo kỹ sư mô hình ngôn ngữ lớn (LLM), chuyên gia an toàn AI và đội ngũ xây dựng khung quản trị AI. Đội ngũ người Việt phải đủ năng lực làm chủ hệ thống và luật chơi.
Bốn trụ cột này không chỉ giúp Việt Nam có thêm kỹ sư, mà quan trọng hơn là hình thành thế hệ nhân tài có thể thiết kế và dẫn dắt các giải pháp AI cho cả khu vực. Ngoài ra, Việt Nam chủ động tham gia các khuôn khổ toàn cầu như Global Digital Compact, khuyến nghị của UNESCO về đạo đức AI… Cụ thể xây dựng niềm tin quốc tế, AI an toàn, minh bạch và lấy con người làm trung tâm; tạo nền tảng hợp tác xuyên biên giới; định hình bản sắc chiến lược của Việt Nam trong kỷ nguyên AI”.
“Singapore định nghĩa “Home” với hai tầng ý nghĩa: “Hope” là hy vọng, và “Memory” là ký ức của mỗi người về thành phố mình sống.
TP. Hồ Chí Minh hôm nay cũng đang tạo dựng những giá trị như vậy với cộng đồng, để người dân coi thành phố không chỉ là “ngôi nhà của hiện tại” mà còn là nơi gửi gắm kỳ vọng tương lai.
Một chính quyền thông minh phải bắt đầu từ “đầu nguồn”, tức triết lý thiết kế và tư duy nền tảng, chứ không chỉ dừng ở các ứng dụng công nghệ. Thang đo đầu tiên của một chính quyền thông minh là mức độ thấu hiểu và đáp ứng nhu cầu của người dân.
Đây là hệ “5 chữ T”: tin tưởng, trách nhiệm, thông tuệ, tổng lực và tự hào. Khi người dân tin vào chính quyền, chính quyền hành xử có trách nhiệm, cộng đồng được trang bị kiến thức, bộ máy vận hành đồng bộ và người dân tự hào về thành phố của mình, nền tảng của một chính quyền thông minh sẽ hình thành.
Để vận hành một chính quyền thông minh, “trung nguồn” phải rõ ràng, bao gồm hệ thống dữ liệu thống nhất, cơ quan điều phối trung tâm đóng vai trò “nhạc trưởng”, khung pháp lý minh bạch và cơ chế thực thi dựa trên vấn đề thực tế thay vì khuôn mẫu theo phòng ban. Khi xảy ra ngập lụt, ùn tắc hay ách tắc thủ tục, các đơn vị phải cùng xử lý, không thể chia rời trách nhiệm.
Ở “hạ nguồn”, nơi người dân trực tiếp thụ hưởng, dịch vụ công phải trực tuyến hoàn toàn, có nền tảng dùng chung, có người phụ trách theo dõi từng hồ sơ và phản hồi nhanh, minh bạch. Các đề xuất của doanh nghiệp cần được phân tích trên chuẩn mực quốc tế trước khi chuyển cho cơ quan liên quan, để bảo đảm ba tầng “thượng nguồn - trung nguồn - hạ nguồn” vận hành đồng bộ.
Bài học lớn nhất từ Singapore là không thể xây dựng chính quyền thông minh từ “hạ nguồn” - như triển khai camera, IoT hay các giải pháp công nghệ mà bỏ qua nền tảng “thượng nguồn”. Nếu tư duy, thể chế và thiết kế mô hình không đúng ngay từ đầu, mọi đầu tư phía sau đều khó phát huy hiệu quả.
Một chính quyền thông minh, phải xoay quanh câu hỏi cốt lõi: Làm gì để phục vụ người dân tốt nhất? Tiêu chí đánh giá cán bộ ở Singapore rất đơn giản: Có đặt lợi ích của người dân làm trọng tâm, có tư duy giải pháp và có tinh thần hành động hiệu quả. Thiếu một trong ba yếu tố, công chức khó đáp ứng yêu cầu phục vụ.
Mô hình đô thị thông minh đòi hỏi sự phối hợp tổng lực. Nếu mỗi sở, ngành hay địa phương vận hành rời rạc, không thể tạo ra bước đột phá. Sức mạnh của một đô thị lớn nằm ở khả năng huy động nguồn lực, kết nối các bên và tạo giá trị gia tăng. Với vai trò đầu tàu, TP.Hồ Chí Minh cần trở thành trung tâm tiếp nhận, xử lý và lan tỏa các giải pháp phát triển mới cho cả vùng Đông Nam Bộ và cả nước.
Thể chế đúng sẽ trở thành lợi thế cạnh tranh lớn nhất của Việt Nam trong thập niên tới. Những gì Singapore, Dubai hay Trung Quốc làm được, TP.Hồ Chí Minh hoàn toàn có thể đạt được nếu quyết tâm và đồng lòng hướng tới mục tiêu chung”.
Nội dung đầy đủ của bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 48-2025 phát hành ngày 1/12/2025. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây:
Link: https://premium.vneconomy.vn/dat-mua/an-pham/tap-chi-kinh-te-viet-nam-so-482025.html
-
