Để đưa nền kinh tế bước vào kỷ nguyên vươn mình với mục tiêu tăng trưởng 10%/năm trong giai đoạn 2026-2030, Việt Nam không thể chỉ dựa vào các động lực truyền thống…
Phát biểu Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2025, triển vọng 2026 với chủ đề “Kinh tế Việt Nam phát triển nhanh, bền vững, chuyển đổi xanh trong kỷ nguyên số” vào chiều ngày 16/12, ông Nguyễn Đức Hiển, Phó Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương, cho biết để đạt tốc độ tăng trưởng GDP 10%/năm giai đoạn 2026-2030, nền kinh tế cần một lượng vốn đầu tư phát triển khổng lồ.
Tuy nhiên, cơ cấu cung ứng vốn hiện nay đang bộc lộ rủi ro lớn khi tín dụng ngân hàng vẫn chiếm tới 48-50% tổng vốn đầu tư, đưa tỷ lệ dư nợ tín dụng/GDP có nguy cơ vọt lên mức 160-200% nếu không có sự điều chỉnh.
Để giải quyết bài toán này, theo ông Hiển, giải pháp chiến lược là phải thay đổi tư duy huy động nguồn lực tài chính. Trọng tâm không còn nằm ở “room” tín dụng ngân hàng, mà là cuộc dịch chuyển sang thị trường vốn dài hạn.
Chẳng hạn, đặt mục tiêu nâng hạng tín nhiệm quốc gia lên mức “Investment Grade” để thu hút dòng vốn rẻ và chất lượng. Đồng thời, thúc đẩy mạnh mẽ việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp và cổ phiếu (IPO), đặc biệt là cho các doanh nghiệp công nghệ số và dịch vụ, nhằm cân bằng với kênh tín dụng ngân hàng. Ngoài ra, thay đổi tư duy về vai trò của các quỹ đầu tư và dần cởi trói các quy định để hình thành các quỹ hưu trí tự nguyện, quỹ hạ tầng, và đặc biệt là các quỹ đầu tư mạo hiểm cho đổi mới sáng tạo.
Song quan trọng hơn, theo đại diện Ban Chính sách, chiến lược Trung ương, hiệu quả sử dụng vốn mới là yếu tố quyết định. Để đạt mức tăng trưởng 10% với nguồn lực vốn đầu tư khoảng 40% GDP, hệ số ICOR giảm xuống 4,7, tốc độ tăng lao động khoảng 8,7% thì năng suất nhân tố tổng hợp (TFP) buộc phải đóng góp trên 57% vào tăng trưởng chung, cao hơn đáng kể so với giai đoạn trước.
Đây là áp lực rất lớn với nền kinh tế, đồng nghĩa với việc khoa học công nghệ cần được đẩy mạnh và phát huy hiệu quả. Vì vậy, cần gỡ vướng cơ chế tài chính cho khoa học công nghệ, chấp nhận rủi ro và thí điểm mô hình hợp tác công - tư (PPP) trong nghiên cứu và phát triển (RD).
Đặc biệt, để kích hoạt không gian mới, ông Nguyễn Đức Hiển cho rằng Việt Nam cần “cởi trói” thể chế để giải phóng nguồn lực. Các giải pháp bao gồm: Triển khai quyết liệt việc kết nối liên thông dữ liệu về đất đai, thuế và thủ tục đầu tư nhằm cắt giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp; Tập trung tháo gỡ pháp lý cho các dự án chậm triển khai, đưa nguồn lực đất đai và vốn đang bị đóng băng trở lại nền kinh tế…
Đặc biệt, giai đoạn tới sẽ chứng kiến sự chuyển dịch sang các mô hình kinh tế mới. Không chỉ dừng lại ở kinh tế số hay kinh tế xanh, Việt Nam cần mạnh dạn xây dựng cơ chế cho kinh tế không gian vũ trụ, kinh tế thấp tầng và khai thác không gian ngầm.
Về thương mại, thay vì chỉ chờ đợi các đơn hàng gia công, chiến lược xuất khẩu mới đòi hỏi doanh nghiệp Việt Nam thực hiện “Go Global”, đẩy mạnh ra thị trường quốc tế, kết nối sâu với các tập đoàn đa quốc gia và tham gia vào các khâu có giá trị cao như thiết kế, RD.
-Ngân Hà
