Bộ Tài chính đang lấy ý kiến đối với dự thảo Thông tư hướng dẫn chế độ kế toán cho hộ và cá nhân kinh doanh, dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/1/2026. Thông tư mới sẽ thay thế Thông tư số 88/2021/TT-BTC, đồng bộ với các quy định thuế sửa đổi, hướng tới hệ thống kế toán thống nhất, minh bạch và phù hợp thực tiễn quản lý hộ kinh doanh...
Theo Cục Quản lý giám sát kế toán, kiểm toán (Bộ Tài chính), trong bối cảnh Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 68-NQ/TW, Nghị quyết số 138/NQ-CP, Cục Quản lý, giám sát chính sách thuế, phí và lệ phí và Cục thuế đang triển khai sửa đổi quy định liên quan đến thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh.
Theo đó, dự thảo Thông tư hiện được xây dựng trên cơ sở bám sát các dự thảo Luật Quản lý thuế, Luật Thuế thu nhập cá nhân và Nghị định quy định về quản lý thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh mà Bộ Tài chính đang chủ trì soạn thảo.
Theo Điều 4 dự thảo Thông tư này, hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh có doanh thu hằng năm từ 200 triệu đồng trở xuống không thuộc diện chịu thuế giá trị gia tăng cũng như không phải nộp thuế thu nhập cá nhân. Nhóm này chỉ cần sử dụng sổ chi tiết doanh thu bán hàng hóa, dịch vụ (mẫu số S1a-HKD) để ghi chép doanh thu.
Đối với hộ và cá nhân kinh doanh có doanh thu hằng năm trên 200 triệu đồng đến 3 tỷ đồng, dự thảo quy định hai tình huống kế toán tương ứng với phương pháp tính thuế:
Theo quy định tại Điều 5 dự thảo Thông tư, trường hợp nộp thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân theo tỷ lệ phần trăm trên doanh thu sẽ sử dụng chứng từ kế toán là Hóa đơn bán hàng và sổ chi tiết doanh thu bán hàng hóa, dịch vụ (mẫu số S2a-HKD).
Theo Bộ Tài chính, sổ này được mở để ghi doanh thu bán hàng hóa, dịch vụ theo từng nhóm danh mục ngành nghề kinh doanh có cùng mức thuế suất thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân.
Tuy nhiên, nếu nộp thuế giá trị gia tăng theo phương pháp khấu trừ và thuế thu nhập cá nhân theo tỷ lệ phần trăm trên doanh thu thì sử dụng hoá đơn giá trị trị gia tăng và hóa đơn bán hàng.
Đồng thời, hộ và cá nhân kinh doanh cần có thêm sổ theo dõi nghĩa vụ thuế giá trị gia tăng với ngân sách nhà nước (mẫu số S2b-HKD) cùng sổ chi tiết doanh thu (mẫu số S2a-HKD) để làm căn cứ tính thuế, Điều 6 dự thảo nêu rõ.
Hộ và cá nhân kinh doanh có doanh thu hằng năm trên 200 triệu đồng đến 3 tỷ đồng:
(i) Sử dụng chứng từ kế toán là hóa đơn bán hàng và sổ chi tiết doanh thu bán hàng hóa, dịch vụ (mẫu số S2a-HKD) nếu nộp thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân theo tỷ lệ phần trăm trên doanh thu.
(ii) Sử dụng hoá đơn giá trị trị gia tăng, hóa đơn bán hàng, sổ theo dõi nghĩa vụ thuế giá trị gia tăng (mẫu số S2b-HKD) và sổ chi tiết doanh thu (mẫu số S2a-HKD) nếu nộp thuế giá trị gia tăng theo phương pháp khấu trừ và thuế thu nhập cá nhân theo tỷ lệ phần trăm trên doanh thu.
(Dự thảo Thông tư hướng dẫn chế độ kế toán cho hộ và cá nhân kinh doanh)
Tương tự, với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu trên 3 tỷ đồng, dự thảo cũng hướng dẫn hai tình huống kế toán:
Cụ thể, Điều 7 dự thảo Thông tư này quy định, nếu nộp thuế giá trị gia tăng theo tỷ lệ phần trăm trên doanh thu và thuế thu nhập cá nhân trên thu nhập tính thuế, người kinh doanh phải sử dụng hóa đơn giá trị gia tăng, hóa đơn bán hàng, bảng kê mua hàng hóa, dịch vụ (đối với trường hợp bán hàng không có hóa đơn giá trị giá tăng hoặc hóa đơn bán hàng).
Đồng thời, sử dụng Sổ chi tiết doanh thu, chi phí theo (S3a-HKD) để xác định nghĩa vụ thuế thu nhập cá nhân và sử dụng sổ chi tiết doanh thu (S2a-HKD) để làm căn cứ xác định thuế giá trị gia tăng.
Trong khi đó, theo quy định tại Điều 8 dự thảo này, trường hợp nộp thuế giá trị gia tăng theo phương pháp khấu trừ và thuế thu nhập cá nhân trên thu nhập tính thuế, ngoài các chứng từ trên, hộ kinh doanh cần sử dụng sổ theo dõi nghĩa vụ thuế giá trị gia tăng (mẫu số S3b-HKD), sổ chi tiết vật liệu, dụng cụ, sản phẩm, hàng hóa (mẫu số S3b-HKD) để theo dõi tình hình nhập, xuất, tồn kho và sổ chi tiết tiền (mẫu số S3c-HKD) để theo dõi thu chi bằng tiền mặt hoặc tiền gửi ngân hàng.
Ngoài ra, dự thảo cũng bổ sung hướng dẫn riêng đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có hoạt động cho thuê tài sản hoặc kinh doanh thương mại điện tử nộp thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân theo tỷ lệ phần trăm trên doanh thu. Theo đó, nhóm này sẽ sử dụng sổ kế toán (mẫu số S2a-HKD) để xác định nghĩa vụ thuế với ngân sách nhà nước.
Đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh thuộc diện chịu các loại thuế đặc thù khác như thuế xuất khẩu, nhập khẩu, tiêu thụ đặc biệt, tài nguyên, bảo vệ môi trường hoặc sử dụng đất, dự thảo yêu cầu sử dụng thêm sổ theo dõi nghĩa vụ thuế đặc thù (mẫu số S5a-HKD) để ghi chép, theo dõi đầy đủ nghĩa vụ thuế phát sinh.
Tuy nhiên, Bộ Tài chính cho biết, khi các chính sách thuế mới đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được cấp có thẩm quyền ban hành thì nội dung của dự thảo Thông tư sẽ được cập nhật để bảo đảm thống nhất với quy định pháp luật thuế.
-Hoàng Sơn
