Chuyển đổi mô hình kinh tế tuần hoàn gắn đổi mới công nghệ sạch là xu hướng tất yếu trên toàn cầu, hướng tới tăng trưởng bền vững, giảm phát thải và sử dụng hiệu quả tài nguyên. Việc thúc đẩy ứng dụng các công nghệ sạch là một trong những nền tảng cốt lõi của kinh tế tuần hoàn, là chìa khóa nâng cao cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường…
Chiều 17/12, dự án “Thúc đẩy kinh tế tuần hoàn carbon thấp thông qua đổi mới công nghệ sạch hướng tới phát triển bền vững ở Việt Nam” với sự hỗ trợ của Quỹ Môi trường Toàn cầu (GEF) thông qua Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên hợp quốc (UNIDO) chính thức được khởi động.
Chương trình được thực hiện bởi Bộ Nông nghiệp và Môi trường thông qua Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường triển khai trong 48 tháng, giai đoạn 2025-2028, trên phạm vi toàn quốc; trong đó một số hoạt động chính dự kiến thực hiện tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng.
THU HẸP KHOẢNG CÁCH GIỮA ĐỊNH HƯỚNG VÀ TRIỂN KHAI ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ SẠCH TRONG DOANH NGHIỆP
Phát biểu tại sự kiện, TS. Nguyễn Đình Thọ, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cho biết Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển đổi quan trọng, khi yêu cầu phát triển kinh tế gắn với bảo vệ môi trường, giảm phát thải và sử dụng hiệu quả tài nguyên ngày càng trở nên cấp thiết.
Cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 được Việt Nam đưa ra tại COP26 năm 2021 đang đặt ra những yêu cầu rất cụ thể đối với đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ sạch, chuyển đổi mô hình sản xuất sang kinh tế tuần hoàn và nâng cao năng lực của doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo.
Trong những năm qua, Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách quan trọng nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển dịch năng lượng và phát triển kinh tế tuần hoàn.
Tuy nhiên, từ thực tiễn nghiên cứu và tham vấn chính sách, ông Thọ cho biết vẫn còn khoảng cách khá lớn giữa định hướng và việc triển khai, ứng dụng các giải pháp công nghệ sạch trên thực tế. Nhiều doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp khởi nghiệp, doanh nghiệp nhỏ và vừa, vẫn gặp khó khăn trong tiếp cận công nghệ, nguồn lực, chuyên gia và các mô hình hỗ trợ phù hợp.
Bà Hoàng Hồng Hạnh, đại diện Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường chỉ rõ, một trong những rào cản hiện nay đó là vấn đề tài chính. “Chuyển đổi sang kinh tế tuần hoàn, đầu tư phát triển công nghệ sạch cần vốn lớn, trong khi các doanh nghiệp nhỏ và vừa, đặc biệt doanh nghiệp siêu nhỏ, khó khăn tiếp cận vốn”, bà Hạnh nói.
Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới năm 2022, để xây dựng khả năng chống chịu và giảm phát thải khí nhà kính cho Việt Nam giai đoạn đến năm 2040 cần nhu cầu vốn rất lớn, khoảng 368 tỷ USD.
Trong khi đó, thống kê năm 2025, dư nợ tín dụng xanh còn hạn chế chiếm 4,3% tổng dư nợ, quy mô còn nhỏ so với nhu cầu doanh nghiệp.
Một rào cản khác được chỉ ra đó là vấn đề năng lực và kiến thức còn hạn chế. Cụ thể các doanh nghiệp còn thiếu kinh nghiệm và kỹ năng phát triển dự án, mô hình kinh doanh, đối tác và chuỗi cung ứng công nghệ sạch. Bên cạnh đó là hạn chế về năng lực kỹ thuật làm giảm hiệu quả phát triển và ứng dụng công nghệ sạch;...
Xuất phát từ bối cảnh đó, dự án “Thúc đẩy kinh tế tuần hoàn carbon thấp thông qua đổi mới công nghệ sạch hướng tới phát triển bền vững ở Việt Nam” được kỳ vọng sẽ góp phần thu hẹp khoảng cách này.
“Dự án không chỉ tập trung vào hỗ trợ doanh nghiệp phát triển, thương mại hóa các giải pháp công nghệ sạch mà còn hướng tới hoàn thiện khung chính sách, tăng cường kết nối hệ sinh thái và thúc đẩy chia sẻ tri thức, kinh nghiệm giữa các cơ quan quản lý, chuyên gia, viện nghiên cứu và cộng đồng doanh nghiệp”, TS Nguyễn Đình Thọ nhấn mạnh.
Chia sẻ điều này, bà Lê Thị Thanh Thảo, đại diện Văn phòng Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên hợp quốc (UNIDO) tại Việt Nam, khẳng định hỗ trợ các quốc gia thành viên phát triển công nghiệp bao trùm và bền vững là định hướng xuyên suốt trong sứ mệnh của UNIDO.
Theo cách tiếp cận này, công nghiệp không chỉ tạo ra tăng trưởng mà còn tạo việc làm, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong nước, giảm phát thải, sử dụng hiệu quả tài nguyên và năng lượng, bảo đảm không ai bị bỏ lại phía sau.
TẬP TRUNG ƯU TIÊN LĨNH VỰC NĂNG LƯỢNG, CHẤT THẢI, VẬT LIỆU VÀ NÔNG NGHIỆP
Dự án này là một phần của chương trình toàn cầu của UNIDO về đổi mới công nghệ sạch, nhằm hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp và doanh nghiệp nhỏ và vừa có các giải pháp sáng tạo nhằm giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu thông qua cung cấp các dịch vụ tăng tốc kinh doanh, xúc tiến đầu tư cũng như xây dựng năng lực quốc gia và hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.
Bà Thảo cho biết "các lĩnh vực ưu tiên của dự án gồm năng lượng, chất thải, vật liệu và nông nghiệp. Dự án cũng ưu tiên hỗ trợ phụ nữ, thanh niên và những nhóm dễ bị bỏ lại phía sau".
Thông tin thêm, bà Hạnh chỉ rõ mục tiêu tổng quát của dự án nhằm thúc đẩy phát triển các giải pháp đổi mới công nghệ sạch phục vụ kinh tế tuần hoàn và carbon thấp, theo hướng phát triển bền vững và bao trùm, đồng thời tích hợp các nội dung về năng lượng tái tạo, hiệu quả năng lượng và quản lý chất thải.
Trên cơ sở đó, dự án tập trung vào ba nhóm mục tiêu cụ thể. Thứ nhất, tăng cường khung chính sách và sự kết nối trong hệ sinh thái đổi mới công nghệ sạch ở cấp quốc gia.
Thứ hai, hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp và doanh nghiệp nhỏ và vừa thông qua thúc đẩy thương mại hóa các giải pháp đổi mới công nghệ sạch.
Thứ ba, tăng cường quản lý, chia sẻ tri thức và kinh nghiệm trong hệ sinh thái đổi mới công nghệ sạch.
Cũng theo bà Hạnh, dự án được cấu trúc thành các hợp phần gắn với các mục tiêu này. Hợp phần 1 tập trung vào tăng cường chính sách và kết nối hệ sinh thái đổi mới công nghệ sạch quốc gia. Trong đó sẽ tập trung khuyến nghị chính sách, tăng cường kết nối giữa các chủ thể trong hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia; đồng thời lồng ghép thúc đẩy bình đẳng giới, nâng cao vai trò và vị thế của phụ nữ trong hệ sinh thái đổi mới công nghệ sạch tại Việt Nam.
Hợp phần 2 tập trung hỗ trợ doanh nghiệp thông qua thúc đẩy thương mại hóa các giải pháp công nghệ sạch, hướng tới nhóm doanh nghiệp nhỏ và vừa và doanh nghiệp khởi nghiệp; tăng tốc các giải pháp đổi mới công nghệ sạch; hỗ trợ phát triển và triển khai thí điểm các giải pháp đổi mới công nghệ sạch.
Hợp phần 3 tập trung vào quản lý tri thức và tăng cường kết nối, gồm các hoạt động chia sẻ, lan tỏa bài học kinh nghiệm; kết nối các bên liên quan; theo dõi, giám sát và đánh giá dự án, bảo đảm các kết quả chương trình tăng tốc tại Việt Nam phù hợp với các chương trình tương tự đang triển khai trong mạng lưới toàn cầu của UNIDO.
-Tùng Dương
