Sau hơn 10 tháng, cả nước mới giải ngân được hơn 464.000 tỷ đồng, đạt 51,7% kế hoạch. Như vậy, hơn 400.000 tỷ đồng vốn đầu tư công vẫn đang “chờ” được khơi thông, trong khi 29 bộ, ngành và 16 địa phương có tỷ lệ giải ngân thấp hơn bình quân cả nước.
Theo báo cáo của Bộ Tài chính, tính đến hết ngày 23/10/2025, số vốn đầu tư công đã được giải ngân thực tế đạt 464.828 tỷ đồng, tương đương 51,7% kế hoạch. Tuy vậy, tiến độ giải ngân vẫn còn chậm so với yêu cầu khi vẫn còn 29 bộ, cơ quan trung ương và 16 địa phương có tỷ lệ giải ngân thấp hơn mức bình quân chung của cả nước.
Đến thời điểm hiện tại, Bộ Tài chính cho biết tổng số vốn đã được phân bổ chi tiết là 871.041,6 tỷ đồng, tương đương 96,9% kế hoạch mà Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt. Trong khi đó, số vốn còn lại chưa phân bổ chi tiết là 28.138,6 tỷ đồng, chiếm khoảng 3,1% kế hoạch và phần lớn đến từ vốn ngân sách trung ương với 28.045,8 tỷ đồng.
Tổng kế hoạch đầu tư công sử dụng vốn ngân sách nhà nước năm 2025 đã được Thủ tướng Chính phủ giao là 899.180,2 tỷ đồng, trong đó vốn ngân sách trung ương chiếm 423.452,9 tỷ đồng và vốn ngân sách địa phương là 475.727,3 tỷ đồng.
Nếu tính thêm phần vốn cân đối của ngân sách địa phương được các địa phương giao tăng thêm 161.451,2 tỷ đồng thì tổng kế hoạch đầu tư công năm 2025 lên tới 1.060.631,4 tỷ đồng.
Theo đó, Bộ Tài chính nêu rõ nguyên nhân dẫn đến sự chậm trễ xuất phát từ cả hai yếu tố chủ quan và khách quan tại các bộ, ban, ngành. Đặc biệt, công tác giải phóng mặt bằng vẫn tiếp tục được xem là “nút thắt” lớn nhất.
Cụ thể, nhiều địa phương đã nỗ lực đẩy nhanh tiến độ tái định cư, sớm bàn giao mặt bằng cho dự án, song ở nhiều nơi, quá trình xác định giá đất bồi thường vẫn phức tạp, mất nhiều thời gian thỏa thuận với người dân, dẫn tới chậm bàn giao mặt bằng.
Song song, nhiều địa phương sau sáp nhập chưa kịp kiện toàn bộ máy, thiếu ban quản lý dự án chuyên trách hoặc cán bộ phụ trách đầu tư công. Ngoài ra, việc bàn giao hồ sơ, chuyển giao nhiệm vụ chủ đầu tư còn chậm; cùng một địa phương tồn tại nhiều bảng giá đất khác nhau sau sáp nhập, gây khó khăn trong việc xác định phương án bồi thường.
Bên cạnh đó, các quy định pháp luật liên quan đến cơ chế, chính sách triển khai đầu tư công vẫn còn bất cập. Nhiều vấn đề mới phát sinh từ thực tiễn chưa được hướng dẫn kịp thời, ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện và giải ngân vốn của các dự án.
Một nguyên nhân khác đến từ năng lực thực thi của các ban quản lý dự án, chủ đầu tư và nhà thầu. Nhiều đơn vị chưa thực sự chủ động, thiếu quyết liệt trong tổ chức thi công, chưa bố trí đủ nhân lực, thiết bị và phương tiện cần thiết. Công tác lập tiến độ, dự toán còn thiếu sát thực tế; tình trạng e ngại, sợ sai, né tránh trách nhiệm vẫn xuất hiện ở một số nơi.
Đối với các dự án ODA, nhiều trường hợp gặp khó khăn trong quá trình đàm phán, ký kết và thanh toán quốc tế. Thời gian phê duyệt hiệp định vay kéo dài từ 12 - 18 tháng do phải tuân thủ quy định của bên cho vay, trong khi một số dự án phải tạm dừng do thay đổi nguồn tài trợ.
Ngoài ra, thời tiết bất lợi trong những tháng gần đây cũng tác động đáng kể đến tiến độ thực hiện các công trình. Nhiều đợt mưa lớn, sạt lở và lũ lụt liên tiếp xảy ra, làm gián đoạn thi công tại nhiều dự án giao thông trọng điểm trên cả nước.
Để đạt mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch vốn đầu tư công năm 2025, qua đó góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế ở mức 8,3-85%, Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành và địa phương tập trung triển khai bốn nhiệm vụ trọng tâm sau:
Thứ nhất, các cơ quan cần thực hiện nghiêm túc và hiệu quả các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ tại các nghị quyết, công điện và chỉ thị về thúc đẩy giải ngân đầu tư công. Người đứng đầu bộ, ngành và địa phương phải phát huy vai trò trách nhiệm cá nhân, trực tiếp chỉ đạo, giám sát và chịu trách nhiệm về tiến độ thực hiện.
Thứ hai, các bộ, ngành và địa phương cần thường xuyên rà soát, đánh giá tình hình giải ngân từng dự án; xây dựng kế hoạch thực hiện cụ thể theo tuần; chủ động điều chuyển nội bộ vốn từ dự án chậm sang dự án có tiến độ tốt; hoàn thiện hồ sơ thanh toán ngay khi khối lượng công việc được nghiệm thu, tránh dồn khối lượng giải ngân vào cuối kỳ.
Thứ ba, các địa phương đang triển khai mô hình chính quyền hai cấp cần sớm hoàn thiện tổ chức bộ máy hành chính mới, đảm bảo bố trí đầy đủ cán bộ có năng lực chuyên môn phù hợp, đặc biệt trong công tác giải phóng mặt bằng và quản lý dự án.
Đồng thời, các bộ và cơ quan ngang bộ tiếp tục rà soát, tổng hợp các vướng mắc trong cơ chế, chính sách liên quan đến đầu tư công để kiến nghị tháo gỡ kịp thời, tạo điều kiện đẩy nhanh tiến độ giải ngân trong thời gian tới.
-Lan Nhi
