Việc kết nối nguồn lực hai chiều Việt Nam – Australia sẽ giúp Việt Nam vừa thu hút dòng vốn FDI từ Australia, vừa phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong nướctừ cộng đồng 160.000 du học sinh…
Việc Australia và Việt Nam chính thức nâng cấp quan hệ lên Đối tác Chiến lược Toàn diện không chỉ mang ý nghĩa ngoại giao, mà còn mở ra giai đoạn hợp tác sâu rộng hơn trong các lĩnh vực kinh tế, giáo dục, khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Trong bối cảnh Việt Nam đứng trước yêu cầu cấp thiết phải chuyển đổi mô hình tăng trưởng, trọng tâm hợp tác song phương không còn dừng ở câu hỏi “thu hút bao nhiêu vốn FDI”, mà chuyển sang bài toán làm thế nào để chuyển hóa dòng vốn, công nghệ và tri thức quốc tế thành năng lực nội sinh của nền kinh tế.
Tại tọa đàm Từ chính sách đến tác động kinh doanh: Góc nhìn song phương về giáo dục và chuyển đổi số, diễn ra trong khuôn khổ Diễn đàn Doanh nghiệp Cựu du học sinh Australia – Việt Nam, do Mạng lưới Doanh nghiệp Cựu du học sinh Australia (AABN) phối hợp với Tổng Lãnh sự quán Australia tại TP. Hồ Chí Minh tổ chức, đại diện các cơ quan chính phủ hai nước đã cùng thảo luận về những ưu tiên hợp tác trong giai đoạn tới.
Theo đó, hợp tác Australia – Việt Nam đang được định hướng theo chiều sâu, tập trung vào phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, gắn giáo dục với RD, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, thay vì chỉ giới hạn ở thu hút đầu tư truyền thống.
TỪ CHÍNH SÁCH ĐẾN NHU CẦU PHÁT TRIỂN MỚI CỦA VIỆT NAM
Phát biểu tại tọa đàm, Thứ trưởng Bộ Khoa học Công nghệ Bùi Thế Duy cho biết trong nhiều thập kỷ qua Việt Nam đã phát triển dựa trên tài nguyên thiên nhiên và lao động giá rẻ, vươn từ quốc gia thu nhập thấp lên thu nhập trung bình thấp. Tuy nhiên, để thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình, con đường tất yếu là khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.
Tinh thần này được thể hiện rõ trong Nghị quyết 57 về kết nối khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số với doanh nghiệp, và Nghị quyết 68, đặt khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo vào trung tâm phát triển khu vực kinh tế tư nhân. Lần đầu tiên, khu vực tư nhân được xác định không chỉ là đối tượng thụ hưởng chính sách, mà là trung tâm của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.
Chỉ trong vòng một năm, Việt Nam đã sửa đổi khoảng 100 luật, trong đó gần 50 luật được điều chỉnh, đồng thời ban hành nhiều luật mới liên quan đến khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo, trí tuệ nhân tạo và chuyển đổi số.
“Những thay đổi này được kỳ vọng sẽ tạo chuyển biến căn bản về nhận thức, loại bỏ định kiến với khu vực tư nhân, coi đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là trụ cột tăng trưởng mới,” Thứ trưởng Bùi Thế Duy nhấn mạnh.
Từ phía Australia, Phó Đại sứ Renée Deschamps cho biết Chính phủ Australia đang triển khai nhiều chương trình phù hợp với tinh thần của Nghị quyết 57 và 68, nhằm hỗ trợ Việt Nam trong quá trình chuyển đổi số và tăng trưởng dựa trên khu vực tư nhân.
Một trong những sáng kiến tiêu biểu là Chương trình Aus4Innovation, do Cơ quan Khoa học quốc gia Australia (CSIRO) dẫn dắt, tập trung thúc đẩy các lĩnh vực hợp tác then chốt giữa hai nước trong khoa học – công nghệ, bao gồm cả trí tuệ nhân tạo.
Bên cạnh đó, giáo dục và học bổng tiếp tục là trụ cột quan trọng trong quan hệ song phương được Bộ trưởng Giáo dục Australia Jason Clare đã nhấn mạnh trong chuyến thăm Việt Nam gần đây. Không chỉ khuyến khích sinh viên Việt Nam sang Australia học tập, các cơ sở giáo dục Australia như Đại học RMIT hay mô hình Swinburne – FPT còn giúp người học tiếp cận bằng cấp Australia ngay tại Việt Nam.
Theo bà Renée Deschamps, hai nước hiện đã triển khai hơn 90% các cam kết trong Kế hoạch Hành động song phương, trong đó giáo dục, khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo là những trụ cột xuyên suốt.
Ở cấp địa phương, TP. Hồ Chí Minh với vai trò là trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước, đóng góp khoảng 20% GDP và 25–27% ngân sách quốc gia, đang định hướng như “phòng thí nghiệm” cho mô hình phát triển dựa trên công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Theo ông Lê Trường Duy, Giám đốc Trung tâm Cách mạng Công nghiệp lần thứ 4 TP.HCM (C4IR), trung tâm được thành lập trên cơ sở hợp tác giữa Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) và Ủy ban nhân dân TP.HCM, với sứ mệnh nghiên cứu, tư vấn và đề xuất chính sách phục vụ định hướng phát triển dài hạn của Việt Nam.
Để hiện thực hóa mục tiêu trở thành quốc gia phát triển vào năm 2045, thành phố xác định công nghệ số – bao gồm dữ liệu lớn, IoT và AI – là động lực then chốt. Tại Diễn đàn Kinh tế mùa thu tại TP. Hồ Chí Minh vừa qua, WEF và UBND TP.HCM đã công bố Sáng kiến Sản xuất Thông minh, với hai trụ cột chiến lược:
Thứ nhất là tận dụng công nghệ mới để thúc đẩy các ngành kinh tế mới như AI, kinh tế dữ liệu và gần đây là kinh tế tầm thấp (low-altitude economy).
Thứ hai là hiện đại hóa các ngành công nghiệp hiện hữu thông qua sản xuất thông minh, nâng cao năng suất và hiệu quả.
Từ góc độ xúc tiến đầu tư, bà Emma McDonald, Cao ủy Thương mại và Đầu tư cấp cao phụ trách Việt Nam và Campuchia, nhận định doanh nghiệp Australia có nhiều cơ hội tại Việt Nam nhờ tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ và sự mở rộng của tầng lớp trung lưu. Tuy nhiên, thách thức lớn vẫn nằm ở môi trường pháp lý và thủ tục hành chính.
Trong bối cảnh đó, Austrade, cùng các bang và vùng lãnh thổ Australia, hỗ trợ doanh nghiệp nắm rõ lộ trình pháp lý và tiếp cận thị trường, với AUSCHAM là đối tác lâu năm giàu kinh nghiệm tại Việt Nam. Đặc biệt, mạng lưới cựu du học sinh Australia được xem là cầu nối quan trọng, giúp kết nối chính sách với hoạt động đầu tư thực chất.
THÚC ĐẨY HAI CHIỀU CHO FDI CHẤT LƯỢNG CAO VÀ PHÁT TRIỂN NỘI LỰC
Một điểm nhấn của diễn đàn là lễ ký Biên bản Ghi nhớ (MoU) giữa AABN và Hiệp hội Cựu sinh viên Việt Nam tại Australia (VASEA), chính thức ra mắt sáng kiến "Cầu nối đổi mới sáng tạo học thuật – doanh nghiệp Australia – Việt Nam" hướng tới thúc đẩy hợp tác giữa học thuật – doanh nghiệp – chính phủ. Đồng thời phát triển năng lực nội địa của Việt Nam thông qua cộng đồng hơn 160.000 cựu du học sinh Australia.
Chia sẻ với VnEconomy, Tiến sĩ Phùng Văn Đông, Giám đốc điều hành Viện công nghệ châu Á Việt Nam (AIT) kiêm Thành viên Hội đồng cố vấn AABN, đây là bước tiến quan trọng trong việc kết nối nguồn lực hai chiều. Một mặt là cộng đồng lãnh đạo doanh nghiệp Việt Nam từng học tập tại Australia; mặt khác là mạng lưới chuyên gia, nhà khoa học người Việt đang sinh sống và làm việc tại Australia mong muốn đóng góp cho quê hương.
Việc kết nối cộng đồng cựu du học sinh hai chiều không chỉ góp phần thúc đẩy FDI chất lượng cao từ Australia vào Việt Nam, mà còn giúp tăng cường nội lực trong nước. Đây không chỉ là giá trị kinh tế, mà còn là động lực tinh thần, sự hướng về quê hương. Giá trị tạo ra ở đâu thì cần được giữ lại ở đó – đây cũng là trăn trở chung của nhiều người làm kinh tế tại Việt Nam.
Kết luận tọa đàm, Thứ trưởng Bùi Thế Duy nhấn mạnh cộng đồng cựu du học sinh chính là minh chứng sống động cho 30 năm hợp tác giáo dục và xây dựng năng lực giữa Australia và Việt Nam. Với thị trường, nhân lực và doanh nghiệp sẵn có, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số sẽ là cầu nối để hai nước cùng hợp tác, khởi nghiệp và phát triển bền vững trong giai đoạn tới.
-Như Quỳnh
