Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị tất cả cặp đôi nên khám sức khỏe tiền hôn nhân nhằm sàng lọc bệnh di truyền, truyền nhiễm, lây truyền qua đường tình dục, chức năng sinh sản, bệnh mạn tính… Từ đó lên kế hoạch điều trị phù hợp, sinh con khỏe mạnh…
Tại Việt Nam, xu hướng khám sức khỏe tiền hôn nhân đã trở nên phổ biến hơn, nhưng cũng vẫn còn nhiều bạn trẻ giữ thái độ thờ ơ, chủ quan. Theo BSCKII. Phạm Thúy Nga, Trưởng khoa Hỗ trợ sinh sản và Nam học Bệnh viện Phụ sản Hà Nội, khám sức khỏe tiền hôn nhân là một việc làm mang lại lợi ích lớn không chỉ về sức khỏe sinh sản nói riêng, còn cả thể chất lẫn tinh thần cho cuộc sống hôn nhân của các cặp vợ chồng tương lai.
Đây là những việc rất cần thiết, để giúp phòng ngừa, phát hiện, điều trị sớm nhiều căn bệnh di truyền, nguy hiểm, tránh được các hệ lụy không đáng có trong cuộc sống vợ chồng và tương lai con cái sau này. Khi đến với các chuyên gia, các bạn trẻ sẽ được kiểm tra, đánh giá sức khỏe tổng quát, chuẩn bị một thể trạng tốt nhất trước khi làm bố, làm mẹ.
Sáu tháng trước hôn nhân là "thời điểm vàng" để các cặp đôi tiến hành khám tiền hôn nhân. Trường hợp không may phát hiện các dấu hiệu bất thường, 6 tháng là thời gian đủ để bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị dứt điểm các vấn đề sức khỏe đang tồn tại.
“Ngoài ra, 6 tháng là hết "giai đoạn cửa sổ", nếu 1 trong 2 người hoặc cả 2 mắc bệnh truyền nhiễm như HIV, viêm gan B… hết "giai đoạn cửa sổ" này xét nghiệm sẽ phản ánh chính xác nhất,” bác sỹ Nga lưu ý.
Trong khi đó, theo PGS.TS.BS Hoàng Thị Diễm Tuyết, Giám đốc Bệnh viện Hùng Vương, tình trạng vô sinh, hiếm muộn hiện nay đang khiến nhiều gia đình, cặp vợ chồng chịu nhiều áp lực tâm lý. Các trường hợp vợ chồng bị hiếm muộn rất đa dạng, với nhiều nguyên nhân khác nhau, có thể do vợ, do chồng hoặc do cả hai.
Bên cạnh các yếu tố bệnh lý, môi trường làm việc áp lực, độc hại, thường xuyên bị căng thẳng, tính chất công việc thường xuyên tiếp cận với bức xạ, sóng điện tử cũng ảnh hưởng đến khả năng sinh tinh, quá trình nuôi dưỡng tinh trùng, chất lượng buồng trứng.
Thống kê của Tổ chức Y tế thế giới cho thấy, trên toàn thế giới, ước tính cứ 6 người thì có 1 người bị vô sinh tại một giai đoạn nào đó trong đời, và khoảng 17,5% người bị vô sinh cả đời. Trong khi đó, tại Việt Nam, theo một nghiên cứu từ năm 2010 do Bộ Y tế và Bệnh viện Đại học Y Hà Nội thực hiện, ước tính có hơn 1 triệu cặp vợ chồng vô sinh hiếm muộn, tỷ lệ khoảng 7,7%. Trong số này, khoảng 50% cặp vợ chồng ở độ tuổi dưới 30.
Ngày 27/12 vừa qua, tại Bệnh viện Hùng Vương (TP.HCM) đã diễn ra Hội nghị hưởng ứng Tháng hành động quốc gia về Dân số, kỷ niệm 64 năm Ngày Dân số Việt Nam và tổng kết công tác dân số năm 2025. Phát biểu tại hội nghị, BSCKII. Huỳnh Minh Chín, Phó giám đốc Sở Y tế TP.HCM, cho biết năm 2025 thành phố ghi nhận nhiều chỉ tiêu quan trọng về dân số.
Điển hình, tỉ lệ sàng lọc trước sinh đạt hơn 82%, sàng lọc sơ sinh trên 85%. Tuổi thọ trung bình của người dân thành phố khoảng 76,7 tuổi, cao hơn mức bình quân cả nước.
Thông tin tại hội nghị, BSCKII. Huỳnh Xuân Nghiêm, Phó giám đốc Bệnh viện Hùng Vương, cũng cho biết vừa qua bệnh viện đã triển khai chương trình khám sức khỏe trước khi kết hôn cho 121 cặp đôi do Hội Liên hiệp Phụ nữ TP.HCM giới thiệu. Trong các cặp đôi đến khám, trung bình độ tuổi ở nam là 28, và nữ gần 27 tuổi. Đây là độ tuổi phù hợp để lập gia đình.
Tuy nhiên, kết quả khám tiền hôn nhân ghi nhận nhiều vấn đề sức khỏe tiềm ẩn ở người trẻ. Ở nam giới, 5,8% trường hợp nhiễm viêm gan B; hơn 52% có bất thường tinh dịch đồ, bao gồm tinh trùng yếu, giảm khả năng di động hoặc dị dạng, trong đó có gần 1% trường hợp không có tinh trùng. Ngoài ra, xét nghiệm huyết học ghi nhận một số trường hợp có chỉ số MCH, MCV thấp, gợi ý nguy cơ mắc bệnh thiếu máu di truyền như thalassemia.
Như vậy, gần 50% nam giới tham gia tầm soát có vấn đề liên quan đến tinh trùng, yếu tố trực tiếp ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. Bác sĩ Nghiêm cho hay con số này phản ánh rõ tác động của lối sống hiện đại, áp lực công việc, môi trường sống và thói quen sinh hoạt chưa lành mạnh.
Đối với nữ giới, tỉ lệ nhiễm viêm gan B tương đương nam giới. Có 8% trường hợp bị thiếu máu, yếu tố có thể làm tăng nguy cơ sảy thai, sinh non nếu không được điều trị trước khi mang thai. Khảo sát cũng ghi nhận các bệnh lý phụ khoa như u xơ tử cung (7,2%), u nang buồng trứng lành tính (7%), hội chứng buồng trứng đa nang và một số trường hợp có chỉ số AMH thấp, cho thấy dự trữ buồng trứng kém, tiềm ẩn nguy cơ vô sinh.
Đáng chú ý, BS. Nghiêm cảnh báo về u bì buồng trứng dù phần lớn là lành tính nhưng có thể gây biến chứng nghiêm trọng nếu không được phát hiện sớm. "Dù mẫu khảo sát chưa đại diện cho toàn bộ dân số thành phố, kết quả bước đầu đã cho thấy tầm quan trọng của khám sức khỏe tiền hôn nhân trong việc phát hiện sớm bệnh lý, bảo vệ sức khỏe sinh sản và nâng cao chất lượng dân số," bác sĩ Nghiêm nhấn mạnh.
Theo bác sĩ Huỳnh Xuân Nghiêm, nếu cả nam và nữ đều mang gene bệnh, đặc biệt ở thể nặng, con sinh ra có thể phải truyền máu suốt đời. Đây không chỉ là gánh nặng cho gia đình mà còn cho hệ thống y tế và xã hội, cho thấy ý nghĩa lâu dài của việc tầm soát bệnh di truyền trước hôn nhân.
Ông Phạm Chánh Trung, Chi cục trưởng Chi cục dân số TP.HCM, cho biết năm 2026, TP.HCM tiếp tục đẩy mạnh truyền thông và hoàn thiện các chính sách khuyến khích sinh đủ 2 con; phát triển các mô hình chăm sóc người cao tuổi tại cộng đồng, lồng ghép nội dung thích ứng với già hóa dân số trong chính sách an sinh xã hội. Đồng thời, tăng cường chăm sóc sức khỏe sinh sản, đặc biệt là khám sức khỏe trước hôn nhân, sàng lọc trước sinh và sơ sinh nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.
Theo ông Trung, Luật Dân số, có hiệu lực từ ngày 1/5/2026, được đánh giá là bước chuyển quan trọng trong chính sách dân số quốc gia. Luật xây dựng khung pháp lý toàn diện, lấy quyền quyết định sinh sản của cá nhân và gia đình làm trung tâm, đồng thời đưa ra nhiều chính sách hỗ trợ thiết thực nhằm cải thiện mức sinh và thích ứng với già hóa dân số.
Với khung pháp lý mới, Luật Dân số được kỳ vọng sẽ góp phần ổn định mức sinh, nâng cao chất lượng dân số và tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của Việt Nam trong thời gian tới.
-Hoài Phương
