Nửa đầu 2025 có 79 vụ điều tra nhằm áp thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với hàng hóa Trung Quốc...
Hàng giá rẻ từ Trung Quốc đang vấp phản ứng mạnh tại nhiều quốc gia trên thế giới trong bối cảnh các chính phủ tăng cường bảo vệ ngành công nghiệp nội địa.
Không chỉ phương Tây, nhiều nền kinh tế mới nổi cũng đồng loạt mở điều tra đối với hàng xuất khẩu của Trung Quốc. Diễn biến này được dự báo có thể làm gia tăng căng thẳng thương mại giữa Trung Quốc với các quốc gia mới nổi.
Theo Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), nửa đầu 2025 có 79 vụ điều tra nhằm áp thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với hàng hóa Trung Quốc. Từ năm 2021 đến nửa đầu năm 2023, số vụ điều tra như vậy trong mỗi giai đoạn nửa năm chỉ ở mức 20-30, nhưng sau đó tăng vọt lên 125 vụ vào nửa cuối năm 2024.
Theo quy định của WTO, nếu hàng xuất khẩu được bán ra nước ngoài với giá thấp hơn giá bán trong nước và bị xác định là bán phá giá, nước nhập khẩu có thể áp thuế chống bán phá giá để bù phần chênh lệch. Trường hợp hàng xuất khẩu được trợ cấp làm giá bán ra nước ngoài thấp hơn mức thị trường, nước nhập khẩu có thể áp thuế chống trợ cấp. Các quy định này được đưa ra nhằm đảm bảo cạnh tranh công bằng.
Trong số các quốc gia điều tra hàng Trung Quốc, Mỹ mở nhiều vụ nhất trong 6 tháng đầu năm với 21 vụ, theo sau là Ấn Độ với 10 vụ. Các nền kinh tế mới nổi lớn như Mexico và Brazil cũng ghi nhận số lượng cuộc điều tra đáng kể.
“Các cuộc điều tra này có thể làm nảy sinh căng thẳng giữa Trung Quốc và các nền kinh tế phát triển ở Nam Bán cầu”, ông Toru Nishihama, nhà kinh tế trưởng tại viện nghiên cứu Dai-ichi Life, nhận định với tờ Nikkei Asia.
Hồi tháng 6, Brazil khởi xướng cuộc điều tra đối với sản phẩm thép có nguồn gốc từ Trung Quốc, trong khi Ấn Độ mở cuộc điều tra đối với linh kiện tấm năng lượng mặt trời và ốp lưng điện thoại của Trung Quốc vào tháng 9. Vào tháng 7, Nhật Bản tiến hành điều tra thép không gỉ cán nguội dạng tấm và thép mạ kẽm dạng tấm xuất xứ Trung Quốc.
Các đối tác thương mại của Trung Quốc lo ngại nước này đang “xuất khẩu giảm phát”, gây sức ép kéo mặt bằng giá toàn cầu đi xuống. Trong bối cảnh nhu cầu nội địa suy yếu, Trung Quốc vẫn duy trì công suất vượt nhu cầu và đẩy phần sản lượng dư thừa ra thị trường nước ngoài.
Theo dữ liệu sơ bộ của Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC), trong giai đoạn tháng 1-10 năm 2025, bình quân 68% sản phẩm trong 17 nhóm hàng xuất khẩu chủ lực của nước ghi nhận giá giảm so với cùng kỳ. Tỷ lệ này là gần 70% trong năm 2023.
Trước bối cảnh này, Bắc Kinh triển khai nhiều biện pháp để giảm áp lực giảm phát bằng cách kiềm chế tình trạng dư thừa công suất. Các ngành như xe điện và thép được yêu cầu hạn chế giảm giá quá mức, kiểm soát sản lượng và dòng vốn đầu tư. Tuy nhiên, do cầu nội địa còn yếu, tình trạng dư cung của Trung Quốc được dự báo khó thu hẹp nhanh trong thời gian tới.
Những năm qua, Mỹ - đối tác thương mại hàng đầu của Trung Quốc - cùng nhiều thị trường phương Tây đã nâng rào cản thuế quan để kìm dòng hàng giá rẻ từ Trung Quốc. Gần đây, các nền kinh tế mới nổi - vốn là điểm đến thay thế khi hàng Trung Quốc gặp rào cản ở phương Tây - cũng phản ứng mạnh hơn. Trong đó, một số nước đã áp thuế quan trả đũa cùng các biện pháp khác. Ví dụ, từ tháng 7, Thái Lan quyết định tăng thuế quan với axit citric và một số mặt hàng nhập khẩu từ Trung Quốc.
Về phía Trung Quốc, nhà chức trách cũng đáp trả bằng các động thái tương tự. Hồi tháng 9, Bắc Kinh xác định thịt lợn và các sản phẩm liên quan nhập khẩu từ EU bán phá giá tại thị trường Trung Quốc, theo đó yêu cầu doanh nghiệp nhập khẩu ký quỹ khoản tiền tương đương hơn 60% giá trị lô hàng. Động thái này được xem là phản ứng trước việc EU nâng thuế quan với xe điện Trung Quốc.
-Đức Anh
