Luật hóa toàn diện không gian số, mở không gian tăng trưởng mới từ công nghệ

Năm 2025 ghi dấu ấn đặc biệt trong tiến trình phát triển của ngành công nghệ thông tin và truyền thông Việt Nam, khi hàng loạt quyết sách lớn về thể chế chính sách, tổ chức bộ máy, an ninh mạng, dữ liệu, công nghệ chiến lược và kinh tế số được ban hành, triển khai đồng bộ trên toàn quốc...

Ngày 29/12/2025, Câu lạc bộ Nhà báo Công nghệ thông tin Việt Nam (ICT Press Club) công bố 10 sự kiện ICT tiêu biểu năm 2025; đồng thời tổ chức Tọa đàm: “Thương mại hóa 5G đã tác động đến kinh tế Việt Nam ra sao?”.

Dấu ấn nổi bật nhất đứng đầu 10 sự kiện ICT năm 2025 đó là việc Quốc hội thông qua hàng loạt đạo luật quan trọng, tạo khung pháp lý cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, báo chí và truyền thông. Cùng với đó là sự quyết liệt của Chính phủ, Quốc hội và các Bộ, ngành, địa phương thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

LUẬT HÓA TOÀN DIỆN KHÔNG GIAN SỐ

Trong năm 2025, Quốc hội Việt Nam đã thông qua một hệ thống đạo luật có phạm vi điều chỉnh rộng và chiều sâu chưa từng có, bao trùm gần như toàn bộ không gian số. Các đạo luật quan trọng gồm Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo; Luật Công nghiệp Công nghệ số; Luật Chuyển đổi số; Luật Trí tuệ nhân tạo (AI); Luật Thương mại điện tử; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ; Luật Công nghệ cao (sửa đổi).

Điểm đặc biệt của các đạo luật này không chỉ nằm ở số lượng, mà ở tư duy lập pháp xuyên suốt: coi công nghệ, dữ liệu và đổi mới sáng tạo là động lực trung tâm của phát triển, đồng thời quản trị không gian số như một không gian kinh tế - xã hội - an ninh hoàn chỉnh.

Luật Khoa học, công nghệ và Đổi mới sáng tạo do Bộ Khoa học và Công nghệ xây dựng, Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 9 (tháng 6/2025) được xem là bước tiến quan trọng để hiện thực hóa những “đột phá” chiến lược của Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Đặc biệt, việc thông qua Luật Trí tuệ nhân tạo (AI) vào ngày 10/12/2025 đã đưa Việt Nam vào nhóm rất ít quốc gia trên thế giới sở hữu khung pháp lý toàn diện về AI. Luật này đặt ra các nguyên tắc quản lý rủi ro, trách nhiệm pháp lý, yêu cầu minh bạch và đạo đức trong ứng dụng AI, bảo đảm công nghệ phát triển gắn với quyền con người và lợi ích xã hội.

Cùng với đó, Luật Công nghiệp Công nghệ số (thông qua ngày 14/6/2025) đã điều chỉnh toàn diện các lĩnh vực bán dẫn, AI, blockchain, tài sản số, tạo nền tảng pháp lý đồng bộ cho phát triển các ngành công nghệ mũi nhọn, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Với việc quy định chi tiết về quản lý AI và tài sản số, Việt Nam trở thành quốc gia tiên phong trong việc xây dựng khung pháp lý về công nghiệp công nghệ số minh bạch, đảm bảo an toàn, an ninh mạng và quyền lợi người dùng…

Nhằm đảm bảo an toàn cho không gian số, ngày 10/12/2025, Quốc hội thông qua Luật An ninh mạng (sửa đổi) trên cơ sở hợp nhất Luật An ninh mạng và Luật An toàn thông tin mạng. Việc hợp nhất này tạo ra một khung pháp lý thống nhất, giảm chồng chéo, nâng cao hiệu quả thực thi và tăng cường năng lực ứng phó với các mối đe dọa mạng ngày càng tinh vi, xuyên biên giới.

Trước đó, ngày 26/6/2025, Quốc hội thông qua Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân năm 2025, có hiệu lực từ ngày 1/1/2026. Luật thiết lập khung pháp lý mới về thu thập, xử lý, lưu trữ và bảo vệ dữ liệu cá nhân, bảo đảm quyền riêng tư của người dân, đồng thời tạo nền tảng tin cậy cho phát triển kinh tế số và các dịch vụ số.

XÁC ĐỊNH CÁC CÔNG NGHỆ CHIẾN LƯỢC VÀ KHÔNG GIAN TĂNG TRƯỞNG MỚI

Năm qua cũng đánh dấu sự quyết liệt của Chính phủ, Quốc hội và các Bộ, ngành, địa phương thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW, toàn bộ hệ thống chính trị đã vào cuộc triển khai một cách quyết liệt. Ngày 9/1/2025, Chính phủ Việt Nam ban hành Nghị quyết số 03/NQ-CP về Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW; tiếp đó là Nghị quyết số 71/NQ-CP ngày 1/4/2025 nhằm sửa đổi, bổ sung và cập nhật chương trình hành động.

Quốc hội cũng ban hành Nghị quyết số 193/2025/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Hàng chục dự thảo luật, nghị định, thông tư liên quan đã được thông qua, hình thành một “dòng chảy chính sách” liên tục và nhất quán.

Đáng chú ý, các doanh nghiệp công nghệ lớn của Việt Nam như Viettel, VNPT, FPT, CMC đã chủ động tham gia triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW, gắn liền với việc vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp từ ngày 1/7/2025.

Thực tiễn này cho thấy ICT không còn là lĩnh vực hỗ trợ, mà đã trở thành công cụ cải cách phương thức quản trị quốc gia và động lực tăng trưởng kinh tế xã hội.

Một dấu mốc mang tính cấu trúc trong năm 2025 là việc hợp nhất Bộ Thông tin và Truyền thông và Bộ Khoa học và Công nghệ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/3/2025. Đây là bước triển khai chủ trương lớn của Đảng về tinh gọn bộ máy theo Nghị quyết số 18-NQ/TW, nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực công nghệ, số hóa và truyền thông…

Một trong những điểm nhấn quan trọng trong năm qua khi ngày 12/6/2025, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1131/QĐ-TTg về Danh mục công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược, gồm 11 nhóm công nghệ với 35 nhóm sản phẩm, tập trung vào các lĩnh vực then chốt như AI, bán dẫn, blockchain, robot, 5G/6G, hàng không- vũ trụ, y sinh thế hệ mới và an ninh mạng.

Ngay sau đó, Bộ Khoa học và Công nghệ xác định 6 sản phẩm trọng điểm triển khai trong năm 2025, bao gồm mô hình ngôn ngữ lớn và trợ lý ảo tiếng Việt, AI camera xử lý tại biên, robot tự hành, thiết bị mạng 5G, hạ tầng blockchain và UAV. Đây là những lĩnh vực vừa có khả năng thương mại hóa nhanh, vừa mang ý nghĩa chiến lược đối với nâng cao năng suất lao động, bảo đảm an ninh và thúc đẩy xuất khẩu công nghệ.

Đồng thời, Bộ Khoa học và Công nghệ tiến hành xây dựng Đề án quốc gia phát triển công nghệ chiến lược đến năm 2030, hướng tới hình thành các ngành công nghiệp công nghệ chiến lược, gắn kết giữa hạ tầng, thể chế, nhân lực và thị trường. Mục tiêu là đưa Việt Nam trở thành một trong những trung tâm nghiên cứu và phát triển hàng đầu khu vực, từng bước làm chủ công nghệ lõi và tạo ra các ngành công nghiệp có sức cạnh tranh quốc tế.

Cùng với đó, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP về thí điểm thị trường tài sản mã hóa, lần đầu tiên thiết lập khung pháp lý cho loại tài sản số đang phát triển mạnh. Với hàng chục triệu tài khoản nắm giữ tài sản mã hóa và tổng giá trị giao dịch vượt hàng trăm tỷ USD, việc thí điểm này mở ra không gian tăng trưởng mới cho kinh tế số, đồng thời tăng cường quản lý, minh bạch hóa thị trường.

Đặc biệt, năm 2025 cũng đánh dấu bước khởi đầu của kinh tế tầm thấp tại Việt Nam, với công nghệ UAV được xếp vào nhóm công nghệ chiến lược. Các doanh nghiệp Việt đã tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, mở ra triển vọng hình thành một ngành kinh tế công nghệ mới, dự báo đạt quy mô hàng chục tỷ USD trong tương lai.

Bức tranh ICT cuối năm 2025 còn có điểm nhấn khi Bộ Khoa học và Công nghệ ghi nhận kết quả triển khai mạng 5G của Viettel. Theo đó, Viettel đã lắp đặt và đưa vào sử dụng 22.758 trạm 5G, vượt mức cam kết tối thiểu 20.000 trạm với Chính phủ. Điều này, thể hiện doanh nghiệp đã quyết liệt cụ thể hóa chính sách của Đảng và Nhà nước nhằm tạo đột phá chuyển đổi số quốc gia, thực hiện mục tiêu hạ tầng công nghệ số tiên tiến, hiện đại, phủ sóng 5G toàn quốc đến năm 2030 của Nghị quyết 57-NQ/TW.

Như vậy, Viettel sẽ sở hữu mạng lưới 5G lớn nhất tại Việt Nam với lũy kế 30.000 trạm, phủ sóng 5G đến 90% diện tích ngoài trời và 70% diện tích trong nhà trên toàn quốc, gồm cả các vùng từ thành thị đến nông thôn.

-Đỗ Phong