Căng thẳng địa chính trị leo thang đang chi phối dòng khách du lịch giữa Trung Quốc và Nhật Bản.
Tăng trưởng lượng khách Trung Quốc đến Nhật Bản trong tháng 11 đã chậm lại, xuống mức thấp nhất trong gần bốn năm, trong bối cảnh Bắc Kinh siết chặt hoạt động du lịch Nhật Bản do căng thẳng gia tăng liên quan tới các phát biểu của Thủ tướng Sanae Takaichi về vấn đề Đài Loan.
Theo thông cáo của Tổ chức Du lịch Quốc gia Nhật Bản, lượng khách Trung Quốc đến nước này chỉ tăng 3% so với cùng kỳ năm trước, đạt 562.600 lượt – mức tăng thấp nhất kể từ tháng 1/2022. Trong khi đó, tổng lượng khách quốc tế đến Nhật Bản vẫn tăng 10% so với cùng kỳ.
Sự chững lại này được xem là dấu hiệu rõ ràng nhất từ trước tới nay cho thấy căng thẳng địa chính trị đang bắt đầu định hình lại triển vọng du lịch của Nhật Bản. Khuyến cáo của Bắc Kinh kêu gọi hạn chế du lịch tới Nhật Bản, cùng chỉ đạo yêu cầu các hãng hàng không cắt giảm chuyến bay đến tháng 3/2026, đang làm gia tăng nguy cơ suy giảm du lịch kéo dài.
Tổ chức Du lịch Quốc gia Nhật Bản (JNTO) cho biết, nhu cầu từ thị trường Trung Quốc thường có xu hướng giảm trong tháng này, song đợt chững lại gần đây còn chịu tác động mạnh từ cảnh báo hạn chế đi lại của Chính phủ Trung Quốc. Trước đó, du lịch Nhật Bản vẫn ghi nhận đà tăng trưởng ấn tượng từ thị trường Trung Quốc, với lượng khách trong tháng 11 năm ngoái tăng hơn gấp đôi so với cùng kỳ năm trước.
Mức tăng tổng lượng khách quốc tế đến Nhật Bản trong thời gian qua chủ yếu được thúc đẩy bởi du khách đến từ Hàn Quốc, Đài Loan và Mỹ. Hàn Quốc hiện vẫn là thị trường nguồn lớn nhất của du lịch Nhật Bản, tiếp theo lần lượt là Trung Quốc, Đài Loan và Mỹ.
Tuy nhiên, việc Trung Quốc thu hẹp dòng khách mang tác động lớn hơn nhiều so với quy mô con số. Du khách Trung Quốc là nhóm chi tiêu nhiều nhất, đóng góp khoảng 1/5 trong tổng doanh thu du lịch đạt 8,1 nghìn tỷ yên (52,4 tỷ USD) của Nhật Bản. Sự sụt giảm này gây áp lực không nhỏ lên nền kinh tế Nhật, trong bối cảnh dân số suy giảm khiến du lịch trở thành một trong số ít động lực tăng trưởng đáng tin cậy.
Theo ông Hiromu Komiya, chuyên gia kinh tế tại Viện Nghiên cứu Nhật Bản, nếu tình trạng đóng băng du lịch kéo dài, Nhật Bản có thể mất tới 1,2 nghìn tỷ yên (7,7 tỷ USD) doanh thu du lịch trong năm tới.
CÁC DOANH NGHIỆP BỊ ẢNH HƯỞNG
Các biện pháp hạn chế du lịch từ Trung Quốc đang tạo ra sự phân hóa rõ rệt trong tâm lý cộng đồng doanh nghiệp. Khoảng 40% doanh nghiệp - chủ yếu hoạt động trong các lĩnh vực bán lẻ, dịch vụ ăn uống, lưu trú và du lịch - cho biết đang chịu tác động tiêu cực, trong khi một tỷ lệ tương đương nhận định ảnh hưởng là không đáng kể hoặc hầu như không có. Kết quả này được ghi nhận trong cuộc khảo sát của Teikoku Databank công bố tháng 12, với hơn 1.000 doanh nghiệp tham gia.
Trong đó, Osaka - trung tâm kinh tế lớn thứ hai của Nhật Bản và là cửa ngõ du lịch quan trọng đối với du khách Trung Quốc - đang chứng kiến những tác động rõ nét nhất. Sân bay quốc tế Kansai ghi nhận mức cắt giảm chuyến bay mạnh nhất trên toàn quốc.
Theo công ty nghiên cứu tiếp thị China Trading Desk, lượng đặt tour từ Trung Quốc tới Osaka cho các chuyến đi mùa đông và đầu xuân đã giảm từ 55% đến 65%, mức sụt giảm sâu hơn so với mặt bằng chung trên toàn Nhật Bản. Chi tiêu cao cấp của du khách Trung Quốc tại Osaka được dự báo giảm khoảng một nửa, xuống còn 40 - 60 triệu USD mỗi tháng.
Các nhà bán lẻ đã nhanh chóng cảm nhận rõ sự dịch chuyển này. Tập đoàn Isetan Mitsukoshi Holdings cho biết doanh thu bán hàng miễn thuế trong hai tuần đầu tháng 12 đã giảm khoảng 20% so với cùng kỳ năm trước, trong khi tổng doanh thu giảm khoảng 2%. Tại cửa hàng chủ lực Ginza của Matsuya, doanh số miễn thuế trong tháng trước cũng giảm khoảng 15% so với cùng kỳ, trong khi tổng doanh thu chỉ giảm nhẹ 1,2%.
NỖ LỰC ĐA DẠNG HÓA THỊ TRƯỜNG
Theo khảo sát của Teikoku Databank, một số doanh nghiệp kỳ vọng tình hình sẽ dần ổn định khi Nhật Bản từng bước giảm sự phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc và áp lực quá tải du lịch được hạ nhiệt. Kể từ sau khi mở cửa trở lại hậu đại dịch, Nhật Bản cũng thúc đẩy các điểm đến du lịch địa phương nhằm đa dạng hóa cơ cấu du khách.
Tiến trình này chưa đồng đều giữa các địa phương, nhưng đã xuất hiện những tín hiệu tích cực. Theo Jing Daily, tại tỉnh Gifu, du khách Trung Quốc hiện chỉ chiếm 10% tổng lượt lưu trú, giảm mạnh so với mức 41% năm 2019, theo số liệu của cơ quan chức năng. Tương tự, tại tỉnh Shizuoka, tỷ trọng khách Trung Quốc đã giảm từ 71% xuống còn 45%.
Bất chấp sự sụt giảm từ thị trường Trung Quốc, triển vọng chung của du lịch Nhật Bản năm 2025 vẫn được đánh giá tích cực. Theo JNTO, tổng lượng khách quốc tế đến Nhật Bản đã lập kỷ lục mới tính đến tháng 11, vượt mức của cả năm trước đó. Dù đà chững lại của khách Trung Quốc đã để lại những tác động nhất định, song sự quan tâm ngày càng tăng từ các thị trường như Hàn Quốc, Mỹ và châu Âu đã góp phần bù đắp đáng kể.
Sự vắng bóng của du khách Trung Quốc tác động rõ nét nhất tới lĩnh vực bán lẻ và dịch vụ lưu trú, nhất là tại các khu mua sắm cao cấp và phân khúc khách sạn sang trọng. Trước bối cảnh này, nhiều doanh nghiệp đã buộc phải điều chỉnh chiến lược, chuyển hướng sang khai thác các thị trường quốc tế khác như châu Âu và Bắc Mỹ.
Tại các đô thị lớn, các đơn vị lữ hành địa phương cũng bắt đầu xây dựng những sản phẩm trải nghiệm “đo ni đóng giày” cho nhóm khách mới, nhấn mạnh vẻ đẹp bốn mùa, các lễ hội truyền thống và những không gian nghỉ dưỡng yên bình ở vùng nông thôn Nhật Bản.
-Quỳnh Chi
