Trong bối cảnh toàn cầu đang chuyển mình mạnh mẽ, dữ liệu không còn dừng lại ở khái niệm kỹ thuật mà đã trở thành động lực tăng trưởng của thế kỷ 21. Vì vậy, Việt Nam cần “mở khóa” nguồn tài nguyên này để Việt Nam không lỡ nhịp phát triển kinh tế dữ liệu và bứt phá tăng trưởng…
Phát biểu bế mạc tại Hội thảo Quốc tế về Kinh tế Dữ liệu với chủ đề “Tư tưởng mới – Chính sách mới – Cơ hội mới” ngày 13/12 tại Hưng Yên, Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương, Giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dữ liệu quốc gia, nhấn mạnh rằng dữ liệu hiện nay đã trở thành tài nguyên chiến lược, được ví như “dầu mỏ mới” của nền kinh tế.
Vì vậy, đối với một quốc gia muốn bứt phá, kinh tế dữ liệu không còn là một lựa chọn mà là yêu cầu tất yếu. Song để hiện thực hóa khát vọng phát triển trong giai đoạn 10–20 năm tới, Việt Nam buộc phải chuyển dịch từ mô hình tăng trưởng dựa vào lao động giá rẻ và tài nguyên hữu hạn sang mô hình mới dựa trên tri thức, dữ liệu và công nghệ.
Tuy nhiên, thách thức đặt ra là kỷ nguyên dữ liệu không chờ đợi ai. “Quốc gia nào xây dựng được nền tảng dữ liệu đáng tin cậy sẽ bứt phá, và ngược lại, nếu bỏ lỡ thời điểm này sẽ bị bỏ lại phía sau trong nhiều thập kỷ”, Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương nhấn mạnh.
Để dữ liệu thực sự tạo ra giá trị, các chuyên gia tại hội thảo cho rằng Việt Nam phải có một kiến trúc quản trị thống nhất, bao gồm: dữ liệu gốc tin cậy; chuẩn dữ liệu chung; cơ chế chia sẻ an toàn; hệ thống giám sát và cưỡng chế thực thi; và khung pháp lý hiện đại phù hợp với thông lệ OECD, EU. Trong kiến trúc này, Việt Nam cần một đầu mối quốc gia có năng lực để quản trị toàn bộ hệ sinh thái dữ liệu.
“Không có đầu mối, sẽ không có liên thông. Không có liên thông, sẽ không có kinh tế dữ liệu”, Thiếu tướng Cương nêu quan điểm.
Hiện nay, Bộ Công an đang nỗ lực và từng bước khẳng định vai trò then chốt trong kiến tạo hạ tầng dữ liệu quốc gia thông qua việc xây dựng và vận hành Trung tâm Dữ liệu Quốc gia; bảo đảm an ninh, an toàn, chủ quyền dữ liệu; chuẩn hóa và kết nối dữ liệu giữa các bộ, ngành, địa phương; và tạo nền tảng dữ liệu tin cậy để Chính phủ chuyển đổi sang mô hình điều hành dựa trên dữ liệu. Đây không chỉ là nhiệm vụ kỹ thuật mà là nhiệm vụ chiến lược liên quan trực tiếp đến năng lực cạnh tranh và thịnh vượng quốc gia.
Vì vậy, Bộ Công an đang triển khai nhiều nhiệm vụ quan trọng như: xây dựng Cơ sở Dữ liệu Quốc gia về Dân cư, vận hành Hệ thống định danh điện tử, kết nối Nền tảng chia sẻ dữ liệu quốc gia và đặc biệt là triển khai Trung tâm Dữ liệu Quốc gia. Đây chính là hạ tầng chiến lược quan trọng, là “đường xương sống” của kinh tế dữ liệu Việt Nam.
Bộ Công an hiện là cơ quan duy nhất có đầy đủ năng lực cốt lõi để bảo đảm sự vận hành của nền kinh tế dữ liệu: Nguồn dữ liệu gốc tin cậy nhất (dữ liệu định danh); Hạ tầng an ninh – an toàn và chủ quyền dữ liệu mạnh nhất; Công cụ pháp lý và thẩm quyền cưỡng chế tuân thủ toàn quốc; và Mạng lưới tổ chức thống nhất từ Trung ương đến địa phương.
Song để phát triển nền kinh tế dữ liệu, theo Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương, các ý kiến tại hội thảo cho rằng Việt Nam nên tập trung vào ba nhiệm vụ chiến lược mang tính “mở khóa” cho nền kinh tế dữ liệu.
Thứ nhất là hoàn thiện Khung pháp lý quốc gia, cụ thể là Luật Dữ liệu đã được ban hành. Đây là hành lang pháp lý cần thiết để chuẩn hóa mọi hoạt động liên quan đến dữ liệu.
Thứ hai là xây dựng Khung đo lường Kinh tế Dữ liệu theo chuẩn quốc tế (OECD/EU). Việt Nam cần một hệ thống chỉ tiêu chuẩn hóa để xác định chính xác dữ liệu đóng góp bao nhiêu phần trăm vào GDP, tác động thế nào tới năng suất tổng hợp (TFP) và hiệu quả của các chính sách.
Thứ ba và cũng là bước đi đột phá nhất, là thiết lập Thị trường Dữ liệu Quốc gia. Thị trường này sẽ bao gồm cơ chế định giá, nền tảng giao dịch, bộ tiêu chuẩn kỹ thuật và khung pháp lý cho việc mua bán, chia sẻ dữ liệu. Việc hình thành thị trường dữ liệu sẽ mở ra một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo hoàn toàn mới cho cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam.
“Thế giới chỉ bước vào Kỷ nguyên dữ liệu một lần. Việt Nam bước vào Kỷ nguyên dữ liệu với quyết tâm cao nhất. Quốc gia nào nắm bắt đúng thời điểm sẽ đi nhanh hơn trong nhiều thập kỷ. Việt Nam có dân số trẻ, tốc độ số hóa cao, doanh nghiệp năng động, hạ tầng dữ liệu quốc gia đang hình thành và sự quan tâm mạnh mẽ từ cộng đồng quốc tế. Chúng ta hội tụ đầy đủ điều kiện để bứt phá”, Thiếu tướng Cương nhấn mạnh.
-Khánh Vy
