Kết hợp giữa nền tảng truyền thống và tư duy quản trị hiện đại, minh bạch, Hợp tác xã chè Hảo Đạt đang là điểm sáng trong việc nâng cao giá trị nông sản, không ngừng chuẩn hóa vùng nguyên liệu, lồng ghép văn hóa vào sản phẩm để xây dựng một thương hiệu trà có chiều sâu và sức lan tỏa...
Bà Đào Thanh Hảo, Giám đốc Hợp tác xã chè Hảo Đạt cho biết cách đây 2 năm, sáng 10/1/2023, hợp tác xã vinh dự được đón Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đến thăm và làm việc. Trong chuyến thăm, Tổng Bí thư đã tham quan vùng nguyên liệu, khu chế biến, trực tiếp trải nghiệm hái chè, trò chuyện với các thành viên hợp tác xã.
KÝ ỨC VỀ CHUYẾN THĂM CỦA CỐ TỔNG BÍ THƯ NGUYỄN PHÚ TRỌNG
Ngày ấy, tham quan quy trình sản xuất chè đặc sản, Tổng Bí thư lắng nghe các thành viên hợp tác xã chia sẻ về đời sống, thu nhập cũng như cách làm chè. Đánh giá cao kết quả sản xuất, kinh doanh, thu nhập và đời sống người lao động, Tổng Bí thư cho rằng đây là mô hình phù hợp, hiệu quả, phát huy được thế mạnh của địa phương; đồng thời mong muốn hợp tác xã tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng khoa học - kỹ thuật, nâng cao đời sống cho thành viên, mở rộng thị trường trong nước và quốc tế.
Thực hiện những lời động viên đó, gần hai năm qua, Hợp tác xã chè Hảo Đạt không ngừng ứng dụng khoa học công nghệ và chuyển đổi số vào sản xuất, kinh doanh. Đến nay, dây chuyền sản xuất của hợp tác xã đã được khép kín, tự động hóa khoảng 70% công đoạn. Hợp tác xã triển khai các hệ thống chấm công điện tử, quản lý sản phẩm, truy xuất nguồn gốc trực tuyến; đồng thời tiêu thụ sản phẩm qua các nền tảng thương mại điện tử và mạng xã hội.
Theo bà Hảo, hai năm qua, sản lượng tiêu thụ của hợp tác xã tăng cao gấp nhiều lần so với trước. Mỗi năm hợp tác xã sản xuất và tiêu thụ gần 100 tấn chè thương phẩm, thực hiện nghĩa vụ thuế với Nhà nước hàng tỷ đồng, bảo đảm thu nhập bình quân trên 10 triệu đồng/người/tháng cho hơn 60 lao động thường xuyên, đồng thời chi trả hàng tỷ đồng tiền công cho trên 200 lao động thời vụ.
Bà cho dựng phiến đá lớn kỷ niệm sự kiện Tổng bí thư đến thăm, đặt ở vườn chè. Nhiều đoàn khách du lịch tìm đến hợp tác xã tham quan, nghe bà Hảo kể câu chuyện về chuyến thăm của Tổng Bí thư, khách sẵn sàng mua chè với giá cao, nhất là loại chè đinh hảo hạng có giá bán lên tới 7 triệu đồng.
Theo bà Hảo, việc hỗ trợ xây dựng thương hiệu nông sản không nên chỉ dừng ở chính sách hay nguồn lực tài chính, mà việc lãnh đạo các cấp trực tiếp đến thăm, động viên nông dân cũng mang lại hiệu quả rất lớn. Những hình ảnh lãnh đạo giới thiệu sản phẩm hoặc đồng hành cùng người nông dân trên các sàn thương mại điện tử đôi khi còn có sức lan tỏa, quảng bá nông sản hiệu quả hơn nhiều hoạt động xúc tiến thương mại. Bà bày tỏ mong muốn lãnh đạo Trung ương và địa phương sẽ có thêm nhiều chuyến thăm, chia sẻ với nông dân.
CHUẨN HOÁ VÙNG NGUYÊN LIỆU TỪ GỐC, CON NGƯỜI LÀ TRUNG TÂM CỦA CHUỖI GIÁ TRỊ
Bà Hảo cho biết đất trồng chè ở Tân Cương là đất cổ, được tích tụ qua nhiều thế hệ. Chính thổ nhưỡng đặc biệt, kết hợp với vi khí hậu riêng, nơi được núi Tam Đảo che chắn, mây và sương không bị thổi đi mà quay trở lại đã tạo nên hương vị đặc trưng không thể sao chép.
“Ngay trên cùng một quả đồi, sự khác biệt về hướng nắng, độ ẩm, thổ nhưỡng và vi khí hậu cũng có thể tạo ra chất lượng chè khác nhau. Chính sự kết hợp hài hòa giữa điều kiện tự nhiên và kỹ thuật canh tác đã làm nên danh tiếng chè Tân Cương suốt nhiều thế kỷ”, bà Hảo tự hào cho biết.
Để chè Tân Cương giữ vững danh tiếng và phát triển lâu dài, không thể chỉ dựa vào kinh nghiệm cha ông, mà cần xây dựng trọn vẹn một chuỗi giá trị, trong đó khoa học, thiên nhiên và văn hóa phải song hành. Từ thực tế đó, Hợp tác xã chè Hảo Đạt sớm nhận ra rằng nếu chỉ sản xuất theo phương thức truyền thống, thiếu kiểm soát và thiếu minh bạch, thì giá trị khó có thể bền vững.
Hợp tác xã xác định muốn khách hàng tin tưởng chè sạch thì bắt buộc phải có truy xuất nguồn gốc rõ ràng. Toàn bộ vùng nguyên liệu hiện được quản lý khoảng 60 ha thông qua liên kết với người dân, trong đó mỗi hộ đều có hợp đồng cụ thể, xác định rõ số thửa, diện tích và trách nhiệm. Hình thức thỏa thuận miệng trước đây được thay thế bằng hợp đồng pháp lý, giúp việc quản lý và chuyển giao khoa học kỹ thuật minh bạch hơn.
Một trong những giải pháp then chốt là triển khai sổ nông hộ điện tử. Toàn bộ quá trình sản xuất, từ phun tưới, chăm bón đến thu hái đều được ghi chép chi tiết theo từng hộ, từng lô đất. Người dân hái chè xong tập kết tại điểm quản lý, có cán bộ kiểm soát và nhập dữ liệu vào hệ thống. Việc quản lý số hóa giúp kiểm soát chất lượng chặt chẽ, đồng thời tạo nền tảng cho truy xuất nguồn gốc sau này.
Song song với chuẩn hóa quy trình, Hợp tác xã chè Hảo Đạt chú trọng xây dựng đội ngũ con người. Ngoài nông dân, hợp tác xã thu hút kỹ sư nông nghiệp, kế toán, cán bộ truyền thông và chuyển đổi số tham gia vận hành. Các buổi tập huấn được tổ chức ngắn gọn, trực quan, có cán bộ hướng dẫn trực tiếp để bà con từng bước làm quen với công nghệ.
“Đánh giá chất lượng chè không thể giao cho người ngoài nghề. Để đào tạo một người thẩm định chè phải mất 10-12 năm kinh nghiệm. Người quyết định chất lượng phải là người hiểu chè, sống cùng chè, và chịu trách nhiệm với từng mẻ sản phẩm. Chính yếu tố con người đã tạo nên sự khác biệt trong chuỗi giá trị chè Hảo Đạt”, bà Hảo nhấn mạnh.
MỖI SẢN PHẨM LÀ MỘT CÂU CHUYỆN
Khi chương trình OCOP được triển khai tại Thái Nguyên, hợp tác xã đã rà soát lại toàn bộ quy trình, hoàn thiện hồ sơ và từng bước đạt OCOP 3 sao, 4 sao, đến năm 2024 có 2 sản phẩm OCOP 5 sao.
Bà Hảo nhấn mạnh: OCOP không chỉ là xếp hạng sao mà là hệ thống tiêu chí bảo vệ thương hiệu, trong đó quan trọng nhất là nâng cao thu nhập cho người sản xuất. Hiện nay, Hợp tác xã chè Hảo Đạt có khoảng 15 dòng sản phẩm từ cây chè, trong đó mỗi sản phẩm đều gắn với một câu chuyện riêng.
Điển hình là dòng chè đinh cao cấp, được thu hái từ 5-7 giờ sáng, khi búp chè còn đọng sương, chưa gặp ánh nắng mặt trời. Các khung giờ hái khác nhau trong ngày tạo ra sản phẩm với hương vị và phân khúc giá khác nhau.
Đặc biệt, chè đinh sao tay truyền thống bắt buộc phải làm hoàn toàn thủ công. Không thể lấy chè sao máy rồi gắn mác truyền thống. Mỗi mức giá đều có câu chuyện và giá trị riêng phía sau, từ điều kiện tự nhiên, công sức lao động đến kinh nghiệm truyền đời. Theo bà Hảo, nếu không kể được câu chuyện ấy, người tiêu dùng sẽ khó hiểu vì sao có loại chè giá chỉ vài trăm nghìn đồng, nhưng cũng có loại chè giá cả chục triệu đồng.
Hợp tác xã chè Hảo Đạt xây dựng bộ nhận diện thương hiệu thống nhất: màu đỏ cho chè đinh, màu xanh cho các dòng chè khác. Từ ống trà, túi xách, hộp quà đến thùng carton đều đồng bộ. Không dừng lại ở sản xuất, Hợp tác xã chè Hảo Đạt còn phát triển du lịch cộng đồng gắn với văn hóa trà. Từ năm 2016, hợp tác xã chủ động xây dựng không gian thưởng trà miễn phí cho du khách. Du khách đến tham quan, chụp ảnh, chia sẻ trên mạng xã hội đã tạo hiệu ứng lan tỏa tự nhiên, hiệu quả cao.
-Chu Khôi
