Ngành công nghiệp ô tô châu Âu đang đứng trước một thách thức lớn mới sau khi tập đoàn sản xuất chip Hà Lan Nexperia tạm dừng vận chuyển các tấm wafer từ Hà Lan sang cơ sở đóng gói và kiểm thử tại Đông Quản, Trung Quốc, khiến chuỗi cung ứng linh kiện bán dẫn quan trọng cho các hãng xe như BMW, Stellantis và Volkswagen bị đe dọa gián đoạn.
Động thái này diễn ra chỉ vài tuần sau khi Chính phủ Hà Lan tạm thời tiếp quản Nexperia theo Luật Bảo đảm Hàng hóa, viện dẫn rủi ro an ninh và thiếu sót trong quản trị doanh nghiệp. Đây là lần hiếm hoi La Hay sử dụng quyền phủ quyết để can thiệp vào một doanh nghiệp tư nhân nhằm bảo vệ lợi ích chiến lược quốc gia.
MÂU THUẪN NỘI BỘ VÀ CĂNG THẲNG THƯƠNG MẠI
Theo thông tin từ Nexperia, quyết định ngừng cung ứng bắt nguồn từ tranh chấp với ban quản lý nhà máy tại Đông Quản (Trung Quốc) liên quan đến việc không tuân thủ điều khoản thanh toán hợp đồng. Công ty đã gửi thông báo chính thức cho khách hàng từ ngày 26/10, trong đó quyền Tổng giám đốc Stefan Tilger cho biết mọi lô wafer gửi tới cơ sở này sẽ tạm dừng cho đến khi tranh chấp được giải quyết.
Sự việc này diễn ra trong bối cảnh căng thẳng thương mại Mỹ - Trung leo thang, cùng với các biện pháp bảo hộ gia tăng từ Bắc Kinh. Trước đó, ngày 4/10, Trung Quốc đã áp đặt kiểm soát xuất khẩu, cấm Nexperia China và các nhà thầu phụ xuất khẩu một số linh kiện bán dẫn hoàn chỉnh - một động thái được xem là phản ứng trước việc Chính phủ Hà Lan tạm thời tiếp quản công ty Nexperia.
Nexperia hiện là một trong những nhà cung ứng chip công suất nhỏ và vi điều khiển cơ bản hàng đầu thế giới, đóng vai trò trọng yếu trong các hệ thống điều khiển năng lượng, cảm biến và điện tử thân xe. Những linh kiện tưởng chừng nhỏ bé này lại là mắt xích không thể thiếu trong sản xuất ô tô hiện đại.
Theo giới phân tích, bất kỳ sự gián đoạn nào tại Nexperia đều có thể gây hiệu ứng dây chuyền, đặc biệt trong bối cảnh ngành ô tô châu Âu vẫn chưa phục hồi hoàn toàn sau khủng hoảng thiếu chip toàn cầu thời kỳ đại dịch.
CÁC HÃNG XE VÀ CHÍNH PHỦ VÀO CUỘC
Hiệp hội các Nhà sản xuất Ô tô châu Âu (ACEA) cảnh báo tình trạng thiếu hụt chip nền tảng đang “trở nên nghiêm trọng từng ngày”, và nếu không có giải pháp kịp thời, sản xuất xe ở châu Âu có thể bị gián đoạn trên diện rộng.
ACEA kêu gọi một giải pháp ngoại giao nhanh chóng để khôi phục dòng chảy chip xuyên biên giới, đồng thời đề nghị EU và các chính phủ thành viên phối hợp nhằm đảm bảo nguồn cung chiến lược cho ngành ô tô.
Phía Hà Lan cho biết đang tích cực đàm phán với Trung Quốc và công ty mẹ của Nexperia - Wingtech Technology - để tháo gỡ vướng mắc, đồng thời xem xét phương án chuyển hướng sản xuất sang các cơ sở khác tại châu Âu.
Các chuyên gia cảnh báo, nếu tình hình tiếp tục kéo dài, các hãng xe buộc phải cắt giảm sản lượng hoặc hoãn kế hoạch lắp ráp trong hai tháng cuối năm, đặc biệt khi tồn kho chip điều khiển cơ bản đang ở mức thấp.
Vụ việc Nexperia không chỉ phơi bày sự mong manh của chuỗi cung ứng công nghệ cao toàn cầu, mà còn phản ánh bức tranh cạnh tranh địa chính trị ngày càng gay gắt giữa các trung tâm công nghiệp lớn - từ Mỹ, EU đến Trung Quốc - trong cuộc đua giành quyền kiểm soát công nghệ bán dẫn.
Khủng hoảng Nexperia là lời cảnh báo rõ nét về độ phụ thuộc sâu sắc của châu Âu vào chuỗi cung ứng ngoài lục địa, đặc biệt trong lĩnh vực bán dẫn - “trái tim” của mọi ngành công nghiệp hiện đại. Trong khi châu Âu đẩy mạnh chiến lược “tự chủ công nghệ”, thì thực tế cho thấy chỉ một xung đột quản trị nội bộ hoặc biện pháp kiểm soát xuất khẩu từ nước khác cũng có thể làm tê liệt cả ngành công nghiệp tỷ đô.
Đây không chỉ là bài toán về công nghệ, mà còn là thước đo năng lực điều phối chính sách công nghiệp và an ninh kinh tế của Liên minh châu Âu trong kỷ nguyên cạnh tranh chuỗi cung ứng toàn cầu. Nếu châu Âu không sớm định hình được “bản đồ bán dẫn riêng”, những cú sốc như Nexperia có thể sẽ còn lặp lại - không chỉ trong ô tô, mà ở mọi lĩnh vực phụ thuộc vào chip, từ năng lượng tái tạo cho tới trí tuệ nhân tạo.
Euronews-Trọng Hoàng
