Dự thảo Nghị định lần 2 quy định việc cấp bù lãi suất cho ngân hàng thương mại thực hiện chính sách tín dụng ưu đãi đề cao nguyên tắc minh bạch, đúng đối tượng, đúng mục đích. Đồng thời, quy định rõ trách nhiệm của các bên liên quan và cơ chế kiểm tra, thu hồi, quyết toán ngân sách nhà nước…
Bộ Tài chính đang lấy ý kiến cho Dự thảo lần 2 Nghị định quy định về việc thanh toán và quyết toán vốn ngân sách nhà nước để cấp bù lãi suất cho các ngân hàng thương mại thực hiện các chính sách tín dụng ưu đãi của Nhà nước.
Dự thảo nêu rõ việc cấp bù lãi suất phải bảo đảm các nguyên tắc sau: (1) Công khai, minh bạch, đúng đối tượng, đúng mục đích, tránh trục lợi chính sách; (2) Các khoản vay được cấp bù phải đáp ứng đầy đủ điều kiện theo quy định, có đầy đủ chứng từ hợp pháp; (3) Không cấp bù đối với các khoản vay có dư nợ gốc bị quá hạn, số dư lãi chậm trả hoặc đã được cơ cấu lại thời hạn trả nợ, trừ trường hợp rủi ro do sự kiện bất khả kháng được pháp luật quy định.
Ngân hàng thương mại có trách nhiệm lập báo cáo quyết toán theo năm ngân sách, xác định chính xác số tiền cấp bù theo từng khoản vay và tổng hợp đầy đủ chứng từ hợp pháp. Công thức xác định mức cấp bù được quy định rõ: mức lãi suất hỗ trợ nhân với tổng số tích số giữa dư nợ và số ngày được cấp bù chia cho 365 ngày. Ngân hàng Nhà nước kiểm tra, xét duyệt quyết toán và gửi Bộ Tài chính. Bộ Tài chính kiểm tra và đối chiếu số liệu với xác nhận của Kho bạc Nhà nước.
Bộ Tài chính cho biết Nghị định được xây dựng theo hướng giảm tối đa thủ tục hành chính; đơn giản hóa hồ sơ gửi Ngân hàng Nhà nước và Kho bạc Nhà nước (hồ sơ thanh toán vốn, biểu mẫu kiểm soát…). Quy định theo hướng tăng trách nhiệm của ngân hàng thương mại, phân định rõ trách nhiệm giữa các cơ quan liên quan. Tạo cơ chế để ngân hàng thương mại và Ngân hàng Nhà nước chủ động trong lập, chấp hành, quyết toán, công khai và giám sát ngân sách nhà nước.
Trong quá trình thực hiện, nếu phát hiện khoản vay không đủ điều kiện, ngân hàng thương mại phải thu hồi toàn bộ số tiền đã hỗ trợ. Nếu thu hồi trong thời gian chính sách còn hiệu lực, số tiền được bù trừ; nếu chính sách đã hết hiệu lực thì ngân hàng thương mại phải hoàn trả ngân sách. Các nghĩa vụ hoàn trả được thực hiện theo quy định pháp luật về ngân sách và thông báo đến Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính.
Dự thảo cũng quy định cụ thể trách nhiệm của Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước, ngân hàng thương mại và khách hàng trong toàn bộ quá trình từ lập kế hoạch đến thanh toán và quyết toán.
Bộ Tài chính chịu trách nhiệm tổng hợp và bố trí kinh phí. Ngân hàng Nhà nước có nhiệm vụ phân bổ, xét duyệt và giám sát việc sử dụng vốn. Các ngân hàng thương mại chịu trách nhiệm xác định đúng đối tượng, báo cáo đầy đủ, cung cấp tài liệu khi được yêu cầu, thu hồi và hoàn trả ngân sách nếu có sai sót. Khách hàng phải cung cấp đầy đủ thông tin và sử dụng vốn đúng mục đích, hoàn trả hỗ trợ nếu bị xác định sai phạm.
Đối với các hồ sơ đề nghị thanh toán và quyết toán cấp bù lãi suất đã được các ngân hàng thương mại gửi Bộ Tài chính trước ngày Nghị định này có hiệu lực, việc xử lý sẽ tiếp tục thực hiện theo các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành trước đó.
Đối với các hồ sơ gửi sau ngày Nghị định có hiệu lực, bao gồm cả các trường hợp thanh toán, quyết toán và xử lý thu hồi số tiền cấp bù lãi suất phát sinh từ việc thực hiện chính sách tín dụng ưu đãi của Nhà nước (trừ Chương trình hỗ trợ lãi suất theo Nghị định số 31/2022/NĐ-CP), thì sẽ áp dụng theo quy định của Nghị định mới này.
Riêng với các chính sách tín dụng ưu đãi được ban hành trước ngày Nghị định có hiệu lực mà có quy định cấp bù lãi suất, nếu các khoản vay phát sinh bị quá hạn một phần dư nợ gốc thì phần còn lại không bị quá hạn theo hợp đồng tín dụng vẫn tiếp tục được hưởng hỗ trợ lãi suất như đã quy định.
Thời gian ban hành Nghị định dự kiến trong tháng 01/2026 và có hiệu lực thi hành kể từ tháng 3/2026.
-Kỳ Phong
