Năm 2025, lâm nghiệp tiếp tục khẳng định vai trò trụ cột trong nền kinh tế khi giá trị sản xuất tăng 5,6 - 5,8% so với năm 2024, cao hơn mức tăng chung toàn ngành Nông nghiệp và Môi trường. Tỷ lệ che phủ rừng giữ ổn định ở mức 42%, trong khi kim ngạch xuất khẩu đạt 18 - 18,5 tỷ USD, đóng góp lớn vào xuất siêu nông, lâm, thủy sản...
Tại Hội nghị tổng kết công tác ngành Lâm nghiệp ngày 29/12/2025, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Quốc Trị nhấn mạnh: Lâm nghiệp phải góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng chung của đất nước, trong đó có mục tiêu tăng trưởng hai con số.
Thông điệp này được đưa ra trong bối cảnh ngành vừa trải qua một năm nhiều biến động về thể chế, tổ chức bộ máy và điều kiện tự nhiên. Việc vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp, cùng với tác động của thời tiết cực đoan, biến đổi khí hậu và các rào cản thương mại gia tăng đã tạo ra áp lực lớn đối với công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng. Tuy nhiên, những kết quả của năm 2025 cho thấy lâm nghiệp không thiếu nền tảng để bước sang một giai đoạn phát triển cao hơn.
NỀN TẢNG TĂNG TRƯỞNG ĐÃ HÌNH THÀNH
Theo báo cáo của Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm, giá trị sản xuất lâm nghiệp năm 2025 tăng khoảng 5,6 – 5,8% so với năm 2024, cao hơn mức tăng chung của toàn ngành Nông nghiệp và Môi trường. Tỷ lệ che phủ rừng đạt khoảng 42%, được duy trì ổn định trong bối cảnh nhiều địa phương chịu áp lực lớn từ đô thị hóa và phát triển hạ tầng.
Ở khía cạnh kinh tế, lâm nghiệp tiếp tục là trụ cột xuất khẩu với kim ngạch xuất khẩu lâm sản năm 2025 ước đạt 18 - 18,5 tỷ USD, đóng góp lớn vào tổng kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản và duy trì mức xuất siêu cao. Riêng lĩnh vực gỗ và sản phẩm gỗ chiếm tỷ trọng chủ đạo, tạo việc làm và sinh kế cho hàng triệu lao động khu vực nông thôn và miền núi.
Theo Thứ trưởng Nguyễn Quốc Trị, những kết quả này cho thấy lâm nghiệp không phải là ngành “giữ nhịp” hay tăng trưởng thấp, mà đang sở hữu dư địa đáng kể để bứt lên nếu thay đổi cách quản trị và tổ chức thực hiện. Tăng trưởng cao không đồng nghĩa với mở rộng bằng mọi giá, mà là nâng hiệu quả, chất lượng và giá trị gia tăng của rừng trong toàn bộ chuỗi từ quản lý, bảo vệ đến khai thác, chế biến và dịch vụ hệ sinh thái.
Bên cạnh nền tảng tích cực, ngành lâm nghiệp bước vào năm 2026 với không ít khó khăn. Ông Đoàn Hoài Nam, Phó Cục trưởng Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm, cho biết Việt Nam hiện có hơn 10,7 triệu ha rừng tự nhiên, song tỷ lệ rừng nghèo, rừng nghèo kiệt và rừng thiếu trữ lượng còn lớn. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến ba mục tiêu then chốt của ngành là bảo vệ môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học và phát triển kinh tế.
Việc đóng cửa rừng tự nhiên giúp giữ diện tích, nhưng nếu không đi kèm đầu tư đủ mạnh cho khoanh nuôi, phục hồi và làm giàu rừng thì dư địa tăng trưởng về giá trị sẽ bị thu hẹp. Cùng với đó, vi phạm pháp luật về lâm nghiệp vẫn diễn biến phức tạp tại một số địa bàn, nhất là tình trạng phá rừng, lấn chiếm đất rừng vì mục đích kinh tế.
Những điểm nghẽn này càng bộc lộ rõ hơn trong bối cảnh chuyển sang mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Một số quy định về chức năng, nhiệm vụ và phối hợp liên ngành chưa thật rõ, khiến công tác quản lý ở cơ sở còn lúng túng, đặc biệt trong xử lý vi phạm và phòng, chống cháy rừng.
Ở phía thị trường, các rào cản thương mại, yêu cầu truy xuất nguồn gốc, tiêu chuẩn môi trường và nguy cơ áp thuế phòng vệ đang thu hẹp “biên an toàn” cho tăng trưởng xuất khẩu. Khi lâm nghiệp được kỳ vọng đóng góp lớn hơn cho tăng trưởng kinh tế, những rủi ro này nếu không được kiểm soát sẽ trở thành lực cản đáng kể.
QUẢN TRỊ HIỆN ĐẠI LÀ ĐÒN BẨY CHO TĂNG TRƯỞNG BỀN VỮNG
Từ thực tiễn, ông Nguyễn Vũ Linh, Giám đốc Vườn quốc gia Bạch Mã, cho rằng ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số đã chứng minh hiệu quả trong quản lý, bảo vệ rừng, đặc biệt với hệ thống camera giám sát và cảm biến phát hiện xâm nhập. Tuy nhiên, cơ chế đầu tư và định mức tài chính chưa theo kịp yêu cầu, khiến nhiều công cụ quản trị hiện đại chưa được triển khai rộng rãi.
Bổ sung thêm, ông Phạm Văn Điển, Hiệu trưởng Trường Đại học Lâm nghiệp, nhấn mạnh tăng trưởng lâm nghiệp không thể dựa vào mở rộng diện tích mà phải dựa vào chất lượng rừng, tiêu chuẩn quản lý và nhân lực. Doanh thu từ khoa học - tư vấn - chuyển giao của nhà trường năm 2025 đạt hơn 100 tỷ đồng, chiếm khoảng 20% tổng doanh thu, cho thấy khoa học và đào tạo hoàn toàn có thể trở thành một phần của chuỗi giá trị tăng trưởng.
Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam cũng đã triển khai 169 nhiệm vụ khoa học công nghệ, tạo ra 34 tiến bộ kỹ thuật mới trong năm 2025. Tuy vậy, kết quả nghiên cứu cần được đưa nhanh hơn vào sản xuất để nâng năng suất rừng trồng, chất lượng giống và khả năng đáp ứng tiêu chuẩn thị trường.
Kết luận hội nghị, Thứ trưởng Nguyễn Quốc Trị nhấn mạnh: quản lý và sử dụng tài nguyên rừng trong giai đoạn tới phải bảo đảm kịp thời, hiệu quả và bền vững, gắn chặt giữa bảo vệ, bảo tồn với phát triển kinh tế rừng. Cùng với đó, hệ thống thể chế, chính sách cần tiếp tục hoàn thiện đồng bộ, phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp và thực tiễn triển khai tại cơ sở.
Ngành lâm nghiệp được yêu cầu chủ động đa dạng hóa thị trường, mặt hàng và chuỗi giá trị, giảm phụ thuộc vào một thị trường đơn lẻ; đồng thời chuyển mạnh sang phương thức quản trị hiện đại dựa trên dữ liệu và chuyển đổi số. Cơ sở dữ liệu ngành lâm nghiệp phải trở thành “dữ liệu sống”, được cập nhật thường xuyên và sử dụng hiệu quả trong chỉ đạo, điều hành.
Trong bối cảnh yêu cầu tăng trưởng cao ngày càng rõ rệt, lâm nghiệp đang đứng trước cơ hội bứt phá nhưng cũng đối mặt với nhiều rủi ro. Chỉ khi giải quyết đồng thời bài toán chất lượng rừng, năng lực quản trị và sức chống chịu của thị trường, ngành mới có thể đóng góp mạnh mẽ cho tăng trưởng kinh tế mà vẫn giữ vững được “tài sản xanh” quý giá của quốc gia.
-Chu Khôi
