Trải qua 80 năm xây dựng và phát triển, từ vạch xuất phát của gian khó và thiếu thốn, ngành nông nghiệp và môi trường đã vươn lên trở thành một trong những trung tâm sản xuất và xuất khẩu nông sản hàng đầu thế giới. Sức bật này được tạo nên bởi tư duy quản trị tài nguyên và môi trường hiệu quả, ứng dụng khoa học - công nghệ tiên tiến và sức sống từ nông thôn mới, vững bước hướng tới mục tiêu nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh…
Sáng 12/11/2025, tại Hà Nội, Lễ kỷ niệm 80 năm ngành nông nghiệp và môi trường (1945–2025) và Đại hội Thi đua yêu nước lần thứ I đã diễn ra trọng thể. Tại sự kiện, ngành vinh dự đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất. Thay mặt lãnh đạo Đảng và Nhà nước, Tổng Bí thư Tô Lâm trao phần thưởng cao quý cho Bộ Nông nghiệp và Môi trường, ghi nhận đóng góp xuyên suốt của ngành trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước.
Phát biểu tại buổi lễ, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng khẳng định: “80 năm qua (1945–2025) là một hành trình lịch sử đầy gian khó nhưng vô cùng vẻ vang; là bản hùng ca về sức mạnh ý chí, trí tuệ và tinh thần lao động sáng tạo của các thế hệ, đã góp phần tạo dựng nên một Việt Nam xanh, hùng cường và phát triển.”
DẤU ẤN LỊCH SỬ CỦA MỘT NGÀNH MANG SỨ MỆNH BỀN BỈ
Trong suốt hai cuộc kháng chiến (1945–1975), dù đất nước chìm trong ác liệt chiến tranh, ngành nông nghiệp vừa sản xuất vừa chiến đấu, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ “tay cày, tay súng”. Hàng triệu hecta đất được khai hoang, hàng vạn công trình thủy lợi được xây dựng, tạo nên kỳ tích “thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người".
Sau ngày thống nhất đất nước (1975), nông nghiệp tiếp tục là trụ cột bảo đảm đời sống nhân dân. Các chương trình khai hoang, thủy lợi, cải tạo đồng ruộng, trồng rừng được triển khai mạnh mẽ, đặt nền móng cho những bước phát triển đột phá sau này.
Bước ngoặt quan trọng đến từ công cuộc đổi mới. Luật Đất đai năm 1993 và các chính sách về chuyển đổi cơ cấu cây trồng – vật nuôi, ứng dụng khoa học công nghệ, xây dựng nông thôn mới… đã mở ra thời kỳ phát triển toàn diện. Từ chỗ thiếu ăn, phải nhập khẩu lương thực trong thập niên 1980, Việt Nam đã trở thành một trong những quốc gia xuất khẩu nông sản hàng đầu thế giới. Gạo, cà phê, hạt điều, hồ tiêu, thủy sản, rau quả… liên tục nằm trong nhóm 5 quốc gia xuất khẩu lớn nhất toàn cầu, mang lại hàng chục tỷ USD mỗi năm.
Chỉ trong ba thập kỷ, giá trị xuất khẩu nông, lâm, thủy sản của Việt Nam tăng gần 50 lần, đưa Việt Nam vào nhóm 15 nước xuất khẩu nông sản lớn nhất thế giới. Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới cũng tạo chuyển biến mạnh mẽ: hơn 78% xã trên cả nước đạt chuẩn, hạ tầng nông thôn được cải thiện, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều giảm từ 58% năm1993 xuống còn 4,06% năm 2024".
Không chỉ bảo đảm an ninh lương thực, ngành nông nghiệp và môi trường còn là lực lượng chủ chốt trong bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và môi trường sống. Tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về gìn giữ và phát triển đất, nước, rừng, biển luôn là kim chỉ nam cho mọi chủ trương, chính sách: “Nông dân ta giàu thì nước ta giàu, nông nghiệp ta thịnh thì nước ta thịnh”.
Bộ trưởng Trần Đức Thắng khẳng định: "Các chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh, bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu được triển khai mạnh mẽ. Nhờ vậy: tỷ lệ che phủ rừng duy trì trên 42%; nhiều hệ sinh thái được phục hồi, chất lượng môi trường được cải thiện; tỷ lệ thu gom, xử lý rác sinh hoạt đạt 97,28% ở đô thị và 83,1% ở nông thôn. Đến năm 2024, Việt Nam xếp thứ 54/166 quốc gia về phát triển bền vững, tăng 34 bậc so với năm 2016 và đứng thứ hai trong ASEAN".
NĂM NHÓM GIẢI PHÁP CHO KỶ NGUYÊN PHÁT TRIỂN MỚI
Tháng 3/2025, Quốc hội khóa XV quyết nghị hợp nhất Bộ Tài nguyên và Môi trường và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thành Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Đây là quyết định chiến lược nhằm quản lý thống nhất tài nguyên, môi trường và sản xuất nông nghiệp – hình thành một “siêu bộ” đa ngành.
Bộ trưởng Trần Đức Thắng nhấn mạnh: ngành nông nghiệp và môi trường hội tụ nhiều lĩnh vực, mỗi lĩnh vực mang một sứ mệnh thiêng liêng.
Nông nghiệp: Bảo đảm an ninh lương thực quốc gia.
Lâm nghiệp: Lá chắn xanh bảo vệ môi trường.
Thủy sản và diêm nghiệp: Những người bám biển, giữ ngư trường, góp phần khẳng định chủ quyền quốc gia.
Phát triển nông thôn và thủy lợi: Làm thay đổi căn bản diện mạo làng quê, đưa nước về ruộng đồng.
Phòng chống thiên tai và khí tượng thủy văn: “Đo gió, đếm mưa”, bảo vệ tính mạng và tài sản của nhân dân.
Đất đai, tài nguyên nước, địa chất và khoáng sản: Quản trị “tấc đất tấc vàng”, bảo đảm an ninh tài nguyên quốc gia.
Đo đạc, bản đồ và viễn thám: Vẽ nên hình hài đất nước trên từng tấm bản đồ.
Môi trường, biến đổi khí hậu và quản lý tổng hợp tài nguyên biển – hải đảo: Giữ gìn không gian sinh tồn cho muôn đời sau.
Ngay sau hợp nhất, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã kiện toàn bộ máy theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả; đồng thời tiếp tục lan tỏa phong trào thi đua yêu nước, cổ vũ cán bộ, viên chức vượt khó, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.
Để thực hiện mục tiêu “Phát triển nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh”, Bộ Nông nghiệp và Môi trường xác định 5 nhóm nhiệm vụ trọng tâm.
Thứ nhất, hoàn thiện thể chế, mô hình quản trị hiện đại: sửa đổi đồng bộ pháp luật về đất đai, nước, rừng, môi trường, khí hậu và nông nghiệp.
Thứ hai, phát triển nông nghiệp sinh thái – kinh tế xanh – kinh tế tuần hoàn: ứng dụng khoa học – công nghệ, gắn với chỉ dẫn địa lý và tín chỉ carbon.
Thứ ba, quản lý, sử dụng hiệu quả tài nguyên quốc gia: bảo đảm an ninh nguồn nước, khai thác bền vững đất, rừng, khoáng sản và biển.
Thứ tư, khoa học – công nghệ và chuyển đổi số làm động lực bứt phá: ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, chuỗi khối trong giám sát tài nguyên và nông nghiệp thông minh.
Thứ năm, nâng cao hiệu lực quản trị, huy động nguồn lực cho chuyển đổi xanh: thu hút tài chính khí hậu, ODA thế hệ mới và vốn tư nhân.
Bộ trưởng Trần Đức Thắng khẳng định: “Bước vào kỷ nguyên phát triển mới, với quyết tâm cao, khát vọng lớn, ngành sẽ tiếp tục lập nên những thành tựu mới, đóng góp quan trọng cho sự nghiệp xây dựng đất nước hùng cường, thịnh vượng”.
-Chu Khôi
