Ngành tôm Đồng bằng sông Cửu Long đang bước vào cuộc “cách mạng xanh”, chuyển đổi sang mô hình nuôi trồng bền vững nhằm giảm phát thải và bảo vệ môi trường. Trọng tâm của hướng đi này là việc áp dụng công nghệ mới để kiểm soát chặt chẽ từ con giống, thức ăn đến quy trình nuôi và sử dụng năng lượng tái tạo, mở ra hướng phát triển hiệu quả và bền vững.
Ngành tôm tại Đồng bằng sông Cửu Long đang trải qua một cuộc cách mạng xanh, chuyển mình mạnh mẽ để hướng tới mô hình nuôi trồng bền vững, giảm phát thải và bảo vệ môi trường. Đây không chỉ là một xu hướng tất yếu mà còn là yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh biến đổi khí hậu và áp lực từ các thị trường quốc tế ngày càng khắt khe về tiêu chuẩn môi trường. Trọng tâm của hướng đi này là việc áp dụng công nghệ mới, từ kiểm soát con giống, thức ăn đến quy trình nuôi và sử dụng năng lượng tái tạo, mở ra hướng phát triển hiệu quả và bền vững.
Một trong những mô hình tiên phong trong cuộc cách mạng này là sự kết hợp giữa nuôi tôm và sản xuất điện mặt trời. Tại Cà Mau, Công ty cổ phần Đầu tư năng lượng tái tạo Cà Mau (CMC) đã triển khai mô hình thí điểm kết hợp điện mặt trời với nuôi tôm trên đầm tôm ở xã Tân Thuận, huyện Đầm Dơi. Kết quả thí điểm cho thấy mô hình này không chỉ tăng năng suất mà còn bảo vệ môi trường. Hệ thống pin năng lượng mặt trời được lắp đặt trên diện tích 4.000m2 đã giúp tăng năng suất tôm lên 229,38 kg/ha/năm, cao hơn so với ao đối chứng. Ngoài ra, việc giảm nhiệt độ và hạn chế bốc hơi nước giúp tôm tránh stress trong điều kiện thời tiết nắng nóng, đồng thời tạo vùng trú ẩn và môi trường ổn định hơn.
Không chỉ dừng lại ở việc kết hợp với năng lượng tái tạo, ngành tôm Việt Nam còn đang ứng dụng nhiều công nghệ tiên tiến khác nhằm giảm thiểu tác động đến môi trường và nâng cao hiệu quả kinh tế. Mô hình TomGoxy, do đội ngũ kỹ sư của Rynan Holdings JSC phát triển, là một ví dụ điển hình. Hệ thống này cho phép người nuôi giám sát và điều chỉnh các thông số về sức khỏe tôm và chất lượng nước thông qua điện thoại thông minh, đồng thời tích hợp AI giúp tiết kiệm tới 20% lượng thức ăn, giảm ô nhiễm đáy ao. Ngoài ra, hệ thống này còn giúp giảm tiêu thụ điện năng đáng kể, từ 5.000 kWh xuống chỉ còn 2.000 kWh cho mỗi tấn tôm, góp phần giảm phát thải khí mê-tan từ nguồn năng lượng tiêu thụ.
Một yếu tố quan trọng khác trong việc giảm phát thải và bảo vệ môi trường là chất lượng con giống. Con giống kém chất lượng dễ dẫn đến hao hụt, buộc người nuôi phải tăng sử dụng thuốc và hóa chất, gây ảnh hưởng đến môi trường nước. Do đó, đảm bảo nguồn giống sạch bệnh, có nguồn gốc rõ ràng là yêu cầu quan trọng trong sản xuất nuôi tôm bền vững. Hiện nay, cả nước có hơn 750.000 ha nuôi tôm, trong đó hơn 200.000 ha thực hiện theo hướng hữu cơ và sinh thái, như mô hình tôm – rừng, tôm – lúa. Nhiều diện tích trong số này đã được chứng nhận bởi các tổ chức quốc tế, sản phẩm xuất khẩu cho thấy lợi thế rõ rệt tại các thị trường lớn và yêu cầu khắt khe về tiêu chuẩn môi trường.
Để thúc đẩy giảm phát thải, việc áp dụng các mô hình nuôi tiên tiến, thân thiện với môi trường được đánh giá là yếu tố quan trọng. Các mô hình nuôi thâm canh, siêu thâm canh cần được hướng dẫn đo lường chỉ số phát thải để kiểm soát tác động môi trường. Việc triển khai mô hình trình diễn gắn với cải tiến kỹ thuật và quản lý sản xuất tại Đồng bằng sông Cửu Long được xem là giải pháp thiết thực. Các hướng hỗ trợ tập trung vào ứng dụng thiết bị và công nghệ nhằm vận hành hệ thống ao nuôi hiệu quả, giảm tiêu thụ năng lượng và hạn chế phát sinh chất thải. Đồng thời, khuyến khích mở rộng mô hình nuôi hữu cơ, nuôi sinh thái và áp dụng các tiêu chuẩn chứng nhận thực hành nuôi trồng thủy sản tốt như VietGAP, GlobalGAP, ASC.
Ngành nuôi tôm tại Đồng bằng sông Cửu Long đang đứng trước yêu cầu cấp thiết về chuyển đổi theo hướng giảm phát thải, bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu. Với những nỗ lực không ngừng nghỉ trong việc áp dụng công nghệ và mô hình nuôi trồng bền vững, ngành tôm Việt Nam không chỉ hướng tới mục tiêu phát triển kinh tế mà còn góp phần bảo vệ môi trường, tạo ra giá trị bền vững cho tương lai.
Nội dung đầy đủ bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 46-2025 phát hành ngày 17/11/2025. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây:
https://vneconomy.vn/don-doc-tap-chi-kinh-te-viet-nam-so-46-2025.htm
-Chu Khôi
