Số lượng công việc của nhiều nhà thầu xây dựng Việt Nam hiện tại và trong năm 2026 dự kiến tăng tới 50%. Tuy nhiên, từ quý 2/2025, ngành xây dựng đã rơi vào tình trạng thiếu hụt lao động trầm trọng, dẫn tới cạnh tranh giành nhân lực rất gay gắt. Điều này có thể đẩy chi phí nhân công lên cao, gây bất ổn cho toàn ngành.
Ngày 8/11, Hiệp hội các nhà thầu xây dựng Việt Nam (VACC) đã tổ chức buổi “Cafe nhà thầu quý 4/2025” để bàn thảo về việc xếp hạng các doanh nghiệp nhà thầu xây dựng và giải pháp khắc phục sự thiếu hụt nguồn nhân lực cho ngành xây dựng. Tại sự kiện này, nhiều đơn vị chia sẻ rằng hiện nay đã phải dừng nhận việc vì các hợp đồng ký trước đó đã đảm bảo công việc cho cả năm 2026, nếu nhận thêm sẽ không đủ sức để làm.
NGUỒN NHÂN LỰC THIẾU VÀ YẾU
Các doanh nghiệp cũng cho biết do thiếu hụt trầm trọng nguồn nhân lực, một số tập đoàn lớn đã đưa ra chính sách tuyển dụng công nhân xây dựng với mức lương từ 1-1,5 triệu/ngày. Mức lương này cao hơn nhiều lần so với mặt bằng chung mà các doanh nghiệp xây dựng đang chi trả (trong khi lương mà các doanh nghiệp trả cho người lao động trên thực tế đã cao hơn rất nhiều so với mức chi phí nhân công do các địa phương công bố) khiến hầu hết các nhà thầu xây dựng vốn đã thiếu người lại càng khó giữ chân và tuyển dụng thêm nhân lực.
Theo số liệu từ VACC, trong quý 2/2025, với số lượng tin tuyển dụng nhân lực tăng đến 171.96% so với cùng kỳ năm trước, ngành xây dựng trở thành một trong những ngành có tốc độ tăng trưởng nhu cầu nhân lực cao nhất thị trường, nhưng số hồ sơ ứng tuyển lại giảm tới 42.52%. Từ đó, khiến cung – cầu mất cân đối nghiêm trọng.
Ông Lê Đức Bửu, Giám đốc Điều hành Newtecons, cho hay năm nay, lượng công việc của Newtecons đã tăng trưởng tới 50%. "Hiện, chúng tôi có 15.000 nhân công, với mức tăng trưởng này thì Newtecons cần thêm ít nhất 5.000 nhân công nữa. Có một sự khác biệt diễn ra trong 2 quý vừa qua là các chủ đầu tư lớn thường tìm đến nhà thầu và chỉ định thầu (chứ không thực hiện đấu thầu như trước), do đó, nhu cầu về lao động là rất lớn. Nếu chạy theo các chủ đầu tư lớn thì sẽ không làm hết được các công việc đã nhận từ các chủ đầu tư nhỏ hơn trước đó", lãnh đạo Newtecons nói.
Từ kinh nghiệm thực tế, ông Dương Tuấn Anh, Phó Tổng giám đốc công ty Xuân Mai, thông tin thêm rằng hiện nay, tuyển kỹ sư rất khó, chất lượng các sinh viên mới ra trường gần đây kém cả về năng suất lẫn kỹ năng, thái độ lao động. Tuyển người đã khó, tuyển xong, cho đi đào tạo nhưng chưa chắc họ đã thích vì trong thời gian đó không có thu nhập. Sau khi học về rồi, doanh nghiệp có giữ được họ không cũng là vấn đề, bởi có bên nào trả lương cao hơn thì họ sẽ chuyển sang làm cho bên đó. Do vậy, làm sao thực hiện được công tác đào tạo, nâng cao năng lực lao động của toàn ngành đang là vấn đề cấp thiết.
Theo ông Hoàng Hoa Cương, Tổng giám đốc Visicons, hiện có nhiều doanh nghiệp cần lao động, bao gồm cả doanh nghiệp trong nước lẫn doanh nghiệp FDI nên cạnh tranh về lương gay gắt đang làm thị trường lao động ngành xây dựng rất khó khăn. Để giữ chân và thu hút nguồn nhân lực, Visicons đặc biệt quan tâm đến điều kiện ăn ở và mức lương cho người lao động, cố gắng đáp ứng tối thiểu ngang bằng với mức sống khi họ khi ở nhà.
TINH GỌN VÀ GIẢM BỚT NHU CẦU LAO ĐỘNG
“Thực tế, nhiều tập đoàn lớn nước ngoài trước khi thuê đơn vị gia công, chế tạo tại Việt Nam, họ phải sang kiểm tra nhà máy và cả ký túc xá cho người lao động, nếu đáp ứng đúng yêu cầu thì mới cho phép đơn vị đó gia công, chế tạo cho họ. Theo tôi, trong thời gian tới, thị trường xây dựng càng khan hiếm về nhân công. Để đảm bảo hiệu quả công việc, phần hoàn thiện nên chuyển sang gia công tại nhà máy, đến công trình chỉ cần lắp ráp thôi. Về đào tạo, mỗi doanh nghiệp đều phải chủ động tổ chức tập huấn từ ở công ty đến công trình để nâng cao kỹ năng và hiệu quả lao động”, ông Cương đề xuất.
Cũng bàn về giải pháp cho thực trạng thiếu hụt nguồn nhân lực, ông Đỗ Tiến Lợi, Phó Tổng giám đốc UDIC, chia sẻ giải pháp mà Tập đoàn đã áp dụng. "Hiện chúng tôi có 10.000 công nhân, số lượng việc sắp tới sẽ tăng 1,5 – 2 lần nên số lượng công nhân hiện tại không đáp ứng được, mà nhập khẩu nhân công thì khó vì không thể trả được mức lương mà họ yêu cầu. Chúng tôi đã tham khảo thị trường Trung Quốc, nhận thấy chúng ta cần thay đổi tư duy về sử dụng công nhân xây dựng. Các doanh nghiệp Trung Quốc cho biết 10 – 15 năm trước, ngành xây dựng của họ cũng giống bối cảnh của Việt Nam bây giờ, sau đó, họ sử dụng robot để xây, trát, lát, sơn, bả… Mỗi robot thay thế được nhiều lao động chân tay và mang lại hiệu suất rất cao", lãnh đạo UDIC nói.
Trước các ý kiến trên, ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch VACC, đề nghị các doanh nghiệp cần tập trung cải tiến công nghệ, giảm bớt nhu cầu nguồn nhân lực. “VACC sẽ tổ chức các đoàn đi tìm hiểu, giao lưu, học hỏi các doanh nghiệp Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc… để về áp dụng vào Việt Nam. Hiệp hội cũng sẽ kiến nghị với Chính phủ các giải pháp nâng cao chất lượng đầu vào đối với cán bộ, công nhân ngành xây dựng; kiến nghị với Quốc hội cho ý kiến về mức chi phí nhân công ngành xây dựng”, ông Hiệp cam kết, đồng thời khuyến cáo các doanh nghiệp cần phải tự thực hiện tinh hoá lực lượng lao động của mình để tăng năng suất lao động, có cơ chế đào tạo, trả lương phù hợp để giữ chân và thu hút nhân lực…
“Cafe nhà thầu” là hoạt động thường quý do Hiệp hội các nhà thầu xây dựng Việt Nam tổ chức để các doanh nghiệp thành viên cùng gặp gỡ, bàn thảo về những vấn đề nổi cộm của ngành xây dựng. Trên cơ sở đó, Hiệp hội sẽ tổng hợp các ý kiến và có văn bản kiến nghị gửi Quốc hội, Chính phủ cùng các Bộ, ngành liên quan, thực hiện các giải pháp nhằm phát triển lành mạnh, bền vững ngành xây dựng Việt Nam.
-Phan Nam
