Tại nhiều nước thuộc khối eurozone, tiền giấy vẫn là phương thức thanh toán phổ biến nhất cả về số lượng và giá trị giao dịch...
Mức độ sử dụng tiền mặt trên khắp thế giới đang trong xu hướng giảm do sự phát triển mạnh mẽ của các phương thức thanh toán điện tử. Tuy nhiên, tiền mặt vẫn giữ vai trò quan trọng ở một số quốc gia và lĩnh vực nhất định.
Trong Liên minh châu Âu (EU), việc sử dụng tiền giấy và tiền xu đang giảm dần, song vẫn còn phổ biến. Tại nhiều nước thuộc khối eurozone, tiền giấy vẫn là phương thức thanh toán phổ biến nhất cả về số lượng và giá trị giao dịch.
Theo một khảo sát của Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB), vào năm 2024, số tiền mặt trung vị (median) mà người dân thuộc khu vực đồng euro giữ trong ví là 59 euro. Tuy nhiên, con số này có sự dao động động lớn giữa các quốc gia, từ 35 euro ở Hà Lan đến 82 euro ở Luxembourg và Cyprus.
Trong số bốn nền kinh tế lớn nhất EU, Đức là quốc gia mà người dân có số tiền mặt trung vị cao nhất được mang theo hàng ngày là 69 euro, trong khi Pháp có mức thấp nhất là 50 euro. Italy nằm gần mức thấp nhất trong toàn khối, trong khi Tây Ban Nha chỉ cao hơn một chút so với mức trung vị của toàn khu vực.
Giáo sư Jakub Gorka từ Đại học Warsaw nhấn mạnh rằng việc sử dụng tiền mặt bị ảnh hưởng mạnh mẽ bởi văn hóa quốc gia. Các quốc gia ở Nam Âu, với khí hậu ấm áp và thói quen giao dịch trực tiếp thường xuyên, có xu hướng sử dụng tiền mặt nhiều hơn. Ngược lại, các nước Bắc Âu như Scandinavia có xu hướng chuyển sang ngân hàng điện tử và thanh toán không dùng tiền mặt nhanh hơn.
Tỷ lệ thanh toán bằng tiền mặt tại các điểm bán hàng có thiết bị thanh toán không tiền mặt (POS) trong khu vực đồng euro đã giảm dần. Số lượng giao dịch bằng tiền mặt đã giảm 27 điểm phần trăm từ 79% năm 2016 xuống còn 52% vào năm 2024. Trong cùng kỳ, giá trị thanh toán bằng tiền mặt giảm 15 điểm phần trăm, từ 54% xuống còn 39%.
Dù vậy, hơn một nửa số lượng giao dịch trong khu vực đồng euro (52%) vẫn được thực hiện bằng tiền mặt vào năm 2024.
Tại 14 trong số 20 quốc gia thuộc khu vực đồng euro, tiền mặt vẫn là phương thức thanh toán được sử dụng thường xuyên nhất, chiếm từ 45% đến 55% số giao dịch ở khoảng một nửa trong số các nước đó. Việc sử dụng tiền mặt dao động từ chỉ 22% ở Hà Lan đến 67% ở Malta, và đạt trên 60% ở Slovenia, Áo và Italy.
Ông Guillaume Lepecq, Chủ tịch của công ty CashEssentials, cho biết ở những quốc gia có sự gắn bó lịch sử mạnh mẽ với tiền mặt như Đức, Áo và Italy, tiền mặt vẫn ăn sâu vào các giao dịch hàng ngày do niềm tin lâu dài vào tiền tệ vật lý, kinh nghiệm lịch sử về khủng hoảng ngân hàng, lo ngại về quyền riêng tư và sự kháng cự đối với việc theo dõi kỹ thuật số.
Về giá trị, tiền mặt chiếm tỷ lệ nhỏ hơn trong các khoản thanh toán, đại diện cho 39% tổng giá trị giao dịch trong khu vực đồng euro. Tỷ lệ theo từng quốc gia dao động từ 17% ở Hà Lan đến 59% ở Lithuania. Trong khi đó, thẻ chiếm 39% số giao dịch và 45% tổng giá trị thanh toán trong khu vực đồng euro. Việc sử dụng điện thoại và đồng hồ thông minh để mua sắm cũng đang gia tăng.
Giáo sư Olive McCarthy từ University College Cork lưu ý rằng có nhiều lý do giải thích cho sự khác biệt giữa các quốc gia về việc sử dụng tiền mặt, liên quan đến sự khác biệt về xã hội, kinh tế và văn hóa. Một số lý do có thể bao gồm các mức độ chấp nhận tiền mặt khác nhau, mức độ áp dụng kỹ thuật số và mối lo ngại về quyền riêng tư trong các khoản thanh toán kỹ thuật số.
Ở khu vực đồng euro, Hà Lan và Phần Lan là hai quốc gia có tỷ lệ thanh toán bằng tiền mặt thấp nhất và số tiền mặt trung vị nhỏ nhất được người dân mang theo hàng ngày.
Lấy hai quốc gia này làm ví dụ, ông McCarthy lưu ý rằng Hà Lan có tỷ lệ chấp nhận tiền mặt dưới mức trung bình, với chỉ 79% doanh nghiệp chấp nhận tiền mặt. Nước này cũng có tỷ lệ chấp nhận tiền mặt thấp nhất trong số các nhà hàng và quán cà phê, giảm từ 98% năm 2021 xuống còn 85% vào năm 2024.
Về phần mình, Phần Lan có tỷ lệ doanh nghiệp vừa và nhỏ thích thanh toán bằng tiền mặt thấp nhất - chỉ 8%. Bởi vậy, không có gì ngạc nhiên khi cả hai quốc gia đều có tỷ lệ áp dụng kỹ thuật số cao nhất toàn cầu.
-An Huy
