Một khảo sát toàn cầu mới cho thấy phần lớn người lao động tin rằng AI sẽ mở ra cơ hội phát triển, chứ không phải mối đe dọa. Tuy nhiên, khoảng cách đang hình thành khi nhiều doanh nghiệp chưa thực sự trao quyền để họ tham gia vào quá trình chuyển đổi công nghệ...
Theo khảo sát của Tập đoàn nhân sự Adecco với 37.500 người lao động tại 30 quốc gia, trong đó phần lớn ở châu Âu, 55% người được hỏi cho biết họ mong đợi doanh nghiệp của mình sẽ tích hợp các “tác nhân AI” vào quy trình làm việc trong vòng 12 tháng tới. Con số này phản ánh tinh thần chủ động và thái độ sẵn sàng thích nghi của người lao động trước sự bùng nổ của công nghệ trí tuệ nhân tạo.
Đáng chú ý, 76% người tham gia khảo sát tin rằng AI sẽ tạo ra thêm việc làm, trong khi chỉ 23% lo ngại AI có thể khiến một số vị trí biến mất. Ở Đức - nền kinh tế lớn nhất châu Âu - có tới 93% người lao động cho rằng AI mang lại cơ hội nghề nghiệp nhiều hơn rủi ro.
Khoảng 77% cho biết công việc của họ đã hoặc sẽ chịu tác động đáng kể của AI, từ quản lý dữ liệu, giao tiếp nội bộ cho đến việc ra quyết định. AI đang thay đổi nhanh chóng cách con người làm việc, nhưng thay vì sợ hãi, phần lớn người lao động xem đó là bước tiến tự nhiên để nâng cao hiệu quả và năng suất.
KHOẢNG TRỐNG NIỀM TIN GIỮA NGƯỜI LAO ĐỘNG VÀ DOANH NGHIỆP
Nếu người lao động thể hiện sự háo hức và tin tưởng vào tương lai cùng AI, thì các doanh nghiệp lại chưa thực sự lắng nghe họ một cách đầy đủ. Khảo sát cho thấy chỉ khoảng 30% người được hỏi nói rằng họ được tham vấn hoặc tham gia vào việc thiết kế quy trình làm việc mới có liên quan đến AI.
Ở châu Âu, tỷ lệ này là 29%, tại Trung Quốc 23%, Mỹ 37% và Canada dẫn đầu với 50%. Điều đó có nghĩa, phần lớn các tổ chức vẫn đang áp dụng AI theo cách “từ trên xuống” - nơi quyết định chủ yếu đến từ lãnh đạo, trong khi những người trực tiếp vận hành lại ít có tiếng nói.
Adecco cảnh báo rằng, “doanh nghiệp sẽ không thể thành công trong chuyển đổi AI nếu người lao động cảm thấy bị loại trừ khỏi quá trình đó.”
Khoảng cách giữa kỳ vọng của nhân viên và hành động của doanh nghiệp đang tạo nên một “khoảng trống niềm tin”. Nếu không được thu hẹp, điều này có thể cản trở hiệu quả ứng dụng công nghệ, thậm chí khiến nhân viên mất động lực sáng tạo và gắn bó.
TƯƠNG LAI THUỘC VỀ NHỮNG DOANH NGHIỆP TRAO QUYỀN CHO CON NGƯỜI
Bên cạnh những thách thức, khảo sát của Adecco cũng mang đến một góc nhìn tích cực: nhóm “nhân viên sẵn sàng cho tương lai” (future-ready workers) - những người chủ động học hỏi, thử nghiệm công cụ AI và cập nhật kỹ năng mới - đang được doanh nghiệp tin tưởng và tham vấn nhiều hơn.
Khoảng 41% trong nhóm này được tham gia vào việc định hình quy trình làm việc với AI, cao hơn đáng kể so với mức trung bình toàn cầu là 30%. Theo Adecco, chính sự chủ động, linh hoạt và tư duy học hỏi đã giúp họ trở thành “đối tác” thay vì “người thụ hưởng” trong quá trình chuyển đổi số. Tại châu Âu, Tây Ban Nha được ghi nhận là quốc gia có tỷ lệ “future-ready workers” cao nhất, đứng thứ ba thế giới (7%) - ngang bằng với Ấn Độ.
Adecco khuyến nghị rằng, để tận dụng tối đa sức mạnh của AI, doanh nghiệp phải đặt con người ở trung tâm của mọi chiến lược công nghệ. Điều đó không chỉ dừng ở việc đào tạo kỹ năng số, mà còn ở việc trao quyền, khuyến khích sáng tạo và xây dựng văn hóa học hỏi liên tục. “AI nên được coi là công cụ bổ sung và nâng cao năng lực con người - chứ không phải thay thế con người,” báo cáo của Adecco nhấn mạnh.
AI KHÔNG THAY THẾ CON NGƯỜI - NHƯNG SẼ THAY THẾ NHỮNG AI KHÔNG CHỊU THAY ĐỔI
Cuộc cách mạng AI đang mở ra một kỷ nguyên mới đầy thách thức và cơ hội, nơi mà ranh giới giữa con người và công nghệ trở nên mềm mại và đa chiều hơn bao giờ hết. Trên thế giới, từ những thị trường phát triển ở châu Âu đến các nền kinh tế năng động ở châu Á, người lao động đã dần chứng minh rằng họ không sợ AI, mà sẵn sàng học hỏi, thích nghi và đồng hành cùng công nghệ để nâng cao năng lực và hiệu quả công việc. Điều quan trọng nhất là họ được trao cơ hội để phát triển kỹ năng mới và được tin tưởng tham gia vào quá trình chuyển đổi số.
Tuy nhiên, ở chiều ngược lại, nhiều doanh nghiệp vẫn đang loay hoay giữa việc áp dụng AI như một công cụ hỗ trợ hay một đối thủ cạnh tranh. Ở Việt Nam, khi nền kinh tế số đang phát triển nhanh, các doanh nghiệp vừa và nhỏ chiếm tỷ trọng lớn vẫn còn nhiều rào cản trong việc tiếp cận công nghệ mới và thay đổi tư duy quản lý truyền thống.
Nhiều nhà lãnh đạo vẫn giữ quan điểm thận trọng hoặc dè dặt trong việc trao quyền và tham gia sâu hơn của nhân viên vào quá trình chuyển đổi công nghệ, khiến tiềm năng của AI chưa được khai thác tối đa.
Thực tế cho thấy, trong kỷ nguyên dữ liệu và thuật toán này, không phải công nghệ nào mạnh nhất sẽ thắng, mà chính những doanh nghiệp biết đặt con người vào trung tâm, biết tôn trọng sự sáng tạo, tư duy phản biện và tinh thần hợp tác của đội ngũ mới là những người sẽ dẫn đầu.
AI chỉ thực sự phát huy sức mạnh khi được phối hợp hài hòa cùng trí tuệ và cảm xúc con người, tạo nên một môi trường làm việc linh hoạt, sáng tạo và hiệu quả.
Ở Việt Nam, câu chuyện không chỉ là “ai có AI, người đó thắng”, mà là “ai biết cùng AI phát triển, người đó sẽ bền vững”. Những doanh nghiệp dám thay đổi, đầu tư vào đào tạo nâng cao kỹ năng số cho nhân viên, xây dựng văn hóa học hỏi liên tục sẽ không chỉ giữ chân được người tài mà còn tạo ra lợi thế cạnh tranh rõ ràng trên thị trường quốc tế.
Kỷ nguyên lao động mới đang khởi sắc, và tương lai sẽ thuộc về những tổ chức biết trao quyền, biết lắng nghe và đồng hành cùng con người để kiến tạo sức mạnh công nghệ bền vững. Sự thay đổi không phải là lựa chọn mà là điều kiện tiên quyết để tồn tại và phát triển trong thế giới số đầy biến động này.
Euronews -Trọng Hoàng
