Giữa những bản làng nghèo khó, những người thầy giáo mầm non ở nhiều điểm trường vùng cao Thanh Hoá nhiều năm nay thực sự đã trở thành điểm tựa của các phụ huynh và trẻ nhỏ. Không chỉ dạy học, họ còn làm thợ mộc, thợ điện, chăm từng bữa ăn, giấc ngủ cho học trò...
Ba mươi lăm năm trước, khi mới 18 tuổi, thầy giáo Lương Văn Sắng – người dân tộc Thái ở xã Văn Nho nhận thấy trẻ con trong bản không hề có lớp mầm non. Không ai trông nom dạy dỗ, các em lang thang cả ngày, khi đến tuổi vào lớp 1 thì rụt rè, bỡ ngỡ, tiếp thu rất chậm.
Thương lũ trẻ, chàng thanh niên trẻ đi gõ cửa từng nhà, xin phụ huynh cho con đến lớp. Lớp học đầu tiên chỉ là gầm nhà sàn của dân – nơi vốn để trâu bò. “Nhiều hôm tôi phải dọn phân bò thật sạch để lấy chỗ cho trẻ ngồi”, thầy kể.
Từ vài đứa trẻ ban đầu, lớp học dần có đến 40 em, đủ độ tuổi từ ba đến năm. Không biên chế, không lương, thầy Sắng chỉ nhận được phần hỗ trợ là 20 cân thóc mỗi tháng từ thôn. Khi năm mất mùa, số thóc ấy cũng chẳng có. “Làm vì lương thì chắc tôi bỏ từ lâu. Chỉ vì thương trẻ mà cố”, thầy nói.
Năm 1992, khi được giao phụ trách mẫu giáo của xã, thầy Sắng lại bắt đầu một nhiệm vụ mới, đi vận động thanh niên trong bản tham gia dạy trẻ. “Gặp học sinh cũ ngoài đường, tôi gọi, đi dạy với anh đi, rồi mình học thêm. Không ngờ có tới 15 em đồng ý”, thầy Sắng nhớ lại.
Thế là 15 lớp mầm non ở các bản hình thành, vẫn mượn nhà dân và cả chuồng bò làm phòng học. Suốt 10 năm trên cương vị hiệu trưởng cơ sở, thầy không có lương, gia đình nghèo túng nhưng vẫn trụ lại với một mong ước lớn lao, trẻ mầm non ở vùng cao cũng xứng đáng được học hành đàng hoàng.
Sự kiên trì ấy rồi cũng được ghi nhận. Năm 1996, Trường mẫu giáo Văn Nho có con dấu đầu tiên, thầy Sắng chính thức là hiệu trưởng và nhận phụ cấp 150.000 đồng mỗi tháng.
Năm 2001, thầy Sắng được vào biên chế của ngành giáo dục. Năm 2002, xã cấp đất xây điểm trường đầu tiên. Hơn 30 năm nhìn lại, thầy Sắng thấy hạnh phúc vì trẻ em ở Văn Nho đã có đủ điều kiện học hành, còn giáo viên thì không phải lo thiếu thốn như thuở trước.
Người bạn đồng hành của thầy Sắng suốt một thời gian dài là thầy Hà Văn Hặc cũng là một trong những “thầy giáo mầm non đầu tiên” của Văn Nho.
“Ngày ấy nhiều người bảo chúng tôi ăn cơm nhà, vác tù và hàng tổng. Chục năm không lương, gia đình lúc nào cũng chật vật. Nhưng đã thương trẻ rồi thì không nỡ bỏ”, thầy Hặc nhớ lại.
Ở tuổi 55, thầy Hặc vẫn từng ngày múa hát với học trò. Ban đầu, trẻ sợ đàn ông, phụ huynh còn e ngại gửi con. Nhưng sự kiên trì và sự dịu dàng của ông dần khiến cả bản tin yêu.
Theo cô Nguyễn Thị Hiên, Quyền Hiệu trưởng Trường mầm non Văn Nho hai thầy là “cây đại thụ” của ngành mầm non địa phương. “Không chỉ được trẻ yêu, các thầy còn là điểm tựa cho giáo viên trẻ. Dù đang giữ vị trí quản lý, nhưng vì tuổi tác và hạn chế về công nghệ, thầy Sắng tự xin được trở lại đứng lớp”, cô chia sẻ. Năm 2023, thầy Sắng được Bộ Giáo dục và Đào tạo tặng Bằng khen ghi nhận nhiều đóng góp.
Tại Trường mầm non Kỳ Tân, xã Kỳ Tân hiện cũng có hai thầy giáo đã đứng lớp hàng chục năm. thầy Hà Văn Anh (sinh năm 1970) và thầy Hà Văn Đức (sinh năm 1976).
Trong trường, mọi người gọi các thày là “chá” – theo tiếng địa phương nghĩa là “anh cả”. Ngoài chăm trẻ, họ còn kiêm đủ nghề như thợ điện, thợ mộc, dựng nhà sàn, dọn sân, may túi cát, thậm chí vá quần áo cho học sinh.
“Ba mươi năm quen với tiếng cười tiếng khóc của trẻ, nghỉ ngày nào là thấy nhớ”, thầy Anh cười hiền. Còn thầy Đức kể: “Ngày lễ, phụ huynh biếu củ khoai, quả bưởi hay nắm rau rừng. Chừng ấy thôi mà quý lắm, vì nó cho thấy họ thương mình thật”.
Theo cô Nguyễn Thị Phương, Hiệu trưởng Trường mầm non Kỳ Tân hai thầy là “cánh tay phải” của nhà trường. Các thày luôn nhẫn nại, ân cần và chưa bao giờ lớn tiếng với trẻ.
Theo thống kê, hiện toàn tỉnh Thanh Hóa có gần 50 giáo viên nam đang gắn bó với bậc học mầm non – những người âm thầm góp phần vào sự nghiệp trồng người tại những nơi vùng sâu, xa của Thanh Hóa.
-Nguyễn Thuấn
