Giới quan sát cho rằng bước tiến mới sẽ mở đường cho kế hoạch niêm yết cổ phiếu (IPO) mà OpenAI đã ấp ủ từ lâu...
OpenAI, ngày 28/10, đã được Tổng chưởng lý bang Delaware (Mỹ) và bang California (Mỹ) chấp thuận chuyển đổi thành tập đoàn vì lợi ích cộng đồng (Public Benefit Corporation - PBC). Đây là mô hình doanh nghiệp đặc biệt tại Mỹ cho phép theo đuổi song song hai mục tiêu: lợi nhuận và lợi ích xã hội.
Bước đi này sẽ giúp OpenAI dễ dàng huy động vốn và thu lợi nhuận từ công nghệ AI, dù về mặt pháp lý, công ty vẫn nằm dưới sự giám sát của tổ chức phi lợi nhuận OpenAI.
Cùng ngày có quyết định mới, Giám đốc điều hành Sam Altman cho rằng “con đường hợp lý nhất” cho OpenAI là niêm yết cổ phiếu trên thị trường chứng khoán, khi xét đến “nhu cầu vốn lớn và quy mô phát triển hiện nay”.
Cũng trong dịp này, OpenAI thông báo đã ký thỏa thuận hợp tác mới với Microsoft. Theo đó, Microsoft sẽ nắm giữ 27% cổ phần trong OpenAI PBC, tương đương 135 tỷ USD, trong khi OpenAI giữ lại 26% quyền sở hữu và quyền kiểm soát pháp lý.
Trong bài đăng trên blog, ông Bret Taylor, Chủ tịch Hội đồng quản trị OpenAI, cho biết việc tái cấu trúc hoàn tất “sau gần một năm trao đổi tích cực” với các cơ quan chức năng của hai bang.
Ông nhấn mạnh: “tổ chức phi lợi nhuận vẫn nắm quyền kiểm soát hoạt động vì lợi nhuận của công ty và hiện đã có con đường trực tiếp để tiếp cận nguồn lực quan trọng trước khi đạt đến AGI”.
AGI (trí tuệ nhân tạo tổng quát) là mục tiêu dài hạn của OpenAI. Công nghệ này được hiểu là hệ thống AI có khả năng tự chủ, vượt trội hơn con người trong hầu hết các công việc mang lại giá trị kinh tế. OpenAI được thành lập năm 2015 với sứ mệnh phát triển AGI an toàn và vì lợi ích của nhân loại, trước khi mở rộng thêm mảng kinh doanh vì lợi nhuận trong những năm gần đây.
Microsoft là nhà đầu tư đầu tiên của OpenAI, rót 1 tỷ USD vào năm 2019 và trở thành đối tác cung cấp hạ tầng điện toán độc quyền cho công ty. Mối quan hệ hợp tác này được xem là xương sống cho quá trình phát triển của OpenAI hiện được định giá khoảng 500 tỷ USD, dù vẫn đang chi nhiều hơn thu. Đổi lại, Microsoft đã ứng dụng công nghệ của OpenAI để nâng cấp các sản phẩm AI của chính mình, từ phần mềm văn phòng đến công cụ tìm kiếm.
Thành lập năm 2015 với tư cách tổ chức phi lợi nhuận với triết lý “AI an toàn cho nhân loại”, OpenAI đã chuyển hướng sang mô hình vì lợi nhuận vào cuối năm 2024 để có thêm nguồn lực tài chính phục vụ đào tạo và nghiên cứu mô hình AI quy mô lớn.
Tuy nhiên, quyết định này gây nhiều tranh cãi, khi Elon Musk và Giáo sư Geoffrey Hinton, một trong những người được mệnh danh “cha đẻ của AI hiện đại”, lên tiếng phản đối và đệ đơn kiện cáo buộc OpenAI vi phạm cam kết phi lợi nhuận ban đầu.
Trước những chỉ trích đó, tháng 5/2025, OpenAI tuyên bố sẽ tái cấu trúc thành PBC để dung hòa giữa mục tiêu xã hội và lợi ích đầu tư. Việc Microsoft chấp thuận kế hoạch này được xem là bước ngoặt quan trọng, bởi tập đoàn này có quyền phủ quyết với mọi thay đổi cấu trúc của OpenAI.
Trong khi trước đó, hồi tháng 1, OpenAI và Microsoft lần đầu tiết lộ việc điều chỉnh thỏa thuận hợp tác, cho phép OpenAI xây dựng hạ tầng tính toán riêng, chủ yếu phục vụ nghiên cứu và huấn luyện mô hình AI. Thông báo này trùng thời điểm OpenAI công bố bắt tay với Oracle và SoftBank để xây dựng siêu trung tâm dữ liệu tại Abilene, bang Texas.
Kể từ đó, Giám đốc điều hành Sam Altman đã hé lộ kế hoạch mà ông gọi là “cam kết tài chính tổng cộng 1.400 tỷ USD” trong vài năm tới, bao gồm hàng loạt dự án trung tâm dữ liệu tại Mỹ, châu Á, châu Âu và Nam Mỹ, cùng các thỏa thuận quy mô lớn với những nhà sản xuất chip hàng đầu như Nvidia, AMD và Broadcom.
Những khoản đầu tư khổng lồ này khiến mối quan hệ giữa OpenAI và Microsoft có lúc tưởng như rạn nứt, trước khi hai bên đạt được thỏa thuận hợp tác mới vào tháng 9 vừa qua.
Trước đây, OpenAI tuyên bố hội đồng quản trị của tổ chức phi lợi nhuận sẽ là bên quyết định thời điểm đạt được trí tuệ nhân tạo tổng quát (AGI) – dấu mốc có thể chấm dứt quan hệ hợp tác với Microsoft.
Tuy nhiên, theo thoả thuận mới nhất, mọi tuyên bố đạt AGI của OpenAI sẽ phải được xác minh bởi một hội đồng chuyên gia độc lập. Quyền tiếp cận các công nghệ nghiên cứu bí mật của OpenAI sẽ được Microsoft nắm giữ cho đến khi hội đồng xác nhận đạt AGI hoặc đến năm 2030 – tùy điều kiện nào đến trước. Đồng thời, Microsoft vẫn giữ quyền thương mại đối với các sản phẩm “hậu AGI” đến năm 2032.
Theo tờ Econmic Times, trong tương lai, tổ chức phi lợi nhuận mẹ OpenAI sẽ mang tên OpenAI Foundation. Ông Bret Taylor, Chủ tịch Hội đồng quản trị, quỹ này sẽ đóng góp 25 tỷ USD cho các dự án chăm sóc sức khỏe, y học và bảo vệ an ninh mạng trước rủi ro AI, dù chưa công bố cụ thể lộ trình phân bổ.
-Bạch Dương
